เขมปัตตเจดีย์จัดเป็นพิพิธภัณฑ์ประเภทบุคคลสำคัญ ได้แก่ หลวงปู่หล้า เขมปัตโต ลักษณะของอาคารได้รับการบรรยายบนป้ายหน้าอาคารว่า เป็นเจดีย์ทรงระฆังคว่ำมีความสูง 22 เมตร 28 เซนติเมตร และเปิดให้เข้าชมเมื่อวันที่ 9 สิงหาคม 2540 อาคารเป็นเจดีย์ทรงแปดเหลี่ยมประกอบด้วยวัสดุภายนอกของตัวอาคารทำด้วยหินอ่อน ส่วนพื้นเป็นหินแกรนิต รูปจำหลักดินเผาประดับด้านข้างของทางเข้าเจดีย์ทั้งสองด้าน ทั้งหมดสี่รูปเป็นเรื่องราวที่ปรากฏในรูปจำหลักเกี่ยวเนื่องกับประวัติของหลวงปู่หล้า (1) ธุดงค์ในป่า (2) จำศีลบนอาสนะ (3) จำศีลในป่าธุดงค์ (4) พระราชทานเพลิงเมื่อมรณภาพ และมีภาพเจดีย์แสดงสถานที่ที่พระราชทานเพลิง ภายในมีรูปจำลองของหลวงปู่หล้าเป็นประธานของอาคาร โดยมีไฟสปอตไลท์ส่องไปที่หุ่นจำลอง ตู้กระจกโดยรอบแสดงวัตถุสิ่งของที่เกี่ยวข้องกับประวัติของหลวงปู่เครื่องอัฐบริขารและผลงาน ต้นฉบับงานเขียน หนังสือคำสอน เทปธรรมมะ พร้อมทั้งการอธิบายที่มาที่ไปของสิ่งที่จัดแสดง ความหมายที่เกี่ยวโยงกับสังฆปฏิบัติ รวมทั้งการคัดข้อความในคำสอนสลักลงบนกระจก
 

                ด้านล่างอาคารเป็นห้องจัดแสดงประวัติโดยละเอียด แบ่งเป็นหัวข้อต่าง ๆ ดังนี้ (1) วัยเยาว์ประทับใจในพุทธศาสน์ (2) เข้าสู่กาสาวพักตร์ (3) ครั้งอยู่บ้านหนองผือ (4) อยู่กับท่านอาจารย์ (5) ออกวิเวก (6) ธุดงค์ลงใต้ (7) บ้านห้วยทรายและภูเก้า (8) ภูจ้อก้อ (9) กุฏิหลวงปู่อยู่จำพรรษา (10) ถวายพระเพลิง คำอธิบายทั้งหมดมีทั้งภาษาไทยและอังกฤษ นอกจากนี้ ยังมีสิ่งที่จัดแสดงเป็นบันทึกทางการแพทย์ที่แสดงให้เห็นถึงการรักษาตัวในโรงพยาบาล
 

          เรื่องที่จัดแสดงทั้งหมดเป็นชีวประวัติที่เกี่ยวเนื่องกับความหมายของสถานที่และบุคคลที่เคยอยู่ในที่นี้คือหลวงปู่หล้า เขมปัตโต ทั้งพื้นที่และสิ่งจัดแสดงใน "เจดีย์พิพิธภัณฑ์" ล้วนแต่ผูกโยงกับตัวบุคคลซึ่งเป็นเนื้อหาหลักของนิทรรศการ เจดีย์สร้างขึ้นใกล้บริเวณที่มีการจัดงานพระราชทานเพลิงศพ ข้าวของเกี่ยวเนื่องกับช่วงชีวิตของคน ความทรงจำ 
 

ข้อมูลจาก: การสำรวจภาคสนาม โดยศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร เมื่อวันที่ 25 พฤศจิกายน 2547