พิพิธภัณฑ์สถานบ้านโป่งมะนาว ริเริ่มและดำเนินการโดยองค์กรชุมชนภายใต้ชื่อ ชมรมอนุรักษ์แหล่งโบราณคดีและทรัพยากรธรรมชาติ ตำบลห้วยขุนราม ที่เกิดขึ้นหลังจากที่มีการจับกุมผู้ลักลอบขุดค้นวัตถุโบราณผิดกฎหมายภายในบริเวณวัดโป่งมะนาว ราวเดือนกุมภาพันธ์ ปี พ.ศ. 2543 การลักลอบขุดทำให้ชาวบ้านห้วยขุนราม พบเห็นชิ้นส่วนโครงกระดูกจำนวนมากที่พวกลับลอบขุดค้นไม่ต้องการกองทิ้งไว้เกลื่อนกลาด จึงได้รายงานไปที่กรมศิลปากร และติดต่อขอให้คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากรเข้ามาช่วยดูแล และทำการขุดแต่งบริเวณขอบหลุมที่ถูกลักลอบขุด นำโดย รศ. สุรพล นาถะพินธุ และนักศึกษาจากคณะโบราณคดี จากการขุดค้นเพิ่มเติมพบว่ามีโครงกระดูกอยู่ถึง 46 โครง พบข้าวของเครื่องใช้ เครื่องประดับ อาวุธ เครื่องปั้นดินเผาที่แตกหักกระจัดกระจายอยู่อีกเป็นจำนวนมาก ปี 2544 ชุมชนห้วยขุนรามร่วมกับรศ.สุรพล นาถะพินธุ และนักศึกษาจากคณะโบราณคดี จึงได้ทำการรวบรวมข้าวของที่ขุดพบ จัดทำพิพิธภัณฑ์ขึ้น เพื่อบอกเล่าถึงความสำคัญของแหล่งโบราณคดีบ้านโป่งมะนาว ซึ่งเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของชุมชนดึกดำบรรพ์ที่มีอายุเก่าแก่ถึง 3,000 ปี ของชิ้นเด่นที่ขุดพบคือ โครงกระดูกคาบขันสำริด การจัดแสดงเริ่มแรกจึงอาศัยพื้นที่ใต้ถุนอาคารหอสวดมนต์ ต่อมาในปี 2546 องค์การบริหารส่วนจังหวัดลพบุรี จัดสรรงบประมาณมาให้จำนวนหนึ่ง เพื่อทำเป็นห้องพิพิธภัณฑ์ขึ้น มีการปรับปรุงการจัดแสดงใหม่ โดยมีนักศึกษาคณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากรช่วยเหลือเรื่องการจัดนิทรรศการภายใน รวมถึงฝึกอบรมเยาวชนเป็นมัคคุเทศน์นำชม นอกจากนี้มีการแบ่งพื้นที่ส่วนหนึ่งเป็นร้านขายของที่ระลึก เพื่อหารายได้เข้ามาเป็นค่าใช้จ่ายในพิพิธภัณฑ์
โดย:
วันที่: 10 กุมภาพันธ์ 2555
โดย:
วันที่: 10 กุมภาพันธ์ 2555
โดย:
วันที่: 10 กุมภาพันธ์ 2555
โดย:
วันที่: 10 กุมภาพันธ์ 2555
โดย:
วันที่: 10 กุมภาพันธ์ 2555
โดย:
วันที่: 10 กุมภาพันธ์ 2555
ชื่อผู้แต่ง: | ปีที่พิมพ์: 1/12/2546
ที่มา: มติชนรายวัน
แหล่งค้นคว้า: ศมส.
โดย: ศมส.
วันที่: 13 มีนาคม 2555
ชื่อผู้แต่ง: | ปีที่พิมพ์: 6/13/2545
ที่มา: -
แหล่งค้นคว้า: ศมส.
โดย: ศมส.
วันที่: 13 มีนาคม 2555
ชื่อผู้แต่ง: | ปีที่พิมพ์: 09/02/2546
ที่มา: กรุงเทพธุรกิจ
แหล่งค้นคว้า: ศมส.
โดย: ศมส.
วันที่: 13 มีนาคม 2555
ชื่อผู้แต่ง: | ปีที่พิมพ์: 7/28/2546
ที่มา: -
แหล่งค้นคว้า: ศมส.
โดย: ศมส.
วันที่: 13 มีนาคม 2555
ชื่อผู้แต่ง: ยุวดี มณีกุล | ปีที่พิมพ์: 4/24/2546
ที่มา: กรุงเทพธุรกิจ จุดประกาย
แหล่งค้นคว้า: ศมส.
โดย: ศมส.
วันที่: 13 มีนาคม 2555
ชื่อผู้แต่ง: สว่าง เลิศฤทธิ์ | ปีที่พิมพ์: 2/16/2546
ที่มา: กรุงเทพธุรกิจ
แหล่งค้นคว้า: ศมส.
โดย: ศมส.
วันที่: 13 มีนาคม 2555
ชื่อผู้แต่ง: สว่าง เลิศฤทธิ์ | ปีที่พิมพ์: 2/23/2546
ที่มา: กรุงเทพธุรกิจ
แหล่งค้นคว้า: ศมส.
โดย: ศมส.
วันที่: 13 มีนาคม 2555
ชื่อผู้แต่ง: สายันต์ ไพรชาญจิตร์ | ปีที่พิมพ์: 2550
ที่มา: วิทยาลัยพัฒนาการปกครองท้องถิ่น สถาบันพระปกเกล้า
แหล่งค้นคว้า: ศมส.
โดย: ศมส.
วันที่: 13 มีนาคม 2555
ชื่อผู้แต่ง: สุรพล นาถะพินทุ | ปีที่พิมพ์: ปีที่ 3 ฉบับ 5 (ม.ค.-มิ.ย. 2547)
ที่มา: ดำรงวิชาการ
แหล่งค้นคว้า: ศมส.
โดย: ศมส.
วันที่: 13 มีนาคม 2555
ชื่อผู้แต่ง: ยุภาพร ธัญวิวัฒน์กุล | ปีที่พิมพ์: 2551;2008
ที่มา: รายงานทุนสนับสนุนการวิจัยสำหรับพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น โครงการเทศกาลพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นครั้งที่ 1/2551
แหล่งค้นคว้า:
โดย: ศมส.
วันที่: 11 พฤศจิกายน 2556
แนะนำพิพิธภัณฑ์โดยทีมงานและสมาชิก
พิพิธภัณฑสถานชุมชนโป่งมะนาว
พิพิธภัณฑสถานบ้านโป่งมะนาว ริเริ่มและดำเนินการโดยองค์กรชุมชนภายใต้ชื่อ ชมรมอนุรักษ์แหล่งโบราณคดีและทรัพยากรธรรมชาติ ตำบลห้วยขุนราม ชมรมดังกล่าวเกิดขึ้นจากสำนึกของชุมชนที่รวมตัวกันทำงานด้านการอนุรักษ์โบราณสถานโบราณวัตถุภายในชุมชน เกิดขึ้นหลังจากที่มีการจับกุมผู้ลักลอบขุดค้นวัตถุโบราณผิดกฎหมายภายในบริเวณวัดโป่งมะนาว ประมาณปลายเดือนกุมภาพันธ์ ปี พ.ศ. 2543 เหตุเกิดจากมีผู้มาติดต่อกับทางวัดจะขอขุดพื้นที่ภายในบริเวณวัดอ้างว่าจะมาล้างป่าช้า คณะกรรมการวัดได้อนุญาตให้ขุดโดยไม่ทราบเจตนาที่แท้จริง และต้องการนำเงินมาปรับปรุงวัด ต่อมาทราบว่ากลุ่มคนเหล่านั้นลักลอบขุดวัตถุโบราณ จึงแจ้งตำรวจจับกุม สามารถจับกุมได้ทั้งสิ้นถึง 64 คน
การลักลอบขุดทำให้ชาวบ้านห้วยขุนราม พบเห็นชิ้นส่วนโครงกระดูกจำนวนมากที่พวกลับลอบขุดค้นไม่ต้องการกองทิ้งไว้เกลื่อนกลาด จึงได้รายงานไปที่กรมศิลปากร และติดต่อขอให้คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากรเข้ามาช่วยดูแล และทำการขุดแต่งบริเวณขอบหลุมที่ถูกลักลอบขุด นำโดย รศ. สุรพล นาถะพินธุ และนักศึกษาจากคณะโบราณคดี จากการขุดค้นเพิ่มเติมพบว่ามีโครงกระดูกอยู่ถึง 46 โครง พบข้าวของเครื่องใช้ เครื่องประดับ อาวุธ เครื่องปั้นดินเผาที่แตกหักกระจัดกระจายอยู่อีกเป็นจำนวนมาก
การพัฒนาแหล่งขุดค้นทางโบราณคดีบ้านโป่งมะนาว กระทำโดยต่อเนื่อง ด้วยมีชมรมอนุรักษ์แหล่งโบราณสถานและทรัพยากรธรรมชาติตำบลห้วยขุนราม เป็นผู้ดำเนินการและประสานงานมาโดยตลอด โดยเฉพาะการจัดหาเงินทุนซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการทำงานได้อย่างต่อเนื่อง ทางชมรมฯ เป็นผู้จัดหาทุนมาดำเนินสนับสนุนการขุดค้นและพัฒนาให้เป็นแหล่งเรียนรู้และท่องเที่ยว โดยขอเงินสนับสนุนจากองค์การบริหารส่วนตำบลห้วยขุนราม กองทุนพัฒนาสังคม(SIF) การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย และบริษัทห้างร้านต่าง ๆ เป็นต้น
จากนั้นในปี 2544 ชุมชนห้วยขุนรามร่วมกับรศ.สุรพล นาถะพินธุ และนักศึกษาจากคณะโบราณคดี จึงได้ทำการรวบรวมข้าวของที่ขุดพบ จัดทำพิพิธภัณฑ์ขึ้น เพื่อต้องการ บอกเล่าถึงความสำคัญของแหล่งโบราณคดีบ้านโป่งมะนาว ซึ่งเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของชุมชนดึกดำบรรพ์ที่มีอายุเก่าแก่ถึง 3,000 ปี ของชิ้นเด่นที่ขุดพบคือ โครงกระดูกคาบขันสำริด เนื่องจากงบประมาณมีจำกัด การจัดแสดงเริ่มแรกจึงอาศัยพื้นที่ใต้ถุนอาคารหอสวดมนต์เป็นพื้นที่จัดแสดง ของข้าวต่าง ๆ จัดแสดงไว้ในตู้กระจกเล็ก ๆ ไม่กี่ตู้ตามแต่กำลังคนและกำลังทรัพย์จะทำได้ ต่อมาในปี 2546 องค์การบริหารส่วนจังหวัดลพบุรี จัดสรรงบประมาณมาให้จำนวนหนึ่ง เพื่อทำเป็นห้องพิพิธภัณฑ์ขึ้น มีการปรับปรุงการจัดแสดงใหม่ โดยมีนักศึกษาคณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากรช่วยเหลือเรื่องการจัดนิทรรศการภายใน รวมถึงฝึกอบรมเยาวชนเป็นมัคคุเทศน์นำชม นอกจากนี้มีการแบ่งพื้นที่ส่วนหนึ่งเป็นร้านขายของที่ระลึก เพื่อหารายได้เข้ามาเป็นค่าใช้จ่ายในพิพิธภัณฑ์
การบริหารจัดการพิพิธภัณฑ์ทำโดยคณะกรรมการชมรมฯ ที่ทุกคนสมัครใจเข้ามาทำงานโดยไม่มีค่าตอบแทน คณะกรรมการมีหน้าที่ต้อนรับแขกที่มาเยี่ยมชม ตรวจตราเงินที่ได้รับบริจาค และร่วมตัดสินใจในการดำเนินการต่างๆ ซึ่งต้องมีการลงมติเห็นชอบร่วมกัน
คลิกดูรายละเอียดวัตถุจัดแสดงและข้อมูลอื่นๆของชุมชนได้ที่ "คลังข้อมูลชุมชน"
ข้อมูลจาก:
1. การสำรวจภาคสนาม วันที่ 14 มกราคม 2547
2. สัมภาษณ์ กำนันทองดี ภักดี กำนันตำบลห้วยขุนราม ประธานชมรมอนุรักษ์แหล่งโบราณคดีฯ และ อ.บุญส่ง สุขมาก ผอ.ร.ร.บ้านคลองกลุ่ม ที่ปรึกษาชมรมอนุรักษ์แหล่งโบราณคดีฯ
3. สุรพล นาถะพินธุ. ชุมชนดึกดำบรรพ์ คน 3 พันปี แหล่งโบราณคดีบ้านโป่งมะนาว ต.ห้วยขุนราม อ.พัฒนานิคม จ.ลพบุรี.
แนะนำพิพิธภัณฑ์โดยสื่อออนไลน์
แนะนำพิพิธภัณฑ์โดยบล็อก
แนะนำพิพิธภัณฑ์โดยสารานุกรมไทย
โครงกระดูก แหล่งโบราณคดี โป่งมะนาว ยุคก่อนประวัติศาสตร์ การลักลอบขุดโบราณวัตถุ
พิพิธภัณฑ์ไทยพวน บ้านทราย
จ. ลพบุรี
พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านไทยพวนหลุมข้าว วัดหลุมข้าว
จ. ลพบุรี
พิพิธภัณฑ์ลุ่มน้ำป่าสัก
จ. ลพบุรี