| คำศัพท์ | คำจารึก | ชนิด | ความหมาย | ภาษา | |
|---|---|---|---|---|---|
| 3265 | ดาบศเทวบิด (1) | ดาบศเทวบิด | น. | พระฤาษีรูปนี้มีชื่อและรูปปรากฏในตำราพระสมุทรูปพระไสยสาตร หน้า 122 (กรมศิลปากรตีพิมพ์เผยแพร่ ในชื่อว่า ตำราภาพเทวรูปและเทวดานพเคราห์(2535)) | ป. |
| 3266 | แก้จุก (1) | แก้จุก | น. | ท่านั่งคุกเข่า ใช้มือข้างหนึ่งกดเข่า อีกข้างหนึ่งค้ำไว้ที่คาง | ท. |
| 3267 | ภะรัตะดาบศ (1) | ภะรัตะดาบศ | น. | หากเป็นภรตดาบส ก็เป็นผู้รจนาคัมภีร์นาฏยศาสตร์ ซึ่งว่าด้วยการละครของอินเดียอย่างสมบูรณ์ คัมภีร์นี้มีความสำคัญจนถือว่าเป็นพระเวทลำดับที่ 5 | ป. |
| 3268 | แก้ไหล่ แก้ท้อง แก้อก (1) | แก้ไหล่ แก้ท้อง แก้อก | น. | ท่านั่งเอาเท้าวางขัดกัน หรือคุกเข่า ใช้มือข้างหนึ่งกดหน้าผาก อีกข้างหนึ่งกดท้ายทอย พร้อมทั้งแอ่น | ท. |
| 3269 | กาละกุรักข์ (1) | กาละกุรักข์ | น. | เข้าใจว่าคงจะเป็นรูปเดียวกับพระฤาษีกาลปุรักขิตะ ผู้ประพฤติพรหมจรรย์อย่างเคร่งครัด จนได้ไปบังเกิดในพรหมโลก | ป. |
| 3270 | นักสิทธิ์ (1) | นักสิทธิ์ | น. | ผู้สำเร็จ, ฤาษี | ท. |
| 3271 | สมาบัติ (1) | สมาบัติ | น. | ภาวะที่จิตสงบประณีต คุณวิเศษที่เกิดจากการที่จิตเพ่งอารมณ์จนแน่วแน่ การบรรลุคุณวิเศษชั้นสูงด้วยอำนาจของการเข้าสมาธิ มีหลายอย่าง เช่น ฌานสมาบัติ ผลสมาบัติ บางทีใช้เข้าคู่กับคำ ฌาน เป็น ฌานสมาบัติ มี 8 ได้แก่ รูปฌาน 4 อรูปฌาน 4 | ป. |
| 3272 | แก้ขัดแขน (1) | แก้ขัดแขน | น. | ท่านั่งยองๆ ยกแขนตั้งข้อศอกข้างหนึ่ง และใช้มืออีกข้างจับที่ข้อศอกแล้วดึงมา ทางด้านตรงข้าม โดยทำสลับกันทั้งด้านซ้ายและขวา | ท. |
| 3273 | พระโสณะ (1) | พระโสณะ | น. | พระฤาษีผู้เป็นสหายกับพระเจ้าอรินทมะแห่งพาราณสี ได้ชี้โทษในกามและอานิสงส์ของเนกขัมให้พระสหายผู้มัวเมาในกามคุณ จนพระเจ้าอรินทมะบังเกิดความเบื่อหน่ายออกบวช (ดู โสณกชาดก อรรถกถาชาดก ลำดับที่ 529) | ป. |
| 3274 | โขมด (1) | โขมด | น. | ชื่อผีชนิดหนึ่งในพวกผีกระสือหรือผีโพง เห็นเป็นแสงเรืองวาวในเวลากลางคืน ทําให้หลงผิดนึกว่ามีคนถือไฟหรือจุดไฟอยู่ข้างหน้า พอเข้าไปใกล้ก็หายไป ทางวิทยาศาสตร์ อธิบายว่า ได้แก่ แก๊สมีเทน (methane) ที่เกิดจากการเน่าเปื่อยผุพังของสารอินทรีย์แล้วติดไฟในอากาศ เป็นแสงวอบแวบในที่มืด | ข. |
| 3275 | ด้าว (1) | ด้าว | น. |
เขตแดน, แผ่นดิน, แว่นแคว้น, ด้าน. |
ท. |
| 3276 | แก้ขัดแข้ง ขัดขา (1) | แก้ขัดแข้ง ขัดขา | น. | ท่านั่งแยกขา มือจับที่ต้นขาด้านใน | ท. |
| 3277 | ปริพาชก (1) | ปริพาชก | น. | นักบวชผู้ชายในอินเดีย นอกพระพุทธศาสนา | ท. |
| 3278 | โยฮัน (1) | โยฮัน | น. | ชื่อที่ชาวอิสราเอลโบราณใช้เรียกนักพรตผู้หนึ่งที่เป็นผู้ล้างบาปให้พระเยซู นักพรตท่านนี้อยู่ริมฝั่งน้ำจอร์แดน อาหารที่รับประทานก็คืออาหารที่พบได้ในทะเลทราย | ท. |
| 3279 | ดัดตนแก้เส้นสลักทรวง (1) | ดัดตนแก้เส้นสลักทรวง | น. | ท่านั่งชันเข่าข้างหนึ่ง ชูแขนสองข้างขึ้นหมุน เหวี่ยงแขนไปทางซ้ายและขวาสลับกัน | ท. |
| 3280 | หลีเจ๋ง (1) | หลีเจ๋ง | น. |
หรือ หลี่จิ้ง เป็นหนึ่งในแปดเซียน แต่ในตำนานโป๊ยเซียนไม่มีชื่อนี่ หลีเจ๋ง หรือ หลี่จิ้ง มีชีวิตอยู่ระหว่าง พ.ศ. 1113 - 1192 เป็นยอดขุนพล และผู้เชี่ยวชาญในด้านอักษรศาสตร์ในราชวงศ์ถัง ในรัชกาลพระเจ้าจักรพรรดิถังเกาจง (หลี่เอียน) และพระเจ้าจักรพรรดิถังไท่จง (หลี่ซื่อหมิน) หลีเจ๋ง มีนามรองว่า เอี้ยซือ แปลว่า เภสัชปูชนียาจารย์ เป็นชาวเมืองซวนหยวน หรือ ซาง้วง ซึ่งในโคลงเพี้ยนเป็นเขาซ่าเหล็ |
จ. |
| 3281 | ตึ่งสิ้ว (1) | ตึ่งสิ้ว | น. | น่าจะมาจากคำว่า ตึ่งสิ่ว ในภาษาจีน แปลว่า อายุยืน หรืออาจมาจากคำว่า ติ่งเซี้ยว ในภาษาจีน ซึ่งแปลว่าราชวงศ์ถัง | จ. |
| 3282 | แก้ลมส้นเท้า (1) | แก้ลมซ่นเท้า | น. |
ท่านั่งพับเข่าข้างหนึ่ง ใช้มือข้างหนึ่งกดเข่า อีกข้างหนึ่งกดข้อเท้าแล้วดึงเข่า
เข้ามา |
ท. |
| 3283 | เสือป่า (1) | เสือป่า | น. | จัดตั้งขึ้นโดย พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร. 6) เมื่อวันที่ 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2454 เพื่อส่งเสริมให้เกิดความสามัคคีภายในชาติ เป็นการฝึกอบรมพลเรือนแบบทหาร | ท. |
| 3284 | อกุศลสิบประการ (1) | อกุศลสิบประการ | น. |
“กายกรรม 3” คือ (1) ปาณาติบาต การทำลายชีวิต (2) อทินนาทาน ถือเอาของที่เขามิได้ให้ (3) กาเมสุมิจฉาจาร ประพฤติผิดในกาม
“วจีกรรม 4” คือ (1) มุสาวาท พูดเท็จ (2) ปิสุณาวาจา พูดส่อเสียด (3) ผรุสวาจา พูดคำหยาบ (4) สัมผัปปลาปะ พูดเพ้อเจ้อ
“มโนกรรม 3” คือ (1) อภิชฌา ละโมบคอยจ้องอยากได้ของเขา (2) พยาบาท คิดร้ายเขา (3) มิจฉาทิฏฐิ เห็นผิดจากคลองธรรม |
ป. |
| 3285 | สัญญา (1) | สัญญา | น. | การกำหนดหมาย, ความจำได้หมายรู้ คือ หมายรู้ไว้ ซึ่ง รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะและอารมณ์ที่เกิดกับใจและจำได้ คือ รู้จักอารมณ์นั้นว่าเป็นอย่างนั้นๆ ในเมื่อไปพบเข้าอีก (ข้อ 3 ในขันธ์ 5) มี 6 อย่าง ตามอารมณ์ที่หมายรู้นั้น เช่น รูปสัญญา หมายรู้ รูป สัททสัญญา หมายรู้เสียง เป็นต้น; ความหมายสามัญในภาษาบาลีว่าเครื่องหมาย ที่สังเกตความสำคัญว่าเป็นอย่างนั้นๆ | ป. |
| 3286 | วิญญาณ (1) | วิญญาณ | น. |
ความรู้แจ้งอารมณ์, จิต, ความรู้ที่เกิดขึ้นเมื่ออายตนะภายในและอายตนะภายนอกกระทบกัน เช่นรู้อารมณ์ในเวลาเมื่อรูปมากระทบตาเป็นต้น ได้แก่ การเห็น การได้ยิน เป็นต้น |
ป. |
| 3287 | ปราภวสูตร (1) | ปราภวสูตร | น. |
พระสูตรในขุททกนิกาย กล่าวถึงทางแห่งความเสื่อม |
ป. |
| 3288 | ขันธ์ (2) | ขันธ์ | น. | กอง, พวก, หมวด, หมู่, ลำตัว; หมวดหนึ่งๆ ของรูปธรรมและนามธรรมทั้งหมดที่แบ่งออกเป็นห้ากอง เรียกว่า เบญจขันธ์ (ขันธ์ 5) | ป. |
