เมื่อเกิดอุทกภัย นอกจากอาคาร ข้าวของเครื่องใช้ ทรัพย์สินต่างๆ แล้ว ภาพถ่าย หนังสือ เอกสารสำคัญ เป็นวัตถุอีกประเภทหนึ่งที่ได้รับความเสียหาย แม้จะมีราคาค่างวดไม่มากนัก หากแต่ในเชิงคุณค่าทางจิตวิญญาณนั้นเหลือคณานับ เมื่อภาพถ่าย หนังสือ หรือเอกสารสำคัญของเราเปียกโชกไปด้วยน้ำ เปรอะเปื้อนโคลน เราจะรักษาเยียวยาพวกมันได้อย่างไรบ้าง 

 

กู้ภาพถ่ายที่เปียกน้ำ

ภาพถ่าย ฟิล์มเนกาทีฟ และสไลด์ ส่วนใหญ่สามารถทำความสะอาดและทำให้แห้งได้ ด้วยขั้นตอนดังต่อไปนี้

1. หยิบภาพถ่ายอย่างระมัดระวังออกมาจากน้ำสกปรกหรือโคลน ค่อยๆ ดึงภาพออกมาจากอัลบั้ม อย่าถูหรือสัมผัสบริเวณภาพด้านหน้าที่มีรอยเสียหายจากการเปียกน้ำ

2. ล้างภาพถ่ายทั้งด้านหน้าและหลังด้วยน้ำเย็นอย่างเบามือในอ่างน้ำหรือกะละมัง อย่าถูภาพ! และควรเปลี่ยนน้ำล้างบ่อยๆ

3. ถ้ามีพื้นที่หรือเวลาพอ ให้วางภาพถ่ายที่เปียกลงบนกระดาษที่ซับน้ำได้ (อาจใช้กระดาษทิชชูแผ่นใหญ่สีขาวที่ไม่พิมพ์ลาย)โดยหงายด้านหน้าภาพขึ้น ห้ามวางบนกระดาษหนังสือพิมพ์ หรือกระดาษที่มีหมึกพิมพ์ เพราะหมึกจะทำลายภาพที่เปียก ควรเปลี่ยนกระดาษซับน้ำทุกชั่วโมงจนกระทั่งภาพถ่ายแห้งดี ควรจะทำภายในอาคารที่อากาศถ่ายเท ไม่ควรให้โดนแสงแดดหรือลม เพราะอาจทำให้ภาพถ่ายโค้งงอเร็วขึ้น

4. ถ้าไม่มีพื้นที่หรือเวลาพอ ให้ล้างภาพถ่ายเพื่อขจัดคราบดินโคลนออก ระวังอย่าให้พื้นผิวด้านหน้าภาพถ่ายติดกัน จากนั้นแยกภาพใส่ถุงพลาสติกซิปล็อก แช่แข็งในตู้เย็น หลังจากนั้นหากมีเวลา จึงนำออกมาทำให้แห้ง และอนุรักษ์อย่างเหมาะสมต่อไป

ข้อแนะนำเพิ่มเติม

• เพื่อให้ได้ผลที่ดี ควรล้างคราบโคลน หรือสิ่งสกปรกออกจากภาพถ่ายภายใน 2 วัน หลังจากภาพถ่ายเปียกน้ำ มิเช่นนั้น ภาพถ่ายจะขึ้นราและติดกัน แกะออกยาก

• ควรเริ่มทำความสะอาดและดูแลรักษาภาพถ่ายที่ไม่มีฟิล์มก่อนหรือฟิล์มถูกทำลายก่อน

• ภาพถ่ายที่อยู่ในกรอบจำเป็นต้องทำการกู้ในขณะที่มันเปียกน้ำ มิเช่นนั้นพื้นผิวหน้าของภาพจะแห้งติดกับกระจก จนไม่สามารถแยกภาพออกได้หรือแยกได้ก็อาจจะทำให้ภาพเสียหาย การจะนำภาพถ่ายที่เปียกออกจากกรอบ จะต้องให้ภาพและกระจกติดอยู่ด้วยกัน จากนั้นนำไปล้างด้วยน้ำสะอาด โดยเปิดก๊อกน้ำให้น้ำไหลผ่านภาพถ่ายอย่างเบาๆ จนกระทั่งภาพถ่ายค่อยๆ ออกจากกระจกได้

ควรระลึกไว้เสมอว่า ภาพถ่ายเก่าจะบอบบางและเสียหายได้ง่ายเมื่อเปียกน้ำ และอาจไม่สามารถกู้คืนสภาพได้ การอนุรักษ์หรือกู้คืนภาพถ่ายเก่าไม่ควรนำไปแช่แข็ง โดยปราศจากคำแนะนำจากนักอนุรักษ์มืออาชีพ ดังนั้นถ้าเป็นไปได้ ควรจะนำภาพถ่ายเก่าไปให้นักอนุรักษ์หลังจากที่เราทำความสะอาดและทำให้ภาพถ่ายแห้งแล้ว

กู้หนังสือ เอกสาร ใบสำคัญ ที่เปียกน้ำ
 

หนังสือ จดหมาย เอกสาร ใบสำคัญต่างๆ สามารถจะกู้คืนให้กลับมาใกล้เคียงสภาพเดิมมากที่สุดได้หลังจากที่เปียกโชก หัวใจสำคัญคือ การกำจัดความชื้นในทันทีที่เป็นไปได้ ก่อนที่จะขึ้นรา

วิธีที่ง่ายที่สุดในการกู้หนังสือหรือกระดาษที่เปียกน้ำ คือ การนำไปวางบนกระดาษซับน้ำ เพื่อดูดความชื้นออกไปให้มากที่สุด ทั้งนี้กระดาษทิชชู่แผ่นใหญ่เป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่ดี 
 

การทำความสะอาดหนังสือ เอกสาร ใบสำคัญ ที่เปียกน้ำ และ การทำให้แห้ง มีขั้นตอนดังนี้

1. นำหนังสือ เอกสาร ออกมาจากน้ำที่ท่วม

2. ถ้าหนังสือหรือเอกสารเปื้อนน้ำเน่าหรือสกปรก ค่อยๆ ล้างกระดาษด้วยน้ำเย็นอย่างเบามือในอ่างน้ำหรือกะละมัง ถ้าหนังสือหรือเอกสารบอบบางมาก พยายามวางเอกสารลงบนวัสดุพื้นผิวเรียบ แล้วใช้กระบอกฉีดน้ำพ่นเบาๆ

3. วางเอกสารแยกเป็นแผ่นๆ บนวัสดุพื้นผิวเรียบ และไม่ควรให้โดนแสงแดดโดยตรง ถ้ากระดาษเปียกและติดกันเป็นชั้นๆ ควรทำให้แห้งเล็กน้อยก่อนที่จะแยกกระดาษแต่ละแผ่น/หน้า ออกจากกัน และถ้าไม่มีพื้นที่ สามารถแขวนหรือห้อยบนราวเชือกก็ได้

4. ในห้องที่ใช้วางหรือแขวนเอกสาร ควรเปิดพัดลมหรือหน้าต่าง ให้อากาศถ่ายเท เพื่อให้กระดาษแห้งเร็วขึ้น

5. หนังสือที่เปียกน้ำและหน้ากระดาษติดกัน ทางที่ดีควรคั่นด้วยกระดาษซับน้ำระหว่างหน้าที่เปียก และวางหนังสือในแนวราบเพื่อให้แห้ง ไม่จำเป็นต้องคั่นกระดาษซับน้ำไว้ทุกหน้า อาจจะคั่น 20-50 หน้า ต่อแผ่นก็ได้ เปลี่ยนกระดาษซับน้ำให้บ่อยอย่างน้อยทุก 2-3 ชั่วโมง

6. ถ้ามีเอกสารหรือหนังสือจำนวนมาก ที่ไม่สามารถทำการกู้เองได้หมด ให้นำเอกสารนั้นใส่ในถุงพลาสติกซิปล็อก และใช่ช่องฟรีซ จะช่วยชลอความเสียหายของเอกสารหรือหนังสือได้ เมื่อมีเวลาจึงค่อยนำมาไล่ความชื้นออกต่อไป
    

หลังจากทำความสะอาดหนังสือหรือเอกสารที่เปียกน้ำและทำให้แห้งแล้ว เอกสารดังกล่าวอาจยังมีกลิ่นเหม็นอับ อาจแก้ไขโดยวางหนังสือหรือเอกสารดังกล่าวในห้องที่มีอากาศเย็นและแห้งสัก2-3 วัน ถ้ายังมีกลิ่นเหม็นอับอีก ให้นำหนังสือหรือเอกสารนั้นใส่ในกล่องที่เปิด แล้วนำเบกกิ้งโซดาหรือถ่านไม้มาใส่เพื่อดูดกลิ่น ระวังอย่าให้เบกกิ้งโซดาสัมผัสกับหนังสือหรือเอกสาร และหมั่นตรวจดูกล่องทุกวันว่ามีราขึ้นเปล่า

ถ้าหนังสือหรือเอกสารสำคัญของคุณขึ้นรา ทางที่ดีควรจะสำเนา สแกน หรือถ่ายภาพเอาไว้ ก่อนที่จะะโยนหนังสือหรือเอกสารนั้นทิ้งไป !!