จบไปแล้วสำหรับงานเทศกาลพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นครั้งที่ 3 “ภูมิรู้ สู้วิกฤต” เมื่อวันที่ 23-27 พฤศจิกายนที่ผ่านมา ที่ชาวพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นกว่า 70 แห่ง ได้คิดสร้างสรรค์และตระเตรียมข้าวของและเรื่องราวมาจัดแสดง ให้ชาวกทม.และสังคมไทยได้เรียนรู้และตระหนักถึง ความคิดสร้างสรรค์และภูมิปัญญาของชุมชน ที่นำมาปรับใช้แก้วิกฤตปัญหาต่างๆ

สิ่งที่ผู้ชมเห็น เรียนรู้ และสัมผัส แม้จะเป็นระยะเวลาเพียงสั้นๆ เพียง 5 วัน ณ พื้นที่จัดงาน ณ ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร ตลิ่งชัน กทม.  แต่รู้หรือไม่ว่า กระบวนการเตรียมงานของชาวพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นในการมาร่วมงานแต่ละครั้ง เป็นการทำแบบฝึกหัดพิพิธภัณฑ์วิทยาน้อยๆ เลยทีเดียว

เริ่มด้วยการทำ ความรู้จักข้าวของในพิพิธภัณฑ์ของตนเอง ที่เชื่อมโยงกับวิถีชีวิตและเรื่องราวของชุมชน  เลือกเรื่องราวของตนเองที่เห็นว่าสัมพันธ์กับหัวเรื่อง “ภูมิรู้สู้วิกฤต” ที่ตั้งไว้  ลงพื้นที่เก็บข้อมูลและบันทึกเรื่องราวจากความทรงจำและคำบอกเล่าของผู้คนใน ชุมชน  ออกแบบการจัดแสดงอย่างไรให้น่าสนใจ ภายใต้พื้นที่นิทรรศการอันจำกัดราวๆ 4x3 เมตร ของบู๊ธ  สุดท้าย “การบ้าน” และ “ร่างกระดาษ” ก็กลายเป็นนิทรรศการเล็กๆ ในงานเทศกาลที่บอกเล่าเรื่องราวท้องถิ่นได้อย่างน่าสนใจ  

คลิกชมวิดีโอ “กว่าจะเป็นงานเทศกาลพิพิธภัณฑ์ครั้งที่ 3”

“การได้มางาน เทศกาลฯ  เปิดให้ชาวพิพิธภัณฑ์ได้เห็นและรู้จักเรื่องคนอื่นๆ  ความรู้บางอย่างก็เชื่อมโยงและนำมาเปรียบเทียบกันได้   ประทับใจบ้านเก่าเล่าเรื่องชุมชนเจริญไชย  ทำให้เห็นความทุกข์ที่เขาไม่อยากทิ้งที่ตรงนี้ไป   ซึ่งมันมีคุณค่ามากพอๆ กับการเก็บอนุรักษ์ข้าวของเป็นชิ้นๆ  ตรงนั้นมันของที่นับค่าไม่ได้ มันมีความทรงจำ มีจิตวิญญาณ”

ความรู้สึกของท่านพระครูสังฆรักษ์ไพฑูรย์ สุภาโร แห่งพิพิธภัณฑ์เพื่อการศึกษา วัดหนังราชวรวิหาร กทม. หนึ่งในตัวแทนชาวพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นที่มาร่วมงานในครั้งนี้

ผู้ชมงานนี้กว่าครึ่งคือเด็กนักเรียนในกทม.และจังหวัดใกล้เคียง ผู้เขียนได้มีโอกาสอ่าน  feedback จากผู้ชมตัวน้อยโดยบังเอิญในเว็บ gotoknow  ด.ญ.ปลาทู จาก ร.ร.เพลินพัฒนา เธอบอกว่า

“ภูมิรู้สู้วิกฤต”ประโยคนี้บอกถึงอะไรหลายอย่างที่มนุษย์เราได้ทำมัน เป็นประโยคที่แฝงกับชีวิตประจำวันของพวกเราทุกคน เมื่อพูดถึงปัญหาก็ย่อมถามถึงทางออก ในนิทรรศการนี้ทำให้เรารู้ถึงทางออกของหลายคน หลายที่ หลายปัญหา ที่เรา “ไม่เคย”นึกถึงมาก่อน  คลิกอ่านรายละเอียดต่อ

คงไม่เกินจริงที่จะบอกว่า  กระบวนการตั้งแต่ต้นจนจบ ของงานเทศกาลพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นที่ศูนย์ฯ จัดขึ้นร่วมกับชาวพิพิธภัณฑ์  เป็นเวทีสำคัญในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างความรู้ในโลกวิชาการด้าน พิพิธภัณฑ์วิทยาและมานุษยวิทยากับชุมชนท้องถิ่นและเจ้าของวัฒนธรรม  ระหว่างเครือข่ายชาวพิพิธภัณฑ์ด้วยกันเอง  ระหว่างพิพิธภัณฑ์และชุมชนของเขา และระหว่างเจ้าของวัฒนธรรมกับคนนอกหรือผู้ชมที่เป็นการเรียนรู้ข้ามวัฒนธรรม ทั้งหลายนี้จะช่วยเสริมพลังความเข้มแข็งให้กับพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น ได้พัฒนาตัวเองให้เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนและสังคมอย่างแท้จริง

ชมภาพอื่นๆ เพิ่มเติมได้ใน facebook งานเทศกาลพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น