รีวิวของพิพิธภัณฑ์หัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ

1. บทนำ
       

พิพิธภัณฑ์มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ ตั้งอยู่ในมหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ เขตจังหวัดสมุทรปราการ บริเวณกิโลเมตรที่ 16  ของถนนสายบางนา-ตราด ลักษณะของอาคารมีลักษณะแบบศิลปะร่วมสมัยไทย-จีน (Contemporary) อาคารประกอบด้วยพื้นที่ 3ส่วน คือ 1)ส่วนลานวัฒนธรรมซึ่งเป็นสวนหย่อมประดับอาคาร 2)ส่วนสวนจีนหรือสวนอภิรมย์ ตกแต่งตามอย่างเมืองซูโจว และ 3)อาคารเฉลิมพระเกียรติ (ตัวพิพิธภัณฑ์) เป็นอาคาร 3 ชั้น  ชั้นล่างเป็นส่วนนิทรรศการ ส่วนซ้อมการแสดงและจัดกิจกรรมของนักศึกษา และห้องนิทรรศการ ชั้นที่ 2เป็นห้องจัดแสดง และชั้นที่ 3เป็นอาคารสำนักงาน ห้องชมรมสำหรับฝึกซ้อม ดนตรีไทย ดนตรีจีน นาฏศิลป์ไทย และการแสดงหุ่นคนของนักศึกษา  (ศูนย์วัฒนธรรม,2554)

 
2.ประวัติความเป็นมาของพิพิธภัณฑ์
 

พิพิธภัณฑ์มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ ประกาศจุดยืนอย่างชัดเจนว่าเป็นพิพิธภัณฑ์ในสถานศึกษา (University Museum) ก่อตั้งขึ้นมาพร้อมๆ กับกำเนิดของมหาวิทยาลัยด้วยปณิธานอันแน่วแน่ของมูลนิธิป่อเต๊กตึ้ง และประธานมูลนิธิคือ ดร.อุเทน เตชะไพบูลย์ ที่ก่อตั้งขึ้นมาเพื่อช่วยเหลือเพื่อนมนุษย์โดยเริ่มต้นจากการเป็นโรงเรียนผดุงครรภ์ (พ.ศ.2485-2524) มาสู่วิทยาลัยหัวเฉียว (พ.ศ.2524-2534)และมหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ (พ.ศ.2535-ปัจจุบัน) ตามลำดับ เมื่อแรกก่อตั้งเป็นมหาวิทยาลัยนั้นก็มีนโยบายทางด้านพันธกิจด้านการบำรุงศิลปวัฒนธรรมควบคู่มาพร้อมๆ กัน ด้วยเห็นว่ามหาวิทยาลัยควรมีหน่วยงานที่ส่งเสริมและดูแลด้านความสัมพันธ์ทางวัฒนธรรมไทย-จีน จึงได้จัดให้มีการก่อสร้างรวมไปถึงจัดตั้งศูนย์วัฒนธรรม มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติขึ้นที่บริเวณด้านหน้ามหาวิทยาลัย

พันธกิจสำคัญของศูนย์วัฒนธรรมแห่งนี้คือ 1)การส่งเสริม ศึกษา และเผยแพร่ความรู้และข้อมูลเกี่ยวกับศิลปวัฒนธรรรมและภูมิปัญญาไทย-จีน การบริหารงานภายในศูนย์เองประกอบด้วยหลักสูตรการฝึกอบรมแก่นักศึกษาใน 6ด้าน คือ กลุ่มดนตรีไทย กลุ่มดนตรีจีน กลุ่มนาฏศิลป์ไทย กลุ่มเชิดหุ่นคน กลุ่มละครสร้างสรรค์ และกลุ่มนาฏศิลป์ร่วมสมัย 2) การบริการให้คำปรึกษาด้านศิลปวัฒนธรรมแก่นักศึกษาและผู้สนใจ 3)การจัดกิจกรรมโครงการศิลปวัฒนธรรม ภารกิจในด้านนี้ทางศูนย์วัฒนธรรมได้ขยายพื้นที่ออกไปสู่การทำกิจกรรมร่วมกับชุมชนในหลายๆ กิจกรรม อาทิ ประเพณีรับบัว การแท่เทียนพรรษา ประเพณีสงกรานต์ โครงการกฐินพระราชทาน และโครงการวัฒนธรรม 2แผ่นดิน ไทยจีน เป็นต้น 4)การให้บริการเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์ความสัมพันธ์ไทย-จีน อาคารแห่งนี้เปิดอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 24มีนาคม พ.ศ.2537พร้อมๆ กับการเปิดมหาวิทยาลัย โดยได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ เสด็จพระราชดำเนินมาเป็นประธานในพิธี (ศูนย์วัฒนธรรม, 2554)

 
3.ห้องจัดแสดง
       

ห้องจัดแสดงประกอบด้วยพื้นที่หลัก 2ชั้น

3.1ชั้นล่างประกอบด้วยนิทรรศการและส่วนจัดแสดงที่แบ่งออกตามเนื้อหาได้ 3ส่วน คือ

ส่วนแรก นิทรรศการความสัมพันธ์ไทย-จีน การจัดแสดงนี้มีทั้งเนื้อหาที่เป็นบอร์ดแสดงภาพและตัวอักษรที่ตั้งอยู่ติดกับทางเดินเข้าสู่โถงพิพิธภัณฑ์ เล่าประวัติการเข้ามาตั้งถิ่นฐาของชาวจีนในดินแดนที่เป็นประเทศไทยปัจจุบันนับตั้งแต่สมัยสุโขทัยเรื่อยมากระทั่งถึงกรุงรัตนโกสินทร์ และนิทรรศการภาพเกี่ยวกับความสัมพันธุ์ไทย-จีน ที่ขยายไปในส่วนของรัฐบาล และราชวงศ์ และส่วนจัดแสดงอื่นๆ ที่กระจายอยู่ทั่วชั้น 1คือมุมนิทรรศการวิถีชีวิตจีนในสยาม อาทิ มุมร้านขายยาจีน ศาลเจ้า กี่กระตุกและการทำสวนผัก ร้านขายน้ำชา และเครื่องดนตรีจีน เป็นต้น

ส่วนที่สอง เป็นนิทรรศการ 100ปี มูลนิธิป่อเต็กตึ๊ง ตั้งอยู่ด้านหน้าทางเดินเข้าสู่โถงอาคาร ภายในนิทรรศการเป็นเนื้อหาเล่าความเป็นมาและกำเนิดของมูลนิธิป่อเต็กตึ๊ง นับตั้งแต่เริ่มก่อตั้งคณะเก็บศพไร้ญาติมาตั้งแต่ พ.ศ. 2453 ภายใต้ชื่อ “คณะเก็บศพไต้ฮงกง”และจดทะเบียนเป็นมูลนิธิฮั่วเคี่ยวป่อเต็กเซี่ยงตึ๊ง มีทุนจดทะเบียน 2,000บาท เพื่อการทำงานสาธารณกุศลที่ช่วยเหลือผู้มีชีวิตที่ยากไร้ และประวัติเมื่อเริ่มขยายมาสู่การเป็นโรงเรียนผดุงครรภ์ (ในส่วนนี้ได้จัดแสดงโต๊ะทำงานของครูใหญ่คนแรกของโรงเรียน นำเข้าจากอังกฤษโดยห้างแบดแมน (ชื่อเต็มว่า แฮร์รี่ เอ. แบดแมน แอนด์ โก) และภาพถ่ายการเสด็จพระราชดำเนินมาเปิดมหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ส่วนที่สาม หอประวัติ ดร.อุเทน เตชะไพบูลย์ กินพื้นที่บริเวณตอนกลางของห้องจัดแสดงชั้นล่าง และมีการปิดกั้นนิทรรศการเป็นสัดส่วน ภายในเล่าเรื่องประวัติ ความสามารถ และผลงานของ ดร.อุเทน เตชะไพบูลย์ อดีตประธานมูลนิธิป่อเต๊กตึ๊ง ทั้งทางด้านธุรกิจ การศึกษา การแพทย์ และกิจการด้านสาธารณกุศล ภายในยังจัดแสดงห้องทำงานจำลอง ส่วนพักผ่อน และข้าวของเครื่องใช้ส่วนตัวของท่านอีกหลายอย่างไว้

3.2 ชั้นสองประกอบด้วยนิทรรศการหลัก 2 ส่วน ดังนี้

ส่วนแรก นิทรรศการต้ร่มพระบรมโพธิสมภาร ตั้งอยู่ด้านหน้าบันไดทางขึ้นประกอบด้วยรูปหล่อพระบรมรูปครึ่งพระองค์ ทำด้วยโลหะผสมรมดำ ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ปั้นโดย พ.ท.นภดล สุวรรณสมบัติ และภาพถ่ายเมื่อครั้งเสด็จมาเป็นประธานเปิดมหาวิทยาลัยหัวเฉียว พร้อมพระราชทานทุนการศึกษาจำนวน 5,000,000 บาท จัดตั้งเป็นกองทุนรางวัลกาญจนาภิเษกมอบให้แก่นักศึกษาที่มีผลการเรียนดีเด่น

ส่วนที่สอง นิทรรศการรูปปั้นผู้ก่อตั้งมหาวิทยาลัย ซึ่งได้มาจากการเชิญชวนชาวจีนในประเทศไทยและผู้มีจิตศรัทธาร่วมสมทบทุนในการก่อตั้งจำนวน 100ล้านบาท ในส่วนนี้ผู้ที่บริจาคเงินตั้งแต่ 10ล้านบาทขึ้นไป จะได้รับเกียรติให้มีการจัดปั้นรูปหล่อทองสัมฤทธิ์ จำนวน 56รูป และเป็นภาพถ่ายสำหรับคนที่บริจาคจำนวน 1 ล้านบาทขึ้นไป แต่ไม่เกิน 10 ล้านบาท

 
4. การบริหารจัดการ
       

ในแง่ของการบริหารจัดการอาจเรียกได้ว่าพิพิธภัณฑ์แห่งนี้เป็นที่ใฝ่ฝันของนักพิพิธภัณฑ์หลายๆ คน เนื่องมาจากมีการสนับสนุนที่ดีจากหน่วยงานต้นสังกัด (มหาวิทยาลัยหัวเฉียว) ด้วยมีงบประมาณเพื่อการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรมผ่านศูนย์วัฒนธรรมเป็นประจำทุกปี สำหรับการทำกิจกรรมต่างๆ และในส่วนของการดูแลรักษา ซ่อมแซมวัตถุจัดแสดง ส่วนจัดแสดง หรืออาคารจัดแสดงนั้นสามารถตั้งเป็นงบประมาณพิเศษได้อีกต่างหาก เหตุนี้ทำให้ส่วนจัดแสดงดูจะได้รับการดูแลอย่างสม่ำเสมอ แม้ว่าจะยังมีพื้นที่ว่างบางส่วนอยู่

ส่วนของกิจกรรมที่พิพิธภัณฑ์มีปฏิสัมพันธ์กับชุมชนโดยรอบนั้น สามารถแบ่งออกได้ 2กลุ่ม คือ ชุมชนที่เป็นนักศึกษาในมหาวิทยาลัยเอง มีการเข้ามาใช้พื้นที่เพื่อทำกิจกรรมทางด้านศิลปวัฒนธรรมหลายประเภท ด้วยเหตุที่ว่าอาคารพิพิธภัณฑ์คือที่ทำการของศูนย์วัฒนธรรมและชมรมเกี่ยวกับดนตรี –นาฎศิลป์ ของไทย-จีน หลายครั้งจึงมีการออกไปทำกิจกรรมของนักศึกษาภายนอกมหาวิทยาลัยภายใต้ชื่อศูนย์วัฒนธรรม พร้อมๆ กับการนิทรรศการของพิพิธภัณพ์ออกไปเผยแพร่ด้วย และชุมชนอีกประเภท คือชุมชนโดยรอบมหาวิทยาลัย ที่ทางพิพิธภัณฑ์มีกิจกรรมประจำปีร่วมกับชุมชนอยู่เสมอ อาทิ เทศกาลประเพณีรับบัว ในช่วง ออกพรรษา อันเป็นกิจกรรมความสัมพันธ์ระหว่างชุมชนชาวไทย-จีน-มอญ ในเขต อ.บางพลี จ.สมุทรปราการ

 
การเดินทาง
       

การเดินทางด้วยรถยนต์ไปตามถนนสายบางนา-ตราด (มุ่งหน้าออกไป จ.ชลบุรี) ที่บริเวณกิโลเมตรที่ 16จะพบกับมหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ เลี้ยวซ้ายเข้าประตูหมายเลข 2จะมองเห็นอาคารที่สองทางขวามือ มีรูปหล่อบุคคล คือ ดร.อุเทน เตชะไพบูลย์ และลานปูด้วยกระเบื้องสีน้ำตาล อยู่ด้านหน้า คืออาคารที่ทำการหอวัฒนธรรม รวมถึงพิพิธภัณฑ์

 
อ้างอิง

ศูนย์วัฒนธรรม มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ. คู่มือนำชมพิพิธภัณฑ์. ศูนย์วัฒนธรรม มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ,2554.
 

อุดมลักษณ์ ฮั่นตระกูล / เขียน
สำรวจภาคสนาม วันที่ 18 กันยายน 2555

รีวิวของพิพิธภัณฑ์หัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ