ภาพปริศนาธรรมจากสมุดภาพวัดพระรูป ภาพที่ 7 นี้เป็นภาพวงกลมซ้อนกัน 4 วง มีงู 8 ตัวนอนทับเส้นวงกลมนั้น งูทุกตัวนอนอยู่ในอิริยาบถเหมือนเชือกผูกตัวเองด้วยการเอาส่วนหางลอดออกมาจากส่วนกลางของลำตัวที่ขดทำวงไว้ ในวงขดของงูมีคำเขียนไว้ 3 คำ คือ คาม นคร จักรวาล ด้านล่างของวงกลมที่งูตัวล่างสุดมีเส้นโยงและมีข้อความอธิบายที่ด้านนอกวงกลม

ภาพปริศนาธรรม ภาพที่ 7

คำอ่านตามรูปอักษร[1]

ในหนังสือ สมุดข่อย[2] ได้อธิบายภาพปริศนาธรรมภาพนี้ไว้ว่า
“โยคีผู้ฉลาด ใช้ฌานเป็นนาค เกี่ยวสัตว์โลกา เกี่ยวทั้งแปดทิศ ด้วยฤทธิ์อัปปนา บ่ายหน้าเข้ามา ต่อตัวโยคี ละตัวแลสิบเอ็ดที ต้องโยคีเป็นโกลาหล ฝูงผีฝูงคนแตกกันบูชา เอาใจผูกเอาคามกับนครเข้าด้วยกันเป็นทีหนึ่ง ผูกเอานครกับจักรวาฬเข้าด้วยกันทีหนึ่ง”

คำอ่าน
(3 บรรทัดด้านบน)
บ. 1        ๏ โยคีผู้ฉลาดใชฌาณฺเปนฺนาคเกฺิยวสัตฺวโลกา เกฺิยวทั้งฺแปตฺทิสฑฺ้วฺยริทฺธอปฺปนา ปายฺหฺน้าเขามาต่อฺฑฺ้วฺยตัวฺโยคี พ่นฺ
บ. 2        พิศฺมโอกมาลตัวฺแลสิปเอตฺที ตฺ้องโยคีเปนฺโกลาหนฺ ผูงผีผูงคนฺแตกฺกันฺปูชา ชื่อฺนาคปาตฺพฺรหฺมวิหาร เอาใจ
บ. 3        ผูกเอาคามกับฺนครเข้าฑฺ้วฺยกันฺที่หฺนึ่ง ผูกเอานครกับฺจักฺกวาฬเข้าฑฺ้วฺยกันฺที่หฺนึ่ง

(ข้อความในวงกลมวงเล็กสุดตรงกลางภาพ)
โยคี

(ข้อความในวงขดของงูทั้ง 8 ตัว เรียงจากด้านในไปยังด้านนอก-เหมือนกันทุกตัว)
คาม นคร จักฺกวาฬ

(ข้อความที่อยู่นอกวงกลมด้านล่างของภาพ ใช้อธิบายเส้นโยงความสัมพันธ์ของข้อความในวงขดของงู เป็นข้อความเดียวกัน เขียน 2 บรรทัด)
2 อันฺอปฺปนาหฺนึ่ง

คำปริวรรต
(3 บรรทัดด้านบน)
บ. 1        ๏ โยคีผู้ฉลาด ใช้ฌานเป็นนาค เกี่ยวสัตว์โลกา เกี่ยวทั้งแปดทิศ ด้วยฤทธิ์อัปปนา บ่ายหน้าเข้ามา ต่อด้วย[3]ตัวโยคี พ่น
บ. 2        พิษออกมา ละตัวแลสิบเอ็ดที ต้องโยคีเป็นโกลาหล ฝูงผีฝูงคนแตกกันบูชา ชื่อนาคบาศพรหมวิหาร เอาใจ
บ. 3        ผูกเอาคามกับนครเข้าด้วยกัน[4]ที่หนึ่ง ผูกเอานครกับจักรวาลเข้าด้วยกันทีหนึ่ง

(กลางวงกลมวงเล็กสุด)
โยคี

(ข้อความในวงขดของงูทั้ง 8 ตัว เรียงจากด้านในไปยังด้านนอก-เหมือนกันทุกตัว)
คาม นคร จักวาล

(ข้อความที่อยู่นอกวงกลมด้านล่างของภาพ ใช้อธิบายเส้นโยงความสัมพันธ์ของข้อความในวงขดของงู เป็นข้อความเดียวกัน เขียน 2 บรรทัด)
2 อันอัปปนาหนึ่ง
 

หมายเหตุ

เกี่ยวกับสมุดภาพวัดพระรูป จังหวัดเพชรบุรี เล่มที่ 2
             สมุดภาพปริศนาธรรมของวัดพระรูปเล่มนี้ เป็นสมุดไทยขาว อักษรขอม เขียนด้วยหมึกสีดำ ข้อความเป็นภาษาบาลีและภาษาไทย  ขนาด ยาว 41.4 เซนติเมตร กว้าง 14.8 เซนติเมตร หนา 4.7 เซนติเมตร ปัจจุบันเก็บรักษาอยู่ที่วัดพระรูป อำเภอเมือง จังหวัดเพชรบุรี
             สมุดภาพเล่มนี้มีจำนวน 76 หน้า เขียนเป็นภาพปริศนาธรรมจำนวน 38 ภาพ โดยภาพ 1 ภาพเขียนบนหน้า 2 หน้า   ในการเขียนไม่ลงสีพื้น ภาพจึงมีความสวยงามเรียบง่ายแบบฝีมือช่างพื้นบ้าน ไม่มีการระบุชื่อผู้เขียน จึงไม่ทราบรายละเอียดของผู้เขียนและอายุของสมุดภาพเล่มนี้ แม้จะพบว่าลักษณะกลวิธีการเขียนหลายอย่างมีลักษณะคล้ายภาพจิตรกรรมสมัยอยุธยา เช่น นิยมใช้สีสดสว่าง รูปแบบการเขียนภาพคลื่นกระแสน้ำมีความคล้ายคลึงกับที่พบในสมุดภาพฉบับวัดลาด จังหวัดเพชรบุรี เล่มที่ 1 และสมุดภาพฉบับวัดสุวรรณภูมิ จังหวัดสุพรรณบุรี เล่มที่ 1 อีกทั้งในส่วนของภาษาก็มีภาษาเก่าปะปนอยู่มาก เช่น คำว่า สลุด (หมายถึง หล่ม) มีเมียเยียชู้ สเภา (หมายถึง สำเภา) เป็นต้น แต่ท่านผู้รู้ผู้เชี่ยวชาญในเรื่องของภาษาโบราณก็ยังเห็นว่าทั้งเทคนิคการเขียนภาพและความเก่าของภาษาดังกล่าวมานั้นยังมิใช่หลักฐานที่จะมีน้ำหนักพอที่จะกำหนดสมัยของสมุดภาพเล่มนี้ได้

ผู้เขียน : นวพรรณ ภัทรมูล

คำสำคัญ : ปริศนาธรรม สมุดภาพ วัดพระรูป สมุดไทยขาว