บ้านบานเย็นเป็นหมู่เรือนเก่า 3 หลัง ที่สร้างในสมัยรัชกาลที่ 5 ถึงรัชกาลที่ 7 โดยเรือนหลังที่เก่าที่สุดสร้างโดยพระยาหิรัญยุทธกิจ (บานเย็น สาโยทภิทูร) บุตรคนหัวปีของจางวางโต (ในจอมพล สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช) เรือนหลังที่มีอายุรองลงมาเป็นของน้องสาวของท่านเจ้าคุณซึ่งสมรสกับขุนวิเศษสากล และเรือนหลังที่มีอายุน้อยที่สุดเป็นของบุตรสาว ซึ่งเรือนหลังนี้มีอายุกว่า 75 ปีแล้วในปัจจุบัน เพื่อรักษามรดกชิ้นสำคัญของชาติไว้ให้เป็นแหล่งเรียนรู้ที่สำคัญ ทายาทในรุ่นที่ 5 ได้แก่ รองศาสตราจารย์ โรจน์ คุณเอนก และนายรัชต์ คุณเอนก จึงได้ร่วมกันบูรณะเรือนโบราณเหล่านั้น และจัดแสดงในลักษณะของพิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นที่ยังมีชีวิต