บ้านร้อยอันพันอย่างเป็นพิพิธภัณฑ์ที่ดำเนินการโดยเอกชน ก่อตั้งเมื่อพ.ศ. 2538 โดยคุณชรวย ณ สุนทร อดีตครูโรงเรียนประจำอำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ตั้งอยู่ที่ริมถนนใหญ่เชียงใหม่-สันป่าตอง เป็นศูนย์จัดแสดงศิลปหัตถกรรมการแกะสลักไม้ และของโบราณของวัฒนธรรมล้านนา    
 

ลักษณะอาคารเป็นอาคาร 2 หลังเชื่อมต่อกัน อาคารด้านหน้าเป็นอาคารชั้นเดียว และอาคารด้านหลังสูง 4 ชั้น ทางเข้าของนิทรรศการจะอยู่ด้านในสุดของอาคารหน้า ก่อนที่จะถึงทางเข้าดังกล่าวผู้ชมสามารถเดินชมงานแกะสลักไม้ที่ไว้เพื่อจำหน่าย  เมื่อเดินถึงจุดเข้าชมนิทรรศการ ผู้ชมสามารถเขียนสมุดการเข้าเยี่ยมชมและจ่ายเงินค่าเข้าชมในลักษณะของการบริจาคเงินเข้าตู้กระจก เมื่อเดินขึ้นชั้น 2 จุดแรกที่ผู้ชมได้สัมผัสคือ รูปจำลองของพระสงฆ์ 2 องค์ และเครื่องถวายสักการะ และพื้นที่เพื่อนั่งสมาธิ จากนั้น เป็นการเดินชมนิทรรศการไปในแต่ละชั้น ซึ่งจะมีลักษณะที่แตกต่างกันบ้างในการจัดประเภทเนื้อหาในสิ่งของ เช่น ศิลปะอีโรติก นรกภูมิ รวมทั้งการเปิดพื้นที่ส่วนตัว เช่น ห้องนอน ให้ผู้คนทั่วไปสามารถเข้าชมได้
 

งานแกะสลักไม้มีทั้งการจ้างศิลปินประดิษฐ์ตามแนวคิดที่ต้องการ และการซื้อประติมากรรมสำเร็จ วัตถุเน้นความประณีตของงานแกะสลัก และความยิ่งใหญ่ของตัวงาน เพราะบางชิ้นมีการใช้ลำไม้ทั้งต้น ขณะเดียวกัน คติสอนใจมากมายปรากฎบนแผ่นป้ายเป็นระยะ ๆ เช่น "อย่าหลงความฉลาดบนความโง่ของตนเอง" นอกจากนี้ ห้องแสดงในหลายจุดยังเกี่ยวเนื่องกับอำนาจเหนือธรรมชาติ รูปเคารพในศาสนาอื่น ได้แก่ พระคเณศ บุคคลสำคัญในประวัติศาสตร์ เช่น พระเจ้าตากสิน รวมทั้งภาพของราชวงศ์ที่เสด็จมาเยือนสถานที่แห่งนี้ และในชั้นสุดท้าย ป้ายแสดงทางสู่ "ที่พักผ่อนจิตวิญญาณอันนิรันดร์" พื้นที่ดังกล่าวเป็นการใช้พื้นที่ดาดฟ้า และมีการอ้างอิงถึงสถานที่ในเรื่องแต่ง เช่น ลานอโศก ในศกุนตลา
 

โดยภาพรวมแล้ว บ้านร้อยอันพันอย่างพยายามผสมแนวคิด 2 ประการหลักเข้าด้วยกันคือ การจัดแสดงประติมากรรมไม้แกะสลักและการสอนศีลธรรม ซึ่งอาจจะเป็นได้ว่า ผู้จัดแสดงต้องการประสานความคิดนี้ไปด้วยกันเนื่องจากตนเองเป็นคน "ปฏิบัติ" ธรรม                                                                            

 

ข้อมูลจาก:  การสำรวจภาคสนามโดยศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร เมื่อ วันที่ 14 สิงหาคม 2547