แหล่งโบราณคดีบ้านดอนตาเพชร ถือเป็นแหล่งโบราณคดีสมัยก่อนประวัติศาสตร์ ยุคเหล็ก ที่สำคัญแห่งหนึ่งของประเทศไทย มีการพบหลักฐานทางโบราณคดีและมีการดำเนินงานเกี่ยวกับแหล่งโบราณคดีแห่งนี้ตั้งแต่ปี 2518 ทางกรมศิลปากรได้เข้ามาขุดค้นแหล่งโบราณคดีบ้านดอนตาเพชรจำนวน 4 ครั้งคือ ในปี พ.ศ. 2518-2519, พ.ศ. 2523-2524, พ.ศ. 2527-2528 และ พ.ศ. 2543 นักโบราณคดีชาวอังกฤษที่เข้ามาร่วมขุดค้นได้กำหนดอายุไว้ว่าอยู่ในช่วงประมาณ 2,400 หรือ 2,300 ปีที่ผ่านมา พิพิธภัณฑ์เป็นอาคารชั้นเดียวเล็ก ๆ ที่สร้างคร่อมหลุมขุดค้นเดิมที่อยู่ตรงกลางของอาคาร ผู้ชมสามารถเดินชมได้โดยรอบทั้งสี่ด้าน สำหรับโบราณวัตถุชิ้นสำคัญที่ขุดพบ อาทิ เครื่องประดับรูปสิงโตหินคาร์เนเลียน ลูกปัดหินคาร์เนเลี่ยนฝังสี ทัพพีสำริดรูปนกยูง เครื่องประดับรูปสัตว์สองหัว (ต่างหูแบบ ลิง-ลิง-โอ) มีเพียงภาพถ่ายจัดแสดงไว้เท่านั้น ของจริงนั้นถูกเก็บรักษาไว้ที่กรุงเทพฯ โบราณวัตถุจริงที่นำมาจัดแสดงจึงเป็นของจำพวก ใบหอกเหล็ก ชิ้นส่วนเครื่องมือเหล็ก ขวานเหล็กมีบ้อง ขันสำริด กำไลข้อมือ ข้อเท้าสำริด แวดินเผา หินดุ เศษภาชนะดินเผาลายเชือกทาบ นิทรรศการทั้งหมดมีป้ายคำบรรยายทั้งภาษาไทยและอังกฤษ
ชื่อผู้แต่ง: | ปีที่พิมพ์: 16/09/2545
ที่มา: กรุงเทพธุรกิจ
แหล่งค้นคว้า: ศมส.
โดย: ศมส.
วันที่: 13 มีนาคม 2555
ชื่อผู้แต่ง: | ปีที่พิมพ์: 9/27/2543
ที่มา: เดลินิวส์
แหล่งค้นคว้า: ศมส.
โดย: ศมส.
วันที่: 13 มีนาคม 2555
ชื่อผู้แต่ง: ศรีศักร วัลลิโภดม | ปีที่พิมพ์: ปีที่ 23 ฉบับ 8 (มิ.ย. 2545)
ที่มา: ศิลปวัฒนธรรม
แหล่งค้นคว้า: ศมส.
โดย: ศมส.
วันที่: 13 มีนาคม 2555
ชื่อผู้แต่ง: กรมศิลปากร | ปีที่พิมพ์: 2543
ที่มา: กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร (เอกสารเย็บเล่ม)
แหล่งค้นคว้า: ศมส.
โดย: ศมส.
วันที่: 13 มีนาคม 2555
ชื่อผู้แต่ง: ชิน อยู่ดี | ปีที่พิมพ์: 4, 4 (ก.ค.-ก.ย. 2521) ; หน้า 7-16
ที่มา: เมืองโบราณ
แหล่งค้นคว้า: ศมส.
โดย: ศมส.
วันที่: 13 มีนาคม 2555
ชื่อผู้แต่ง: พิรุณ พรมไพร | ปีที่พิมพ์: 2 เมษายน 2554
ที่มา: มติชนรายวัน
แหล่งค้นคว้า: ศมส.
โดย: ศมส.
วันที่: 13 มีนาคม 2555
ชื่อผู้แต่ง: นุดี รุ่งสว่าง | ปีที่พิมพ์: 2554;2011
ที่มา: โครงการวิจัยการพัฒนาพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นเพื่อส่งเสริมการศึกษาเชิงสร้างสรรค์ ภายใต้โครงการศิลปากรพัฒนาเศรษฐกิจเชิงสร้างสรรค์ สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยศิลปากร
แหล่งค้นคว้า: ศมส.
โดย: ศมส.
วันที่: 13 ตุลาคม 2558
แนะนำพิพิธภัณฑ์โดยทีมงานและสมาชิก
รีวิวของพิพิธภัณฑ์บ้านดอนตาเพชร
แหล่งโบราณคดีบ้านดอนตาเพชร ถือเป็นแหล่งโบราณคดีสมัยก่อนประวัติศาสตร์ ยุคเหล็ก ที่สำคัญแห่งหนึ่งของประเทศไทย มีการพบหลักฐานทางโบราณคดีและมีการดำเนินงานเกี่ยวกับแหล่งโบราณคดีแห่งนี้ตั้งแต่ปี 2518 โดยเมื่อวันที่ 25 กันยายน 2518 เมื่อทางโรงเรียนสาลวนาราม ได้ให้นักเรียนช่วยกันขุดหลุมเพื่อปักเสารั้วของโรงเรียนด้านตะวันตก ได้พบโบราณวัตถุจำนวนมาก เช่น ใบหอก แหลน หัวธนู ขวาน และภาชนะสำริด รวมกันเป็นจำนวนกว่า 100 ชิ้น โบราณวัตถุดังกล่าวถูกนำไปเก็บรักษาไว้ที่อำเภอพนมทวน โรงเรียนวัดสาลวนาราม และวัดสาลวนาราม ต่อมากรมศิลปากรขอรับโบราณวัตถุทั้งหมดไปเก็บรักษาไว้ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ซึ่งทางกรมศิลปากรได้เข้ามาขุดค้นแหล่งโบราณคดีบ้านดอนตาเพชรจำนวน 4 ครั้งคือ ในปี พ.ศ. 2518-2519, พ.ศ. 2523-2524, พ.ศ. 2527-2528 และ พ.ศ. 2543 นักโบราณคดีชาวอังกฤษที่เข้ามาร่วมขุดค้นได้กำหนดอายุไว้ว่าอยู่ในช่วงประมาณ 2,400 หรือ 2,300 ปีที่ผ่านมาโบราณวัตถุที่ขุดได้จากแหล่งโบราณคดีบ้านดอนตาเพชร เป็นหลักฐานยืนยันได้ว่ามีการติดต่อทางการค้าและการแลกเปลี่ยนระหว่างอินเดียและประเทศไทย อาทิ ลูกปัดเอทชบีดส์ (atche beads) ที่เป็นรูปแบบอิทธิพลอินเดียโดยตรง ลูกปัดหินคาร์เนเลียนและอาเกต ภาชนะสำริดที่มีส่วนผลมของดีบุกในเปอร์เซ็นต์สูงและใช้วิธีการหล่อแทนที่ขี้ผึ้งคล้ายกับที่พบในอินเดีย ด้ามทัพพีสำริดรูปนกยูงซึ่งนกยูงจัดเป็นสัตว์พื้นเมืองของอินเดีย เป็นต้น นอกจากนี้มีหลักฐานต่าง ๆ ที่แสดงว่าแหล่งโบราณคดีบ้านดอนตาเพชรมีความสัมพันธ์กับแหล่งโบราณคดีอื่นในสมัยเดียวกันในบริเวณใกล้เคียง เช่น แหล่งโบราณคดีในจังหวัดกาญจนบุรี สุพรรณบุรี ราชบุรี แสดงถึงการเป็นกลุ่มชุมชนยุคเหล็กในสังคมเกษตรกรรม
ในปี พ.ศ.2543 ได้มีการทำงานที่ต่อเนื่อง ด้วยความร่วมมือระหว่างสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงศึกษาธิการ และกรมศิลปากร จัดทำโครงการศึกษาและพัฒนาแหล่งโบราณคดีบ้านดอนตาเพชรเพิ่มเติม โดยจัดให้มีการเสวนาระหว่างนักวิชาการ ผู้นำท้องถิ่น และชาวบ้านในพื้นที่ เพื่อเป็นแนวทางในการพัฒนาแหล่งโบราณคดีบ้านดอนตาเพชร ในครั้งนั้นได้มีแนวคิดร่วมกันจัดสร้างศูนย์ข้อมูลและจัดแสดงเกี่ยวกับแหล่งโบราณคดีบ้านดอนตาเพชรขึ้นในพื้นที่โรงเรียนวัดสาลวนาราม ในที่สุดนำมาซึ่งการสร้างอาคารพิพิธภัณฑ์บ้านดอนตาเพชร เมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2544 และมีพิธีเปิดเมื่อวันที่ 6 กันยายน พ.ศ. 2545
พิพิธภัณฑ์เป็นอาคารชั้นเดียวเล็ก ๆ ที่สร้างคร่อมหลุมขุดค้นเดิมที่อยู่ตรงกลางของอาคาร ผู้ชมสามารถเดินชมได้โดยรอบทั้งสี่ด้าน เพื่อความเข้าใจเกี่ยวกับแหล่งโบราณคดีนี้มากขึ้น ทางพิพิธภัณฑ์ได้จัดทำวิดีทัศน์แนะนำเกี่ยวกับแหล่งโบราณคดีบ้านดอนตาเพชรให้ได้ชมก่อน
หลังจากนั้นผู้ชมสามารถเดินชมรอบ ๆ หลุมขุดค้น และนิทรรศการที่แสดงประวัติการค้นพบ และการดำเนินงานทางโบราณคดีที่ผ่านมา สำหรับโบราณวัตถุชิ้นสำคัญที่ขุดพบ อาทิ เครื่องประดับรูปสิงโตหินคาร์เนเลียน ลูกปัดหินคาร์เนเลี่ยนฝังสี ทัพพีสำริดรูปนกยูง เครื่องประดับรูปสัตว์สองหัว(ต่างหูแบบ ลิง-ลิง-โอ) มีเพียงภาพถ่ายจัดแสดงไว้เท่านั้น ของจริงนั้นถูกเก็บรักษาไว้ที่กรุงเทพฯ โบราณวัตถุจริงที่นำมาจัดแสดงจึงเป็นของจำพวก ใบหอกเหล็ก ชิ้นส่วนเครื่องมือเหล็ก ขวานเหล็กมีบ้อง ขันสำริด กำไลข้อมือ ข้อเท้าสำริด แวดินเผา หินดุ เศษภาชนะดินเผาลายเชือกทาบ นิทรรศการทั้งหมดมีป้ายคำบรรยายทั้งภาษาไทยและอังกฤษ
ผู้ชมเมื่อชมนิทรรศการทั้งหมดแล้ว อาจจะจินตนาการไม่ถูกว่าผู้คนโบราณแห่งบ้านดอนตาเพชร มีชีวิตความเป็นอยู่อย่างไร ทางพิพิธภัณฑ์จึงพยายามประมวลข้อมูลและหลักฐานที่พบแล้วจัดทำหุ่นจำลองสภาพชีวิตความเป็นอยู่ของชุมชนแหล่งโบราณคดีบ้านดอนตาเพชรเอาไว้ คือ มีบ้านลักษณะยกพื้นสูง หลังคามุงหญ้าหรือแฝก ฝาบ้านคล้ายขัดแตะ มีลานบ้านขนาดใหญ่ ที่ผู้คนทั้งผู้ใหญ่และเด็ก ต่างทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้แก่ การเลี้ยงสัตว์(ควาย) การปั้นภาชนะดินเผา การผลิตเครื่องมือเครื่องใช้ที่ทำการโลหะ การฝังศพ มีภาพวาดภูมิประเทศของดอนตาเพชรเป็นฉากหลัง ซึ่งผู้ชมหลายคนอาจจะร้องอ๋อ ว่าความเป็นอยู่ของคนโบราณที่นี่เป็นอย่างนี้นี่เอง หรือผู้ชมบางคนอาจจะคิดต่อหรือตั้งคำถามได้อีกว่าวิถีชีวิตของคนสมัยก่อนประวัติศาสตร์เป็นแบบนี้จริงหรือเปล่า?
ข้อมูลจาก:
การสำรวจภาคสนามวันที่ 21 พฤษภาคม 2548
เอกสารประกอบการประชุมเสวนาการพัฒนาเชิงอนุรักษ์ แหล่งโบราณคดีบ้านดอนตาเพชร วันที่ 16 กันยายน 2543 โดยศิลปากร ร่วมกับสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงศึกษาธิการ.
แนะนำพิพิธภัณฑ์โดยสื่อออนไลน์
แนะนำพิพิธภัณฑ์โดยบล็อก
แนะนำพิพิธภัณฑ์โดยสารานุกรมไทย
เครื่องปั้นดินเผา แหล่งโบราณคดี ลูกปัด สำริด
พิพิธภัณฑ์ Weary Dunlop
จ. กาญจนบุรี
พิพิธภัณฑ์วัดทุ่งลาดหญ้า
จ. กาญจนบุรี
หอดูดาวเกิดแก้ว
จ. กาญจนบุรี