รีวิวของศูนย์วัฒนธรรมตำบลนาหอ

บ้านนาหออยู่ทางทิศเหนือของอำเภอด่านซ้ายราว 8 กิโลเมตร เดิมมีชื่อว่า “บ้านนาเหาะ” เนื่องจากมีที่มาจากเรื่องเล่าจากคนเฒ่าคนแก่ที่ว่า ท้าวเหาะนานาง ซึ่งต่อมาเป็นที่ตั้ง หอโรงของเจ้าเมืองด่านซ้ายคือพระแก้วอาสา ท้าวกองแสง ซึ่งอยู่ที่บริเวณวัดศรีภูมิบ้านนาหอ เพราะเป็นที่ตั้งของหอโรงของเจ้าเมืองด่านซ้ายนี้เอง ชาวบ้านจึงพากันเรียกชื่อหมู่บ้านตามว่า บ้านหอ ต่อมาพากันเติมคำว่า “นา” ลงไปข้างหน้าหอโรงเพราะมีที่นาอยู่ใกล้บ้าน แล้วตัด “โรง” ออก คงเหลือแต่นาหอ ชุมชนบ้านนาหอ มีประวัติเล่ากันว่า ผู้คนที่มาตั้งรกรากที่นี่เป็นกลุ่มคนที่อพยพมาจากประเทศลาว อาศัยตั้งบ้านเรือนตามลำน้ำหมัน มีหลักฐานความเก่าแก่จากการก่อตั้งวัดศรีภูมิ วัดสำคัญของบ้านนาหอ ที่เก่าแก่ที่สุดในด่านซ้าย สร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2035 ก่อนการสร้างพระธาตุศรีสองรัก ซึ่งสร้างในปี พ.ศ. 2103 ศูนย์วัฒนธรรมตำบลนาหอ ตั้งอยู่ในบริเวณวัดศรีภูมินาหอ ได้รับงบก่อสร้างจากองค์กรบริหารส่วนตำบลนาหอกว่าสามแสนบาท ก่อสร้างตั้งแต่ปี 2546 เปิดให้เข้าชมครั้งแรกเมื่อวันที่ 5 ธันวาคม 2549 ทางชุมชนเล่าว่า ทางอบต.และชาวบ้าน คิดจะทำพิพิธภัณฑ์ เนื่องจากทางวัดศรีภูมิมีของเก่าจำนวนมาก จึงพากันไปดูงานที่พิพิธภัณฑ์พระครูวิจารณ์สังฆกิจ วัดนาอ้อ ในอำเภอเมือง จังหวัดเลย แล้วกลับมาสร้างศูนย์วัฒนธรรมภายในวัดแห่งนี้

อาคารศูนย์วัฒนธรรมเป็นอาคารชั้นเดียวทรงไทยประยุกต์ ภายในมีตู้จัดแสดงข้าวของต่าง ๆ มากมาย จำพวก วัตถุธรรมของวัด และเครื่องมือเครื่องใช้พื้นบ้าน อาทิ คัมภีร์ใบลาน สมุดไทย ตู้พระธรรม หอพระพุทธจำลอง พระพุทธรูปไม้ กังสดาล กระดิ่ง กระโถนเคลือบ แอ๊บใส่ของสานได้ไม้ไผ่ ขันทองเหลือง กาน้ำชาทองเหลือง เตียงไม้ไผ่โบราณ เครื่องมือทอผ้า หม้อนึ่งข้าว แหวกดายหญ้า ลางไต้กระบอง ม้าซอยยาสูบ กลองเก็ง หีบเหล็ก ตราชั่ง ของที่จัดแสดงมีทั้งจากของที่ทางวัดเก็บไว้ และของที่ชาวบ้านนำมาบริจาคเมื่อทราบว่าจะทำพิพิธภัณฑ์ บริเวณใกล้กันเป็นหอพิพิธภัณฑ์พระแก้วอาสา เจ้าเมืองด่านซ้าย วีรบุรุษท้องถิ่นเมืองเลย สามารถเข้าเยี่ยมชมได้เช่นกัน โดยติดต่อล่วงหน้ากับทางกรรมการวัด

ข้อมูลจาก:
สำรวจภาคสนามวันที่ 20 ธันวาคม 2549
วลัยลักษณ์ ทรงศิริ(บรรณาธิการ). ผีกับพุทธ ศาสนาและความเชื่อในสังคมด่านซ้าย ดุลยภาพทางจิตวิญญาณของชาวบ้านในลุ่มน้ำหมัน. กรุงเทพฯ: มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์, 2550.