ช่วยกันอนุรักษ์คัมภีร์ใบลานและเอกสารโบราณ ในพิพิธภัณฑ์วัด
คัมภีร์ใบลาน สมุดไทย สมุดข่อย เป็นเอกสารโบราณและวัตถุธรรมที่เกี่ยวเนื่องในศาสนาพุทธ ที่เรามักเห็นกันตามวัด หรือในพิพิธภัณฑ์ บางวัดเก็บไว้ในหีบธรรมหรือตู้พระธรรม ห่อผ้า แยกประเภท ทำทะเบียน ไว้อย่างดี หลายวัดโชคดีที่จัดทำพิพิธภัณฑ์และยังอนุรักษ์และเก็บรักษาเอกสารโบราณเอาไว้ แต่หลายแห่งก็ไม่ได้เก็บและทิ้งเอกสารโบราณเหล่านี้ เนื่องเพราะไม่ได้ใช้งาน และยังไม่เห็นความสำคัญ เคยได้ยินว่าบางวัดไม่เห็นประโยชน์เผาทิ้งไปก็เยอะ หรือไม่ก็นำคัมภีร์มาบดทำเป็นมวลสารในวัตถุมงคลก็มี
ตอนนี้ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร มีโครงการสำรวจ รวบรวม และศึกษาวรรณกรรมท้องถิ่นภาคตะวันตก เบื้องต้นจะมีนักวิชาการ (คุณดอกรัก พยัคศรี) และทีมงาน ไปสำรวจและทำสำเนาดิจิทัล ตามวัดต่างๆ แถบจังหวัดนครปฐม ราชบุรี กาญจนบุรี และจะมีการปริวรรตเอกสารโบราณ เพื่อเผยแพร่ต่อไป โดยจะทำเป็นฐานข้อมูลออนไลน์ ตอนนี้ยังเพิ่งเริ่มคลานมี facebook fanpage สามารถแจ้งข่าวสาร เข้าไปให้กำลังใจ และสอบถามความคืบหน้ากันได้ค่ะ
จริงๆ ก็ยังมีสถาบันทางวิชาการหลายแห่ง ที่ทำงานคล้ายๆ กันในลักษณะนี้ คือ สำรวจ รวบรวม ศึกษา และเผยแพร่ข้อมูลความรู้ของเอกสารโบราณผ่านฐานข้อมูลดิจิทัล เช่น สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ , โครงการอนุรักษ์ใบลานภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม เป็นต้น ใครสนใจก็ลองเข้าไปสืบค้นข้อมูลกันได้
ผู้เขียนชวนชมภาพตัวอย่างบางส่วน อันเนื่องมาจากงานอนุรักษ์เอกสารโบราณ ที่ทางศูนย์ฯ เข้าไปร่วมทำงานเช่น พิพิธภัณฑ์วัดไหล่หินหลวง จ.ลำปาง พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดคงคาราม จ.ราชบุรี รวมถึงวัดท่าม่วง จ.ร้อยเอ็ด ที่ผู้เขียนมีโอกาสไปสนทนากับเจ้าอาวาส และทราบว่าทางวัดได้ทำงานอนุรักษ์คัมภีร์ใบลานอย่างต่อเนื่อง
ภายในโรงธรรมของวัดไหล่หินหลวง จ.ลำปาง เป็นทั้งที่เก็บคัมภีร์ใบลานซึ่งได้ทำทะเบียนและทำการอนุรักษ์เรียบร้อยแล้ว และเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มอาคารพิพิธภัณฑ์ของวัดที่เปิดให้ผู้สนใจเข้าชม ว่ากันว่าวัดไหล่หินหลวงมีคัมภีร์ใบลานที่จารเป็นอักษรล้านนามีอายุมากกว่า 500 ปี อ่านรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับพิพิธภัณฑ์วัดไหล่หินหลวง
ห้องคัมภีร์ใบลาน ในพิพิธภัณฑ์วัดท่าม่วง จ.ร้อยเอ็ด เดิมทางวัดพยายามเก็บรักษาและอนุรักษ์คัมภีร์ใบลานตามแบบของวัด โดยท่านเจ้าอาวาสมีความสนใจในเรื่องการอนุรักษ์คัมภีร์ใบลาน มาตั้งแต่แรกเริ่ม ต่อมาได้ร่วมมือกับโครงการอนุรักษ์ใบลานภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ในการทำทะเบียน อนุรักษ์ และปริวรรต มีการพิมพ์เผยแพร่งานเนื้อหาที่เป็นตำรายา เป็นหนังสือถึง 2 เล่มใหญ่ อ่านรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับ ศูนย์เรียนรู้วัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่นท่าม่วง
Before
After
เมื่อปี พ.ศ. 2554 ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร ร่วมกับพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดคงคาราม จ.ราชบุรี จัดทำโครงการอบรมการอนุรักษ์ผ้าห่อคัมภีร์ ที่วัดคงคาราม มีการสำรวจสภาพผ้าห่อคัมภีร์ การสอนการอนุรักษ์ผ้าในรูปแบบต่างๆ รวมถึงการทำกิจกรรมกับเยาวชนในพื้นที่ คลิกชมรายละเอียดกิจกรรมต่างๆ ได้ใน "การจัดเก็บผ้าด้วยวิธีม้วน" "การอนุรักษ์ผ้าด้วยวิธีเข้ากรอบ" และ "กิจกรรมเยาวชนเรียนรู้บ้านตนเอง"
ตอนนี้ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร มีโครงการสำรวจ รวบรวม และศึกษาวรรณกรรมท้องถิ่นภาคตะวันตก เบื้องต้นจะมีนักวิชาการ (คุณดอกรัก พยัคศรี) และทีมงาน ไปสำรวจและทำสำเนาดิจิทัล ตามวัดต่างๆ แถบจังหวัดนครปฐม ราชบุรี กาญจนบุรี และจะมีการปริวรรตเอกสารโบราณ เพื่อเผยแพร่ต่อไป โดยจะทำเป็นฐานข้อมูลออนไลน์ ตอนนี้ยังเพิ่งเริ่มคลานมี facebook fanpage สามารถแจ้งข่าวสาร เข้าไปให้กำลังใจ และสอบถามความคืบหน้ากันได้ค่ะ
จริงๆ ก็ยังมีสถาบันทางวิชาการหลายแห่ง ที่ทำงานคล้ายๆ กันในลักษณะนี้ คือ สำรวจ รวบรวม ศึกษา และเผยแพร่ข้อมูลความรู้ของเอกสารโบราณผ่านฐานข้อมูลดิจิทัล เช่น สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ , โครงการอนุรักษ์ใบลานภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม เป็นต้น ใครสนใจก็ลองเข้าไปสืบค้นข้อมูลกันได้
ผู้เขียนชวนชมภาพตัวอย่างบางส่วน อันเนื่องมาจากงานอนุรักษ์เอกสารโบราณ ที่ทางศูนย์ฯ เข้าไปร่วมทำงานเช่น พิพิธภัณฑ์วัดไหล่หินหลวง จ.ลำปาง พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดคงคาราม จ.ราชบุรี รวมถึงวัดท่าม่วง จ.ร้อยเอ็ด ที่ผู้เขียนมีโอกาสไปสนทนากับเจ้าอาวาส และทราบว่าทางวัดได้ทำงานอนุรักษ์คัมภีร์ใบลานอย่างต่อเนื่อง
ภายในโรงธรรมของวัดไหล่หินหลวง จ.ลำปาง เป็นทั้งที่เก็บคัมภีร์ใบลานซึ่งได้ทำทะเบียนและทำการอนุรักษ์เรียบร้อยแล้ว และเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มอาคารพิพิธภัณฑ์ของวัดที่เปิดให้ผู้สนใจเข้าชม ว่ากันว่าวัดไหล่หินหลวงมีคัมภีร์ใบลานที่จารเป็นอักษรล้านนามีอายุมากกว่า 500 ปี อ่านรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับพิพิธภัณฑ์วัดไหล่หินหลวง
ห้องคัมภีร์ใบลาน ในพิพิธภัณฑ์วัดท่าม่วง จ.ร้อยเอ็ด เดิมทางวัดพยายามเก็บรักษาและอนุรักษ์คัมภีร์ใบลานตามแบบของวัด โดยท่านเจ้าอาวาสมีความสนใจในเรื่องการอนุรักษ์คัมภีร์ใบลาน มาตั้งแต่แรกเริ่ม ต่อมาได้ร่วมมือกับโครงการอนุรักษ์ใบลานภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ในการทำทะเบียน อนุรักษ์ และปริวรรต มีการพิมพ์เผยแพร่งานเนื้อหาที่เป็นตำรายา เป็นหนังสือถึง 2 เล่มใหญ่ อ่านรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับ ศูนย์เรียนรู้วัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่นท่าม่วง
Before
After
เมื่อปี พ.ศ. 2554 ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร ร่วมกับพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดคงคาราม จ.ราชบุรี จัดทำโครงการอบรมการอนุรักษ์ผ้าห่อคัมภีร์ ที่วัดคงคาราม มีการสำรวจสภาพผ้าห่อคัมภีร์ การสอนการอนุรักษ์ผ้าในรูปแบบต่างๆ รวมถึงการทำกิจกรรมกับเยาวชนในพื้นที่ คลิกชมรายละเอียดกิจกรรมต่างๆ ได้ใน "การจัดเก็บผ้าด้วยวิธีม้วน" "การอนุรักษ์ผ้าด้วยวิธีเข้ากรอบ" และ "กิจกรรมเยาวชนเรียนรู้บ้านตนเอง"
อ้างอิง :
-