พิพิธภัณฑ์วัดนางเหล้า

วัดนางเหล้า เป็นวัดเก่าแก่วัดหนึ่งบนคาบสมุทรสทิงพระของสงขลา ตามประวัติสร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ.2225 โดยมีอุบาสิกาชื่อนางลาว บริจาคที่ดินและสร้างวัด เดิมชื่อวัดนางลาว ตามชื่อผู้บริจาคที่ดินและสร้างวัด ต่อมาเรียกชื่อเพี้ยนเป็นวัดนางเหล้า   นอกจากนี้ยังมีวัดสำคัญที่ตั้งอยู่ใกล้เคียงในพื้นที่เช่น วัดพะโคะ วัดสีหยัง วัดเขาน้อย วัดดีหลวง เป็นต้น พื้นที่คาบสมุทรสทิงพระ ยังมีความสำคัญเนื่องจากเป็นที่ตั้งของเมืองโบราณที่เจริญเป็นบ้านเมืองตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 11 พบโบราณวัตถุ โบราณสถาน สถูปโบราณอยู่หลายแห่ง  ทำให้นักโบราณคดีสันนิษฐานกันว่าพื้นที่สทิงพระเป็นเมื่อท่าสำคัญในอดีต

เมืองโบราณสทิงพระเป็นเมืองโบราณที่มีคูน้ำล้อมรอบเป็นรูปสี่เหลี่ยมด้านไม่เท่า ตั้งอยู่บนสันทรายกลาง (ใหญ่ที่สุด) ของคาบสมุทรสทิงพระ จากการสำรวจและขุดค้นพบหลักฐานทางโบราณคดีที่น่าจะมีอายุตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 11-12 เป็นต้นมาจนถึงพุทธศตวรรษที่ 19 หรือลงมาจนถึงสมัยอยุธยา หลักฐานทางโบราณคดีที่สำคัญ อาทิ  คูน้ำล้อมรอบเมืองโบราณ  ภาชนะดินเผา  เครื่องถ้วยจีน สมัยราชวงศ์ถัง ซุ่ง หยวน และหมิง  เครื่องสังคโลก   เครื่องถ้วยมาโคโปโล   ตะคันดินเผา   หินดุ   ตุ้มถ่วงแห   แวดินเผา  ลูกปัดหิน ลูกปัดแก้ว  ชิ้นส่วนสำริด ตะเกียงแขวนสำริด  สถูปที่วัดจะทิ้งพระ  ประติมากรรมรูปพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร 4 กร ทำจากสำริด เป็นต้น

พิพิธภัณฑ์วัดนางเหล้า ก่อตั้งขึ้นปี พ.ศ. 2553 ตามโครงการพัฒนาหอวัฒนธรรมนิทัศน์ แหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรมเชิงสร้างสรรค์ ของสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวัฒนธรรม เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรมตำบลชุมพล ที่ครอบคลุมวิถีชีวิตของชุมชนอย่างครบวงจร ประกอบด้วย ห้องสมุด พิพิธภัณฑ์ แหล่งเรียนด้านศิลปะ การประกอบอาชีพทางวัฒนธรรม และโบราณคดี

พิพิธภัณฑ์อยู่ใต้ฐานเจดีย์ขนาดใหญ่ของวัด ภายในพิพิธภัณฑ์แบ่งเป็นสองส่วน ส่วนแรกจัดแสดงข้าวของเครื่องใช้พื้นบ้าน ที่ได้รับบริจาคจากคนในท้องถิ่น อาทิ รางบดยาโบราณ เป็นเครื่องใช้สำหรับบดยาที่หมอยาพื้นบ้านใช้  มีลักษณะทำเป็นรางไม้คล้ายเรือ และลูกกลิ้งเหล็กกลม  สาเหตุของการทำรางในการบดยานั้น เพื่อไม่ให้เครื่องยาสมุนไพรหกเรี่ยราด  ก่อนที่จะนำมาบดต้องหั่นหรือขูดสมุนไพรออกเป็นชิ้น ๆ เพื่อให้บดง่าย  การบดยาผู้บดจะต้องโยกคลึงให้ลูกกลิ้งบดสมุนไพรจนเป็นผง          รางบดยาในพิพิธภัณฑ์วัดนางเหล้า เป็นรางบดยาที่มีสภาพเก่าแก่มาก สันนิษฐานว่ามีอายุประมาณ 100 ปี ขึ้นไป

          กระดานชนวน ที่พิพิธภัณฑ์วัดนางเหล้าได้รับบริจาคจากนายประเวศ นาบอน  ซึ่งเป็นชาวบ้านในชุมชน  กระดานชนวนเป็นอุปกรณ์ที่ใช้ฝึกหัดเขียน คัด ฝึกหัดทำเลขคณิตของนักเรียนในอดีตเมื่อครั้งที่กระดาษหรือสมุดเป็นของแพงและหายาก  กระดานทำจากหินชนวน มีขอบที่ทำด้วยไม้ทั้งสี่ด้าน ใช้เขียนด้วยดินสอพอง

สาดคล้า  หรือ เสื่อคล้า เป็นภูมิปัญญาของคนในท้องถิ่นภาคใต้ที่ได้นำเอาเปลือกของต้นคล้าที่มีในชุมชนมาสานเป็นสาดคล้า เสื่อคล้ายังมีความผูกพันกับวิถีชีวิตและวัฒนธรรมท้องถิ่นอยู่อีกมาก เช่น การนำเสื่อคล้ามาปูในโรงโนรา   รวมทั้งการบูชาบรรพบุรุษ หรือการตั้งตายายของคนใต้ ก็ต้องนำเสื่อคล้ามาปู  คุณสมบัติเด่นที่สามารถเก็บความเย็นไว้ได้ดี ผู้คนจึงนิยมนำเสื่อคล้ามาปูนอน และบ้างก็เชื่อว่าจะทำให้บรรเทาอาการเจ็บป่วยได้

ข้อมูลจาก:

รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการจัดทำข้อมูลพิพิธภัณฑ์ภาคใต้ เครือข่ายพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นภาคใต้ สนับสนุนโดยศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร(องค์การมหาชน) 2564.

https://db.sac.or.th/archaeology/archaeology/115