เอกสารโบราณในประเทศไทย

RBR004-244พระเทโรหนะสูตร

พระสูตรว่าด้วยเทโรหนะ

NPT003-008พระธรรมคำสอน

ธรรมะซึ่งพระพุทธเจ้าทรงค้นพบและนำออกเผยแผ่ หรือคำสอนของพระพุทธเจ้า เกี่ยวกับความจริงตามธรรมชาติของทุกข์และวิธีการดับทุกข์ ธรรมะของพระพุทธเจ้านั้นแต่เริ่มสืบทอดกันด้วยวิธีท่องจำแบบปากต่อปาก ต่อมาจึงได้มีการบันทึกไว้เป็นลายลักษณ์อักษร

PBI001-021พระธรรมเจ็ดคัมภีร์

RBR007-006พระธรรมเจ็ดคัมภีร์

สมุดไทยขาวเป็นเรื่องเกี่ยวกับพระอภิธรรม 7 คัมภีร์ เป็นธรรมที่พระพุทธเจ้าแสดงโปรดพุทธมารดา เมื่อจบพระอภิธรรมเทศนาเทวดาและพรหม ได้บรรลุธรรมและสันตุสิตเทพบุตร (พุทธมารดา) ได้สำเร็จ เป็นพระโสดาบันบุคคล สมุดไทยขาวปรากฎข้อความดังนี้ หน้าต้น “นังสืโยมพระทรั่มโยทรางไวยไนยพรสาศหนา ฃอไหยภเจาทัรร พรสีอารเทิฎนีบภาณ่ปัทจะโยโหตุ” หน้าปลาย “สิ้นสมุดแต่เท่านี้แล พระธรรม 7 คัมภีร์แล จบเดือนแปดขึ้นค่ำหนึ่ง”

NPH001-079พระธรรมเทศนา

ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/79 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา หมายเหตุ ใบลานมีรอยกัดแทะ เนื้อหาเลือนลางบ้างเล็กน้อย

NPT003-009พระธรรมเทศนา พระสังคหะ

อภิธัมมัตถสังคหะ หมายถึง คัมภีร์ซึ่งรวบรวมเนื้อความของพระอภิธรรมทั้ง 7 คัมภีร์ ไว้โดยย่อ อันเปรียบเสมือนแบบเรียนเร็ว ต่อมามีผู้รู้ได้นำเอาคาถาในพระอภิธัมมัตถสังคหะมาสวดเป็นทำนอง สรภัญญะ (คือการสวดเป็นจังหวะสั้น ยาว) เรียกว่า สวดสังคหะ โดยนำเอาคำบาลีในตอนต้นและตอนท้ายของแต่ละปริจเฉท ซึ่งมีทั้งหมด 9 ปริจเฉทมาเรียงต่อกันเป็นบทสวด

NPT009-003พระธรรมบท บั้นต้น ผูก 35

RBR003-051พระธรรมเบิกสมาด

สมุดไทยบันทึกชื่อเรื่อง พระธรรมเบิกสมาด รัสสะภิกขุเป็นผู้แต่ง เสร็จเมื่อ จุลศักราช 1220 ตรงกับพุทธศักราช 2401 สมัยรัชกาลที่ 4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

RBR003-052พระธรรมและตำรายา

สมุดไทยบันทึกเรื่อง พระธรรม เป็นของสีกาปุย อยู่บ้านท่ามะเฟือง มีบทสวดต่าง ๆ และมีตำรายาแทรกด้วย

NPT001-001พระธรรมศาสตร์

ว่าด้วยเรื่องของบทลงโทษ ข้อตกลง การปรับสินไหม ในคดีต่างๆ เป็นกรณีไป ตามแต่ละมาตรา เช่น การทะเลาะวิวาท การบุกรุกพื้นที่ การลักทรัพย์ การด่าทอด้วยคำหยาบคาย การกู้หนี้ยืมสิน การข่มขู่ การซื้อที่ดินไร่นา เป็นต้น ส่วนหลังของหน้าปลายเขียนด้วยดินสอ มีลักษณะเหมือนสมุดบันทึกเรื่องสัพเพเหระ เช่น บทกวี ตำรายาสมุนไพร บทสวดมนต์ คาถาอาคม ยันต์ เป็นต้น ในส่วนของภาพที่ 54 และ 55 นั้น ให้อ่านภาพที่ 55 ก่อน แล้วจึงเป็นภาพที่ 54

RBR004-230พระธรรมสามไตร ผูก 2

พระไตรปิฎก

RBR004-235พระธรรมสามไตร ผูกต้น

NPH001-084พระธรรรมเทศนา

ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/84 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา

NPT004-085พระธัมมจักรกัปปวัตนสูตร

RBR004-086พระธาตุกถา

พระอภิธรรม 7 คัมภีร์ ผูก 3 พระธาตุกถา

RBR004-184พระธาตุปกรณ์เผด็จ ผูก 3

พระอภิธรรมเจ็ดคัมภีร์ ผูก 3 พระธาตุกถา

RBR004-243พระธาตุปกรณ์เผด็จ

พระอภิธรรมเจ็ดคัมภีร์ ผูก 3 ธาตุกถา

RBR004-174พระธาตุวิภังค์

พระอภิธรรมเจ็ดคัมภีร์ ผูก 3 พระธาตุวิภังค์

NPT004-038พระนิพพาน (คำจอง)

RBR004-146พระนิพพานสูตร

พระสูตรว่าด้วยเรื่อง นิพพาน

NPT009-008พระนิพพานสูตร

ครั้งหนึ่งพระสารีบุตรได้กล่าวกับภิกษุทั้งหลายในวิหารเวฬุวันว่า “นิพพานนี้เป็นสุข” พระอุทายีตั้งข้อสังกาว่า “นิพพานนี้ไม่มีเวทนา เป็นสุขได้อย่างไร” พระสารีบุตรจึงได้กล่าวว่า “นิพพานไม่มีเวทนานี้แลหะจึงเป็นสุข” พร้อมกับอธิบายถึงสุขที่เกิดขึ้นจากกามสุขทั้ง 5 และอธิบายว่า ถึงแม้ภิกษุที่บรรลุฌานชั้นต่างๆ ตั้งแต่ ปฐมฌานไปจนถึง เนวสัญญานาสัญญาตนฌาน ก็ไม่สามารถปราศจากทุกข์ได้ ต่อเมื่อบรรลุเนวสัญญาสัญญาตนฌานโดยประการทั้งปวง อาสวะทั้งหลายก็สิ้นแล้วเพราะเห็นด้วยปัญญา จึงรู้ว่านิพพานนี้เป็นสุขอย่างไร

NPT006-031พระนิพพานสูตร

ครั้งหนึ่งพระสารีบุตรได้กล่าวกับภิกษุทั้งหลายในวิหารเวฬุวันว่า “นิพพานนี้เป็นสุข” พระอุทายีตั้งข้อสังกาว่า “นิพพานนี้ไม่มีเวทนา เป็นสุขได้อย่างไร” พระสารีบุตรจึงได้กล่าวว่า “นิพพานไม่มีเวทนานี้แลหะจึงเป็นสุข” พร้อมกับอธิบายถึงสุขที่เกิดขึ้นจากกามสุขทั้ง 5 และอธิบายว่า ถึงแม้ภิกษุที่บรรลุฌานชั้นต่างๆ ตั้งแต่ ปฐมฌานไปจนถึง เนวสัญญานาสัญญาตนฌาน ก็ไม่สามารถปราศจากทุกข์ได้ ต่อเมื่อบรรลุเนวสัญญาสัญญาตนฌานโดยประการทั้งปวง อาสวะทั้งหลายก็สิ้นแล้วเพราะเห็นด้วยปัญญา จึงรู้ว่านิพพานนี้เป็นสุขอย่างไร

RBR004-162พระนิโรธอริยสัจจที่ 3

PBI001-005พระปถมมาดิกา นิฎฐิตา

ข้อความท้ายคัมภีร์ใบลานมีระบุผู้จารคัมภีร์ฉบับนี้ ความว่า “พระคาถานี้ แผ่ส่วนบุญ ไปให้สัตว์ ทั้งหลาย อย่าได้เป็น เวรแก่กันเลยแล ฯข้าฯ ผู้มีชื่อ พระสมุห์เกิดเป็นผู้จารึกพระอักษฺรทั้งหลายนี้แล”

RBR004-148พระปถมสังคายนา ผูก 1

RBR004-150พระปถมสังคายนา ผูก 3

NPT004-006พระปาฎิโมกข์

คัมภีร์พระวินัยหรือศีลของสงฆ์ 227 ข้อโดยประมวลพุทธบัญญัติอันทรงตั้งขึ้นเป็นพุทธอาณา มีพุทธานุญาต ให้สวดในที่ประชุมสงฆ์ ทุกกึ่งเดือน เรียกกันว่า สงฆ์ทำอุโบสถ บทปาติโมกข์เหล่านี้ปรากฏอยู่ในพระวินัยปิฎก หมวดสุตตวิภังค์

NPT003-002พระปาฏิโมกข์

คัมภีร์ที่รวมวินัยของสงฆ์ ๒๒๗ ข้อ คัมภีร์ที่ประมวลพุทธบัญญัติอันทรงตั้งขึ้นเป็นพุทธอาณา มีพุทธานุญาต ให้สวดในที่ประชุมสงฆ์ ทุกกึ่งเดือน เรียกกันว่า สงฆ์ทำอุโบสถ บทปาติโมกข์เหล่านี้ปรากฏอยู่ในพระวินัยปิฎก หมวดสุตตวิภังค์ ในเอกสารโบราณมีบันทึกเป็นภาษาไทยความว่า “พระปาฏิโมกข์ทานเล่มนี้ของพ่อเป้าแม่แหวนส้างไว้ในพระศาสนาของข้าพเจ้าทั้งสอง ขอสำเร็จมโนรถความปรารถนาของข้าพเจ้าเทอญ สร้างเมื่อศก ๑๓๐ ปีกุน ตรีศก พุทธศักราช ๒๔๕๔”

NPT004-080พระปาฏิโมกข์

สมุดไทยระบุว่า “สร้าง พ.ศ. 2468 พ่อคราม แม่แป้น”

NPT001-020พระปาฏิโมกข์

ต้นสมุดกล่าวถึง ปีนักษัตร วันอุโบสถ กาลปักเขเดือนแรม ศุกรปักเขเดือนขึ้นเขียนด้วยอักษรไทย อักษรขอมไทย และอักษรขอมหวัด ต่อมากล่าวถึงการกำหนดอายุพุทธศาสนาในกัปนี้ของพระพุทธเจ้า จากนั้นเป็นพระปาฏิโมกข์เขียนด้วยอักษรขอมไทย

RBR004-193พระพุทธโฆษา ผูก 1

SAC001-037พระพุทธเจ้าชนะมารทั้ง 8

ว่าด้วยเรื่อง พระพุทธเจ้าผจญมารและได้รับชัยชนะ 8 ครั้งสำคัญ อันได้แก่ ผจญพญามารนามสวสัตี, ผจญอาฬวกยักษ์, ผจญพญาช้างนาฬาคิรี, เผชิญหน้าโจรองคุลิมาล, ผจญนางจิญจมาณวิกา, ผจญสัจจนิครนถ์, ผจญพญานาคนันโทปนันทะ, และผจญพรหมชื่อพกะ ศักราช จ.ศ.1214 (พ.ศ.2395) สภาพเอกสาร บรรจุในกล่องสีฟ้า พับกระดาษสาเย็บหัว รหัสเอกสาร LPR.734/2544 ที่มาของเอกสาร ดร.อนาโตล เป็ลติเยร์ มอบให้