รีวิวของพิพิธภัณฑ์คุกธารโต

 “เรือนจำมีพื้นที่จำนวน 25,000 ไร่ เป็นป่าทึบเต็มไปด้วยต้นไม้ใหญ่น้อย มีลำธารไหลผ่านน้ำในลำธารเต็มไปด้วยเชื้อไข้มาลาเรีย มีถนนลาดยางมะตอยเพียงสายเดียวจากจังหวัดยะลาผ่านอำเภอธารโตเข้าอำเภอเบตงรถวิ่งเข้าออกน้อยมากบางวันไม่มีเลย ไฟฟ้ายังเข้าไม่ถึงเต็มไปด้วยสัตว์ร้ายและไข้ป่า ความทึบของป่าทำให้นักโทษไม่สามารถหลบหนีได้ เคยมีนักโทษหลบหนีไป 5  วัน หมดเสบียงไปไหนไม่รอดต้องกลับเรือนจำ ภายในเรือนจำมีโรงเลื่อย โรงครัว เรือนขัง โรงเลี้ยงอาหาร มีเครื่องจักรไอน้ำ สำหรับโรงเลื่อย และปั่นไฟฟ้าใช้เอง มีรถแทรกเตอร์ใช้งาน และมีร้านค้าแบบสหกรณ์สำหรับนักโทษและผู้คุม ความเป็นอยู่ของนักโทษที่นี่อยู่กันค่อนข้างอิสระ มีเพียงนักโทษที่ความประฑฟติไม่ดีเท่านั้นที่จะถูกตีตรวน นักโทษส่วนใหญ่ไม่เกเรและมีโทษเหลือประมาณ 5-6 ปี ทุกคนต้องทำงานประจำวัน ส่วนใหญ่ทำงานไม้ เช่น ไม้หมอน ทำเสาโทรเลข ทำถนนจากธารโตไปยังเขตอำเภอเบตง ตัดหวายป่า เผาถ่าน ทำสวนส้ม ปลูกยางพารา ทำฟืน เคี่ยวน้ำตาล เป็นต้น”

“ประมาณ 8.00 น. ก็กินข้าว วันหนึ่งกินสองมื้อ คือ มื้อเช้ากับมื้อเย็น ใครมีเงินก็ไปซื้อที่ตลาด พวกนักโทษเอาเงินมาจากการถางป่า เอาของป่าขาย ตัดหวาย ตื่นเช้า 6.00 น.  โค่นต้นไม้ประมาณ 6 วา แล้วใช้มือเลื่อย ทำถนนสายยะลา-เบตง ถ้ามีงานก็ถูกเรียกไปใช้ อาจจะไปตักน้ำหาฟืน ตั้งแต่เช้าถึงเที่ยง มีนกหวีดเรียกเวลาทำงาน ผู้คุมก็นับจำนวนคนแล้วแยกย้ายกันไปทำงาน ห้าโมงเย็นใครมีตำแหน่งหุงข้าว ก็หุงข้าว พอค่ำก็นั่งคุยกัน นักโทษรวมกันหมดในเวลานอน นอนบนไม้กระดาน เวลานักโทษทำผิด จะให้เอาบุ้งกี๋มาตักลม... ผู้คุมไม่บอกให้หยุดก็ไม่ต้องหยุด ถ้านักโทษหนีก็ตีด้วยหวาย... ถ้าจับได้ก็อาจยิงทิ้งเสีย หรือตีด้วยหวายจนตาย...”