ภาพปริศนาธรรมจากสมุดภาพวัดพระรูป ภาพที่ 2 นี้ประกอบไปด้วยภาพชาย 2 คน และราชสีห์ 1 ตัว ในภาพมีต้นไม้ โขดหิน และภูเขา จึงพออนุมานว่าน่าจะเป็นป่า ชายคนแรกผมสั้นสีดำทรงคล้าย ๆ ที่เรียกว่า ทรงมหาดไทย ผิวเข้ม(กว่าอีกคน) ไม่สวมเสื้อ สวมแต่กางเกงขาสั้นเหนือเข่าสีแดง ลักษณาการคล้ายวิ่งหนีตัวราชสีห์ที่ตามมาข้างหลัง ส่วนชายอีกคนคล้ายหลบราชสีห์อยู่หลังภูเขา ชายคนหลังนี้ผิวสีอ่อนกว่า ผมยาวสีดำรวบเป็นหางม้าอยู่ด้านบน ไม่สวมเสื้อ แต่มีผ้าคลุมไหล่สีแดง ยกมือข้างหนึ่งเหมือนชี้ไปข้างหน้า



ภาพปริศนาธรรม ภาพที่ 2



คำอ่านตามรูปอักษร[1]


ในหนังสือ สมุดข่อย[2] ได้อธิบายภาพปริศนาธรรมภาพนี้ไว้ว่า
““อันธการ ไปป่า อาศัยอยู่ในป่ากลัวมิคราช เข้าไปอาศัยอยู่ในป่า มิรู้ว่าราชสีห์ อยู่ในป่า ต่อรุ่งจึ่งรู้ โยคาวจรเจ้ากลัวภัยในสงสารดุจดังนั้นแล” (อันธการ หมายถึง ความมืด โยคาวจร หมายถึง พระภิกษุ)”
คำอ่าน
๏ อนฺธการไปป่าอาใสอฺยู่ในป่ากฺลัวมิคฺคราชเข้าไปอาใสในป่ามิรู้ว่าราชสีหอฺยู่ในป่าต่อฺรุ่งจึ่งฺรู้ โยคาวจรเจ้ากฺลัวภัยฺย ในสงฺสารดุจฺจฑังฺนั้นแล
คำปริวรรต
๏ อันธการไปป่าอาศัยอยู่ในป่ากลัวมิคราชเข้าไปอาศัยในป่ามิรู้ว่าราชสีห์อฺยู่ในป่าต่อรุ่งจึ่งรู้  โยคาวจรเจ้ากลัวภัย ในสังสารดุจดังนั้นแล
อธิบายเพิ่มเติม
อันธการ                                คือ          ความมืด
มิคราช                                  คือ          ราชาแห่งเนื้อ (เนื้อ คือ สัตว์จำพวกกวาง)
ราชสีห์                                  คือ          ราชาแห่งสิงห์
โยคาวจร                               คือ          ผู้มีความเพียร ผู้เจริญภาวนา ในที่นี้หมายถึง พระภิกษุ
สังสาร                                   คือ          การเวียนว่ายตายเกิด

หมายเหตุ

เกี่ยวกับสมุดภาพวัดพระรูป จังหวัดเพชรบุรี เล่มที่ 2
สมุดภาพปริศนาธรรมของวัดพระรูปเล่มนี้ เป็นสมุดไทยขาว อักษรขอม เขียนด้วยหมึกสีดำ ข้อความเป็นภาษาบาลีและภาษาไทย  ขนาด ยาว 41.4 เซนติเมตร กว้าง 14.8 เซนติเมตร หนา 4.7 เซนติเมตร ปัจจุบันเก็บรักษาอยู่ที่วัดพระรูป อำเภอเมือง จังหวัดเพชรบุรี
สมุดภาพเล่มนี้มีจำนวน 76 หน้า เขียนเป็นภาพปริศนาธรรมจำนวน 38 ภาพ โดยภาพ 1 ภาพเขียนบนหน้า 2 หน้า   ในการเขียนไม่ลงสีพื้น ภาพจึงมีความสวยงามเรียบง่ายแบบฝีมือช่างพื้นบ้าน ไม่มีการระบุชื่อผู้เขียน จึงไม่ทราบรายละเอียดของผู้เขียนและอายุของสมุดภาพเล่มนี้ แม้จะพบว่าลักษณะกลวิธีการเขียนหลายอย่างมีลักษณะคล้ายภาพจิตรกรรมสมัยอยุธยา เช่น นิยมใช้สีสดสว่าง รูปแบบการเขียนภาพคลื่นกระแสน้ำมีความคล้ายคลึงกับที่พบในสมุดภาพฉบับวัดลาด จังหวัดเพชรบุรี เล่มที่ 1 และสมุดภาพฉบับวัดสุวรรณภูมิ จังหวัดสุพรรณบุรี เล่มที่ 1 อีกทั้งในส่วนของภาษาก็มีภาษาเก่าปะปนอยู่มาก เช่น คำว่า สลุด (หมายถึง หล่ม) มีเมียเยียชู้ สเภา (หมายถึง สำเภา) เป็นต้น แต่ท่านผู้รู้ผู้เชี่ยวชาญในเรื่องของภาษาโบราณก็ยังเห็นว่าทั้งเทคนิคการเขียนภาพและความเก่าของภาษาดังกล่าวมานั้นยังมิใช่หลักฐานที่จะมีน้ำหนักพอที่จะกำหนดสมัยของสมุดภาพเล่มนี้ได้  

ผู้เขียน : นวพรรณ ภัทรมูล

คำสำคัญ : ปริศนาธรรม สมุดภาพ วัดพระรูป สมุดไทยขาว