เอกสารโบราณในประเทศไทย

NPT004-087พระพุทธษาโนวาทกถา นิฏฺฐิตา ผูก 1

NPH001-080พระภิกขุปาฏิโมกข์

ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/80 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา

SKN001-049พระมรณสงคราม

การระลึกถึงความตายอันจะต้องมีมาถึงตนเป็นธรรมดา พิจารณาให้ใจสงบจากอกุศลธรรม เกิดความไม่ประมาท และไม่หวาดกลัว คิดเร่งขวนขวายบำเพ็ญกิจ และทำความดี

RBR004-218พระมรรคอริยสัจที่ 4

อริยสัจสี่ มรรค

NPT007-034พระมลต่างๆ ของพระเห จงกลนี

RBR004-042พระมหาปัฏฐาน (อภิธรรมผูก 7)

RBR004-241พระมหาปัฏฐานปกรณ์

พระอภิธรรมเจ็ดคัมภีร์ ผูก 7 มหาปัฏฐาน

NPT009-028พระมหาพุทธคุณแก้สังขารโลกย ผูก 5

NPT001-002พระมหาเวสสันดร

มหาเวสสันดร เป็นพระชาติสุดท้ายก่อนที่จะเสวยพระชาติเป็นพระพุทธเจ้าองค์ปัจจุบัน กล่าวถึงการบำเพ็ญทานบารมี สมุดไทยมีลักษณะชำรุด ไม่ครบเล่ม

NPT004-091พระมหาเวสสันดรคาถาพัน ผูก 2

NPT009-029พระมหาเวสสันดรชาฎก ทานกัณฑ์ ผูก 3

NPT001-005พระมหาเวสสันดรชาดก

พระมหาเวสสันดรฉบับนี้ ผู้เขียนได้บอกในตอนท้ายว่าได้เขียนตั้งแต่ต้นคือ กัณฑ์ทศพร จนถึงกัณฑ์นครกัณฑ์ ทั้งหมดสิบสามกัณฑ์ แต่ที่พบมีเพียงกัณฑ์วนปเวสน์จนถึงกัณฑ์นครกัณฑ์เท่านั้นรวมสิบกัณฑ์ เนื่องจากเอกสารไม่สมบูรณ์ เขียนด้วยฉันท์และกาพย์ ตอนสุดท้ายมีประชุมชาดก นอกจากนี้ยังมีเรื่องอื่นแทรกเข้ามาด้วย ได้แก่ เรื่องการคบมิตรที่ยกเอานิทานธรรมเรื่องนกแขกเต้ามาเป็นตัวอย่าง เรื่องมงคลทีปนี เกี่ยวกับการไม่คบคนพาล โดยยกนิทานธรรมเรื่องพระเทวทัตกับเจ้าชายอชาตศัตรู

RBR004-109พระมาลัย

NPT003-001พระมาลัย

พระมาลัยกลอนสวดเริ่มด้วยบทนมัสการพระรัตนตรัย จากนั้นกล่าวถึงพระมาลัยเถระ ผู้มีอิทธิฤทธิ์ อยู่ที่โรหนชนบท ในลังกาทวีป วันหนึ่งพระมาลัยไปยังเมืองนรก พบสัตว์นรกถูกทรมานเพราะบาปกรรมของตน เช่น ผู้ทุบตีพ่อแม่ ตุลาการที่ตัดสินความไม่เที่ยงธรรม หญิงที่นอกใจสามี ข้าราชการที่ทุจริตเบียดเบียนประชาชน และสัตว์นรกที่ดื่มสุรา จากนั้นกล่าวถึงเปรตที่ในสมัยเมื่อยังมีชีวิตได้หลอกลวงเอาทรัพย์ของผู้อื่น เมื่อสิ้นอายุขัยจึงมารับกรรมเป็นเปรต ครั้นสัตว์นรกและเปรตเห็นพระมาลัยจึงขอให้พระมาลัยไปแจ้งแก่ญาติตนให้ละเว้นบาปและทำบุญอุทิศส่วนกุศลมาให้ตน จากนั้นกล่าวถึงชายเข็ญใจที่เก็บฝักบัวขายเลี้ยงมารดา ได้เห็นพระมาลัยก็เกิดศรัทธา นำดอกบัวมาถวาย พระมาลัยนำดอกบัวนั้นไปไหว้พระเจดีย์จุฬามณีบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ และได้พบพระอินทร์ รวมทั้งเทวดาที่มานมัสการพระเจดีย์ พระมาลัยกล่าวถึงอานิสงส์ที่ทำให้ได้เกิดเป็นเทวดา ต่อมาพระมาลัยได้พบพระศรีอาริย์ พระศรีอาริย์เทศนาเรื่องบุญที่พระองค์ได้บำเพ็ญมา และทรงถามพระมาลัยถึงการทำบุญของชาวชมพูทวีป พระศรีอาริย์ทรงกล่าวว่าเมื่อจะสิ้นศาสนาพระโคดมพุทธเจ้าจะเกิดทุกข์ใหญ่ คนจะขาดศีลธรรม เกิดการฆ่าฟันกันไปทั่ว คนที่มีศีลธรรมที่หนีไปอยู่ในป่าเขาจะรอดชีวิต แล้วทรงแนะนำการทำบุญให้มาเกิดในศาสนาของพระองค์ พระมาลัยจึงนำคำแนะนำนั้นมาเทศนาแก่ประชาชนในชมพูทวีป ตอนท้ายกล่าวถึงชายเข็ญใจผู้นั้นได้ไปเกิดบนสวรรค์ มีวิมานที่มีกลิ่นหอม ส่วนพระมาลัยเมื่อสิ้นอายุขัยก็เข้าสู่พระนิพพาน ข้อมูลจาก : http://www.sac.or.th/databases/thailitdir/detail.php?meta_id=380

NPT004-094พระมาลัย

สมุดไทยระบุว่า “พ่อพ่วง พ่อเดิม แม่ริ้ว แม่ทองอยู่ สร้าง”

NPT004-001พระมาลัย

พระมาลัยเป็นพระอรหันต์จากลังกา เป็นพระที่ได้บรรลุอิทธิวิธี คือสามารถแสดงฤทธิ์ได้ ด้วยอานิสงส์จากการถวายทานและปฏิบัติฌานสมาบัติ พระมาลัยได้รับการยกย่องว่าเป็นผู้มีฤทธิ์รองลงมาจากพระมหาโมคคัลลานะ ซึ่งได้รับยกย่องในเอตทัคคะในด้านผู้มีฤทธิ์มาก เรื่องพระมาลัยเป็นตำนานเล่าขานในประเทศที่นับถือพุทธศาสนาแบบเถรวาททั่วเอเชียตะวันออกเฉียงใต้โดยเฉพาะอย่างยิ่งในประเทศไทยและในประเทศลาว ในเรื่องเล่าว่าพระมาลัยได้ลงไปในนรกและได้ไปสอนธรรมโปรดชาวนรก ท่านได้ไปรู้ไปเห็นว่าสัตว์นรกถูกลงโทษตามผลกรรมตามนรกขุมต่างๆอย่างไร

NPT002-001พระมาลัย

การเดินทางของพระมาลัย เพื่อไปโปรดสัตว์ในนรก และเทวดาบนสวรรค์ ซึ่งได้พบกับพระอินทร์ และเทวดาผู้ที่จะจุติลงมาเป็นพระศรีอาริยเมตไตรในอนาคต

RBR003-248พระมาลัย ผูก ๒

RBR_003_244-248 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 29 พระมาลัย อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับทองทึบ 5 ผูก” หน้าทับต้น ระบุ “๏หนังสือพระมาลัย ผูก ๒ แล ฯฯะ๛” / เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสีแดง “มาลัย ผูก ๒” และสีน้ำเงิน “พระมาลัย ผูก ๒ แล” ลานแรก ด้านซ้ายมือ ระบุ “มาลัย ผูก ๒” ท้ายลาน ระบุ “กิริยาอันกล่าวยังทุติยะมาลัย ผูกถ้วน ๒ ก็แล้วเท่านี้ก่อนแล ฯฯะ๛” เสด็จแล้ว ร้อย๑๙ ปีชวด เดือน ๘ แรม ๑๔ ค่ำ วันพุธ ยามน้องเพลแล ฯฯะ๛ หนังสือวัดหนองบัว นิพฺพาน ปจฺจโย โหตุ เม ขอหื้อข้าได้สำเร็จพระนิพพานแก่ข้าแด่เทอะ

RBR003-002พระมาลัยกลอนสวด

พระมาลัยเป็นพระอรหันต์จากลังกา เป็นพระที่ได้บรรลุอิทธิวิธี คือสามารถแสดงฤทธิ์ได้ ด้วยอานิสงส์จากการถวายทานและปฏิบัติฌานสมาบัติ พระมาลัยได้รับการยกย่องว่าเป็นผู้มีฤทธิ์รองลงมาจากพระมหาโมคคัลลานะ ซึ่งได้รับยกย่องในเอตทัคคะในด้านผู้มีฤทธิ์มาก เรื่องพระมาลัยเป็นตำนานเล่าขานในประเทศที่นับถือพุทธศาสนาแบบเถรวาททั่วเอเชียตะวันออกเฉียงใต้โดยเฉพาะอย่างยิ่งในประเทศไทยและในประเทศลาว ในเรื่องเล่าว่าพระมาลัยได้ลงไปในนรกและได้ไปสอนธรรมโปรดชาวนรก ท่านได้ไปรู้ไปเห็นว่าสัตว์นรกถูกลงโทษตามผลกรรมตามนรกขุมต่าง ๆ อย่างไร

RBR003-244พระมาลัยเค้า ผูกต้น

RBR_003_244-248 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 29 พระมาลัย อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับทองทึบ 5 ผูก” / RBR_003_244-245 เป็นชุดเดียวกัน หน้าทับต้น ระบุ “ฯฯหน้าต้นมาลัยเค้าผูกต้นแลทานเหยฯฯ๛” / ด้านหลัง เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสีแดง “มาลัยผูก ๑” ลานแรก ด้านซ้ายมือ ระบุ “หนังสือมาลัยเค้า” ท้ายลาน ระบุ “ฯฯปถมฯฯ มาลัยผูกต้นประดับไปด้วยเทวบุตรทั้งหลายได้ ๑๒ ตนแล ก็แล้วเท่านี้ก่อนแล ฯฯ๛ บริบูรณ์เสด็จแล้วฉันจังหันแล้วหน่อย ๑ แล ฯ” / “หน้าทับเค้ามาลัยผูกต้นและ”

RBR003-245พระมาลัยปลาย ผูก 2

RBR_003_244-248 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 29 พระมาลัย อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับทองทึบ 5 ผูก” / RBR_003_244-245 เป็นชุดเดียวกัน หน้าทับต้น ระบุ “ฯฯ หน้าทับเค้ามาลัยปลายผูก ๒ แลท่านเอย ฯฯะ๛” / เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสีแดง “มาลัย ผูก ๒ มีกับกัน ๒ ผูก” ลานแรก ด้านซ้ายมือ ระบุ “มาลัย ผูก ๒” ท้ายลาน ระบุ “กิริยาอันกล่าวยังทุติยะพระมาลัย ผูกถ้วนสอง ก็แล้วเท่านี้ก่อนแล ฯฯะ๛ นิพฺพาน ปจฺจโย โหตุ เม อนาคเตกาเล มาลัย ผูก ๒ ภิกขุสุวรรณอินทอง วัดนาโพเขียนหื้อท่านสัน วัดดอนแจง” มีรอยแก้ไขด้วยดินสอดำ

RBR003-247พระมาลัยโปรดเปรต

RBR_003_244-248 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 29 พระมาลัย อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับทองทึบ 5 ผูก” ลานแรก ด้านซ้ายมือ ระบุ “พระมาลัยโผดเผด” ท้ายลาน ระบุ “ปถมมาลัยวรรณนา นิฏฺฐิตา เสด็จบอระมวลเท่านี้ก่อนแล” มีรอยแก้ไขด้วยดินสอดำ

RBR004-158พระยมก (พระอภิธรรม ผูก 6)

พระอภิธรรมเจ็ดคัมภีร์ ผูกที่ 6 พระยมกปกรณ์

NPT006-030พระยมกปกรณ์ ผูก 6

พระยมกปกรณ์ ผูก ๖ ยกหัวข้อธรรมขึ้นวินิจฉัยด้วยวิธีถามตอบ โดยตั้งคำถามย้อนกันเป็นคู่ๆ พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงพระอภิธรรมนี้ในพรรษาที่ ๗ นับจากตรัสรู้ ครั้งเมื่อพระองค์เสด็จไปโปรดพระพุทธมารดาที่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ พระองค์เสด็จไปประทับเหนือบัณฑุกัมพลศิลาอาสน์ ภายใต้ต้นปาริชาต พระอินทร์ทราบจึงรีบเสด็จไปยังภพดุสิตอันเป็นที่สถิตของพระสิริมหามายาแล้วกราบทูล พระสิริมหามายาทรงสดับและทรงโสมนัสจึงเสด็จจากภพดุสิตไปภพดาวดึงส์ พระพุทธเจ้าทรงเหยียดพระหัตถ์เบื้องขวาตรัสเชิญพระสิริมหามายาพุทธมารดาให้เข้าไปใกล้ ให้เป็นประธานแก่เทพยดาทั้งหลาย แล้วจึงโปรดประทานพระธรรมเทศนาอภิธรรม ๗ คัมภีร์ เริ่มตั้งแต่วันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๘ ตามลำดับจนครบสามเดือน ในวันขึ้น ๑๔ ค่ำ เดือน ๑๑ พระอภิธรรมนี้ ชาวพุทธถือว่าออกจากพระโอษฐ์ของพระพุทธเจ้าเป็นธรรมที่พระพุทธองค์ ทรงเทศนาโปรดเทพยดามีพระพุทธมารดาเป็นประธานเป็นการแสดงความกตัญญูกตเวทีต่อพระพุทธมารดา

RBR004-195พระยมกปกรณ์เผด็จ

พระอภิธรรมเจ็ดคัมภีร์ ผูก 6 พระยมก

RBR004-002พระยาชมพูบดี ผูก 2

พระยาชมุพูบดีมี 4 ผูก

RBR004-003พระยาชมพูบดี ผูก 3

พระยาชมพูบดีมี 4 ผูก

RBR004-004พระยาชมพูบดี ผูก 4

พระยาชมพูบดี ผูก 4 ผูกสุด้ทาย มีทั้งหมด 4 ผูก

RBR004-001พระยาชมพูบดี ผูกต้น

พระยาชมพูบดีมีทั้งหมด 4 ผูก

SKN001-048พระยาสังขจักรสร้างบารมี

พระศรีอาริยเมตไตรยได้เสวยราชสมบัติ ในเมืองอินทปัตต์ ทรงพระนามว่าบรมสังขจักร มีแก้ว 7 ประการ พระเจ้าสังขจักรมีพระทัยปรารถนาว่า ผู้ใดมาบอกข่าวพระพุทธเจ้า พระองค์จะสละราชสมบัติพระราชทานให้แก่ผู้นั้น กุลบุตรเข็ญใจไปบรรพชาเป็นสามเณรอยู่ในพระพุทธศาสนา แจ้งข่าวแก่เรื่องพระพุทธเจ้าจึงได้ครองเมืองอินทปัตต์สืบต่อจากพระเจ้าสังขจักร ส่วนพระองค์รีบรุดไปพบพระพุทธเจ้าด้วยพระบาทเปล่า เพียงวันเดียวพระบาทก็แตกตกโลหิต จากเดินเปลี่ยนค่อยๆ ใช้พระชงค์ค่อยเคลื่อไป พระองค์ไม่ย่อท้อต่อทุกขเวทนาด้วยความเพียรทำให้พระเจ้าสังขจักรได้พบพระพุทธเจ้าและได้ฟังธรรม แต่ฟังได้เพียงบทเดียวพระเจ้าสังขจักรก็ซาบซึ้งในรสพระธรรม และได้ถวายพระเศียรของพระองค์เป็นเครื่องพลีกรรม

RBR003-229พระยาสี่เสาร์ ผูก 1

RBR_003_223-233 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 48 พระยาสี่เสา ผูก 1-3 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับล่องชาด ทองทึบ 11 ผูก” ไม่มีไม้ประกับ ไม้บัญชักทำด้วยไม้ไผ่ เขียนอักษรไทยด้วยปากกาเมจิกสีน้ำเงิน “พระยาสี่เสา มี 6 ผูก” / RBR_003_229-231 ชุดเดียวกัน ทองทึบ ทองหลุด พื้นรัก หน้าทับต้น เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสี่น้ำเงิน “พญาสี่เส้าผูกที่๑” ลานแรก ด้านซ้ายมือ เขียนอักษรไทยด้วยดินสอดำ “หน้าต้นพระยาสี่เสา” ท้ายลาน ระบุ “สํวณฺณา นิฏฺฐิตา กล่าวห้องพระยาสี่เสาผูกต้น ก็บังคมสมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแล ฯ ฯ เสด็จแล้วเวลาตาวันบ่ายแลนายเอย หนังสืออาฅุ้มเพิ่นมีศรัทธามาลามาหาข้าพเจ้าตนชื่อว่า รัสสภิกขุอยู่ สร้างหนังสือพระยาสี่เสานี้หื้อได้ไว้ในศาสนาพระพุทธเจ้าแลนายเหย ขอกุศลนาบุญอันนี้ไปค้ำชูเจ้าศรัทธาเพิ่น ตนชื่อว่า อาฅุ้ม นั้นแด่เทอะ นิจฺจํ นิจฺจํ ธุวํ ธุวํ แก่ข้าแก่เทอะ น ปจฺจโย โหตุ เม ฯ๛ อาฅุ้ม บ้านดอนกอก เพิ่นชักชวนกันพร้อมกับลูก ๗ คน เอื้อยชา เอื้อยขันแก้ว หนานฅำ หนานนา เอื้อยฟอง ฅำป้อ อี่เตยเป็นลูกหล้านายเหย ขอหื้อกุศลนาบุญอันนี้ไปรอดไปเถิงชู่ผู้ชู่คนแด่เทอะ ข้าพเจ้าเขียนหนังสือ ๓ ผูกนี้ ข้าขออนุญาตโมทนาส่วนบุญกับแด่เทอะ” หน้าทับปลาย ระบุ “หน้าต้นพระยาสี่เสา ผูกต้นแล” (ตัวเอียงไม่ลงหมึก น่าจะจารทีหลัง)

RBR003-223พระยาสี่เสาร์ ผูก 1

RBR_003_223-233 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 48 พระยาสี่เสา ผูก 1-3 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับล่องชาด ทองทึบ 11 ผูก” ไม่มีไม้ประกับ ไม้บัญชักทำด้วยไม้ไผ่ เขียนอักษรไทยด้วยปากกาเมจิกสีน้ำเงิน “พระยาสี่เสา มี 6 ผูก” หน้าทับต้น เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสีดำ “พญาสี่เส้า ผูก ๑ มีกับกัน ๓ ผูก” หน้ารองหน้าทับ เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน “เขียนที่วัดนาหนอง ตำบลดอนแร่” ลานแรก ด้านซ้ายมือ ระบุ “ผูกต้น พระยาสี่เสา” ท้ายลาน ระบุ “สํวณฺณนา นิฏฺฐิตา กล่าวห้องพระยาสี่เสา ผูกต้น ก็บังคมสมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแล ฯ ฯ เสด็จแล้ว จบแลนายเหย ยังมีโยมเมาะ โยมอิน กับอ้ายหนานหลวง กับเอื้อยนวน เอื้อยฅำ ยังมีศรัทธาหนังสือพระยาสี่เสาไว้ค้ำชูศาสนา น ปจโย โหตุ ธุวํ ธุวํ แด่เทอะ รัสสภิกขุธรรมสอนหาใบลานมาเขียนพระยาสี่เสา ค้ำชูศาสนาแด่เทอะ ละยังชักชวนกันพร้อมกับลูกชู่ผู้ชู่คนแทนเทอะแลนา ลูกหลานกับทั้งลูกหลานแลนายเหย รัสสภิกขุธรรมสอน อยู่บ้านดอนกอกแลนายเหย ตัวบ่ดีบ่งามสักน้อย เหมือนปูยาดคันนาแลนายเหย อันนี้ไปรอดไปเถิงชูผู้ชู่คนเทอะ พระพี่ ทุพี่ ค่อยพิจารณาดูเทอะ” หน้าทับปลาย ระบุ “หน้าต้นพระยาสี่เสา” เขียนอักษรธรรมล้านนาด้วยดินสอดำ “พระยาสี่เสาต้น แลนายเหยแล”