รีวิวของพิพิธภัณฑ์วัดเขาขุนพนม

วัดเขาขุนพนมเป็นวัดเก่าแก่ มีภิกษุจำพรรษามาตั้งแต่ครั้งนครศรีธรรมราชยังเป็นนครรัฐอิสระในคาบสมุทรภาคใต้ราวพุทธศตวรรษที่ ๑๘-๒๐ วัดตั้งอยู่บริเวณเชิงเขาขุนพนมซึ่งเป็นเขาที่ไม่สูงมากนัก บริเวณเขาขุนพนมมีประวัติศาสตร์ท้องถิ่นเล่าว่า เขาขุนพนมเป็นที่ประทับของพระเจ้าตากสินที่หนีการสำเร็จโทษและทรงผนวชที่วัดแห่งนี้จนกระทั่งสวรรคต วัดเขาขุนพนมเคยเป็นวัดร้าง ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๔๗๕ ได้รับการบูรณะใหม่ ในปี พ.ศ. ๒๕๓๓ ได้มีการบูรณะอุโบสถหลังเก่าซึ่งเป็นโบสถ์มหาอุตม์ คือมีประตูเข้าออกทางเดียวคือทิศตะวันออก ตัวโบสถ์ตั้งขวางตะวัน ที่ภาษาถิ่นเรียกว่า "ขวางหวัน" บริเวณวัดเขาขุนพนมมีการขุดพบพระสัมฤทธิ์เก่าแก่จำนวนมากโดยเฉพาะบริเวณถ้ำบนเขา และได้มีการขึ้นทะเบียนไว้แล้วกับกรมศิลปากร โดยปูชนียวัตถุทางพุทธศาสนาที่ค้นพบ ส่วนใหญ่เป็นฝีมือช่างท้องถิ่นในสกุลช่างนครศรีธรรมราช และทางวัดได้เก็บรักษาไว้ใน "หอพระ" ซึ่งเป็นคำที่ท่านเจ้าอาวาสเรียก แต่คนโดยทั่วไปมักเรียกว่าเป็น พิพิธภัณฑ์ของวัด พิพิธภัณฑ์วัดเขาขุนพนมหรือ "หอพระ" เป็นอาคารคอนกรีตชั้นเดียว ของที่จัดแสดงภายในส่วนใหญ่เป็นพระพุทธรูป ที่ขุดพบบริเวณถ้ำพระยาตากและถ้ำข้างเคียง จัดเก็บรวมไว้โดยไม่จำแนกหมวดหมู่ และไม่ได้จัดแสดงบนแท่นฐานหรือตู้ถาวร และไม่มีคำบรรยาย

พิพิธภัณฑ์นี้มิได้เปิดเป็นทางการเหมือนพิพิธภัณฑ์โดยทั่วไปการเข้าชมต้องแจ้งล่วงหน้าก่อน ทางวัดจึงจะจัดให้พระภิกษุเป็นผู้นำชม ด้วยปัญหาเรื่องความปลอดภัยและสถานที่คับแคบ ท่านเจ้าอาวาสมีแผนงานที่จะสร้างอาคารพิพิธภัณฑ์หลังใหม่ เป็นอาคารสองชั้น ชั้นบนเก็บโบราณวัตถุ ส่วนชั้นล่างจัดเป็นพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านและจัดแสดงประวัติของพระเจ้าตากสิน พื้นที่ภายในวัดมีองค์กรต่าง ๆ เข้ามาใช้พื้นที่ โดยเป็นที่ตั้งของศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่ออนุรักษ์พันธุ์พืช สังกัดศูนย์การศึกษานอกโรงเรียน วัดเขาขุนพนมจึงเป็นอุทยานการเรียนรู้ มีเด็กนักเรียนเข้ามาเยี่ยมชมและใช้พื้นที่ทำกิจกรรมอยู่เสมอ ทำให้มีรูปแบบการจัดการลักษณะพิเศษคือ มีองค์กรหลายส่วนเข้ามาจัดการดูแลได้แก่วัด องค์กรชุมชน และหน่วยงานราชการ

ข้อมูลจาก:
1. สงพงศ์ พฤฒปภพ. "พิพิธภัณฑ์วัดเขา: คลังมรดกช่างท้องถิ่น." ใน เขาขุนพนม: ชีวิตวัฒนธรรม. นครศรีธรรมราช: สถาบันราชภัฏนครศรีธรรมราช, 2541.
2. การสำรวจภาคสนาม วันที่ 19 มกราคม 2547
3. การประชุมเครือข่ายเพื่อการวิจัยและพัฒนาพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น (ภาคใต้) จัดโดยศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร วันที่ 7 - 8 กุมภาพันธ์ 2547 ณ โรงแรมแกรนด์ปาร์ค จังหวัดนครศรีธรรมราช.