พิพิธภัณฑ์คติชนวิทยา

พ.ศ.2511 วิทยาลัยวิชาการศึกษา ได้เปิดวิทยาเขตประจำภาคใต้ที่จ.สงขลา ศาสตราจารย์สุธิวงศ์ พงศ์ไพบูลย์ (ขณะนั้นตำแหน่งอาจารย์โท) ได้ถูกยืมตัวจากวิทยาลัยครูสงขลาให้มาช่วยราชการที่วิทยาลัยวิชาการศึกษาสงขลา โดยทำหน้าที่หัวหน้าภาควิชาภาษาไทย ท่านนำนักศึกษาฝึกเก็บข้อมูลภาคสนาม ทำให้ได้ข้อมูลวัฒนธรรมเป็นจำนวนมาก ทั้งที่เป็นวัตถุของจริง สมุดข่อย ข้อมูลที่เป็นมุขปาฐะในรูปของแถบบันทึกเสียง ภาพถ่าย ภาพสไลด์ และภาพยนตร์ พร้อมทั้งได้พบว่าข้อมูลวัฒนธรรมพื้นบ้านที่มีค่ายิ่งเหล่านั้นกำลังจะสูญหายไป ต้องรีบจัดเก็บอย่างเร่งด่วน การจัดเก็บข้อมูลวัฒนธรรมจึงได้กระทำอย่างเป็นระบบ

พ.ศ.2514 ภาควิชาภาษาไทยได้นำข้อมูลต่างๆ ที่เก็บรวบรวมได้ซึ่งส่วนใหญ่เป็นวรรณกรรมลายลักษณ์ หนังสือบุด สมุดข่อย และข้อมูลซึ่งบันทึกไว้ในแถบบันทึกเสียง มาจัดรวบรวมไว้ในห้องเดียวกันและตั้งชื่อห้องว่า “ห้องวรรณกรรมท้องถิ่นภาคใต้” ซึ่งนับว่าเป็นจุดกำเนิดของสถาบันทักษิณคดีศึกษา จากห้องวรรณกรรมท้องถิ่นได้พัฒนาเป็นโครงการศูนย์ส่งเสริมภาษาและวัฒนธรรมภาคใต้เมื่อปี พ.ศ.2518

วันที่ 13 กันยายน พ.ศ.2522 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร ทรงเปิดอาคารศูนย์ส่งเสริมภาษาและวัฒนธรรมภาคใต้ โดยเสด็จฯ พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ และสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

พ.ศ. 2523 ยกฐานะเป็นสถาบันทักษิณคดีศึกษา โดยมติของคณะรัฐมนตรี การดำเนินงานได้เจริญก้าวหน้ามาเป็นลำดับ

พ.ศ.2529 ศาสตราจารย์สุธิวงศ์ พงศ์ไพบูลย์ ขยายงานด้านพิพิธภัณฑ์คติชนวิทยาและด้านอื่นที่เกี่ยวโยงกันให้ครบวงจรและมีศักยภาพสูง ท่านเห็นถึงทรัพยากรทางด้านวัฒนธรรมของภาคใต้มีนัยสำคัญยิ่งต่อการที่จะนำมาใช้ประโยชน์ในการพัฒนาประเทศทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคม การเมืองและการปกครอง การชยายงานต้องใช้พื้นที่มาก จึงได้ศึกษาบริเวณเกาะยอ คือบริเวณบ้านอ่าวทราย หมู่ที่ 1 ตำบลเกาะยอ อำเภอเมือง จังหวัดสงขลา โดยในระยะแรกสามารถจัดหาที่ดินสำหรับก่อสร้างได้ 22 ไร่ พร้อมกับการเสนอโครงการขยายพิพิธภัณฑ์คติชนวิทยา เพื่อขอรับงบประมาณสำหรับการก่อสร้างที่ทำการใหม่ ซึ่งได้รับอนุมัติงบประมาณ จำนวน 21,374,097 บาท

วันที่ 22 กันยายน พ.ศ.2534 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ 9 ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์เป็นองค์ประธานในพิธีเปิดพิพิธภัณฑ์คติชนวิทยา สถาบันทักษิณคดีศึกษา

พ.ศ.2535 ก่อสร้างอาคารนวมภูมินทร์ ซึ่งเป็นอาคารที่ได้รับอนุมัติให้ก่อสร้างขึ้นตามโครงการเฉลิมพระเกียรติเนื่องในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร ทรงเจริญพระชนมายุครบ 5 รอบ การก่อสร้างได้แล้วเสร็จในปี พ.ศ.2537 และจัดตกแต่งภายในอาคารเป็นห้องนิทรรศการต่างๆ ได้แล้วเสร็จสมบูรณ์ในระดับหนึ่ง

วันที่ 6 กันยายน พ.ศ.2539 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมารเสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์เป็นองค์ประธานในพิธีเปิดอาคารนวมภูมินทร์