เอกสารโบราณในประเทศไทย

RBR004-195พระยมกปกรณ์เผด็จ

พระอภิธรรมเจ็ดคัมภีร์ ผูก 6 พระยมก

RBR004-002พระยาชมพูบดี ผูก 2

พระยาชมพูบดีเป็นกษัตริย์ที่มีบุญญาธิการ มีฤทธิ์เพราะมีศรวิเศษปราบได้ทั่วหล้า ด้วยพลังอำนาจนี้ทำให้พระยาชมพูบดีถือตนว่าเป็นกษัตริย์ที่ยิ่งใหญ่กว่ากษัตริย์ทุกพระองค์ในชมพูทวีป ครั้งหนึ่งพระยาชมพูเหาะผ่านปราสาทของพระเจ้าพิมพิสาร เห็นแสงของปราสาทส่องสว่างก็ไม่พอพระทัย ใช้พระบาทถีบยอดปราสาท แต่ก็ไม่อาจทำอันตรายยอดปราสาทได้เพราะอำนาจพระพุทธคุณที่คุ้มครองปราสาท แม้พระขรรค์ก็ไม่อาจทำลายยอดปราสาทได้ เมื่อพระยาชมพูกลับมาถึงเมืองจึงใช้ศรวิเศษไปเสียบพระกรรณของพระเจ้าพิมพิสาร ฝ่ายพระเจ้าพิมพิสารเห็นพระยาชมพูพยายามทำลายยอดปราสาทก็เกิดความกลัว หนีไปเฝ้าพระพุทธเจ้า ศรของพระยาชมพูตามพระเจ้าพิมพิสารมายังเชตวันวิหาร พระพุทธเจ้าทรงเนรมิตจักรขับไล่ศรของพระยาชมพู พระยาชมพูกริ้ว สั่งให้ฉลองพระบาทไปจับตัวพระเจ้าพิมพิสาร ฉลองพระบาทแปลงเป็นนาคราชไปยังเชตวันมหาวิหาร พระพุทธเจ้าบันดาลพญาครุฑไล่จับนาค นาคก็ชำแรกดินหนีกลับไปหาพระยาชมพู พระพุทธเจ้าให้พระอินทร์ไปเชิญพระยาชมพูมาเฝ้า พระยาชมพูดื้อดึง พระอินทร์ปราบพยศพระยาชมพูและบังคับให้พระยาชมพูมาเฝ้าพระพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าให้สามเณรอรหันต์นำพระยาชมพูเข้ามาในเมือง พระยาชมพูและเหล่าอำมาตย์ไม่เคยเห็นเมืองที่มั่งคั่งและประชาชนที่งดงามดังเทวดา ก็ละอายยอมละทิฐิ ยอมออกบวชเป็นภิกษุ นางกาญจเทวีชายากับโอรสของพระยาชมพูได้ฟังเทศนาของพระพุทธเจ้าก็เกิดความเลื่อมใสออกผนวช สุดท้ายทุกคนก็สำเร็จอรหันตผล (ข้อมูลจาก https://www.sac.or.th/databases/thailitdir/detail.php?meta_id=332) พระยาชมพูบดี ฉบับใบลานนี้มี 4 ผูก

RBR004-003พระยาชมพูบดี ผูก 3

พระยาชมพูบดีเป็นกษัตริย์ที่มีบุญญาธิการ มีฤทธิ์เพราะมีศรวิเศษปราบได้ทั่วหล้า ด้วยพลังอำนาจนี้ทำให้พระยาชมพูบดีถือตนว่าเป็นกษัตริย์ที่ยิ่งใหญ่กว่ากษัตริย์ทุกพระองค์ในชมพูทวีป ครั้งหนึ่งพระยาชมพูเหาะผ่านปราสาทของพระเจ้าพิมพิสาร เห็นแสงของปราสาทส่องสว่างก็ไม่พอพระทัย ใช้พระบาทถีบยอดปราสาท แต่ก็ไม่อาจทำอันตรายยอดปราสาทได้เพราะอำนาจพระพุทธคุณที่คุ้มครองปราสาท แม้พระขรรค์ก็ไม่อาจทำลายยอดปราสาทได้ เมื่อพระยาชมพูกลับมาถึงเมืองจึงใช้ศรวิเศษไปเสียบพระกรรณของพระเจ้าพิมพิสาร ฝ่ายพระเจ้าพิมพิสารเห็นพระยาชมพูพยายามทำลายยอดปราสาทก็เกิดความกลัว หนีไปเฝ้าพระพุทธเจ้า ศรของพระยาชมพูตามพระเจ้าพิมพิสารมายังเชตวันวิหาร พระพุทธเจ้าทรงเนรมิตจักรขับไล่ศรของพระยาชมพู พระยาชมพูกริ้ว สั่งให้ฉลองพระบาทไปจับตัวพระเจ้าพิมพิสาร ฉลองพระบาทแปลงเป็นนาคราชไปยังเชตวันมหาวิหาร พระพุทธเจ้าบันดาลพญาครุฑไล่จับนาค นาคก็ชำแรกดินหนีกลับไปหาพระยาชมพู พระพุทธเจ้าให้พระอินทร์ไปเชิญพระยาชมพูมาเฝ้า พระยาชมพูดื้อดึง พระอินทร์ปราบพยศพระยาชมพูและบังคับให้พระยาชมพูมาเฝ้าพระพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าให้สามเณรอรหันต์นำพระยาชมพูเข้ามาในเมือง พระยาชมพูและเหล่าอำมาตย์ไม่เคยเห็นเมืองที่มั่งคั่งและประชาชนที่งดงามดังเทวดา ก็ละอายยอมละทิฐิ ยอมออกบวชเป็นภิกษุ นางกาญจเทวีชายากับโอรสของพระยาชมพูได้ฟังเทศนาของพระพุทธเจ้าก็เกิดความเลื่อมใสออกผนวช สุดท้ายทุกคนก็สำเร็จอรหันตผล (ข้อมูลจาก https://www.sac.or.th/databases/thailitdir/detail.php?meta_id=332) พระยาชมพูบดี ฉบับใบลานนี้มี 4 ผูก

RBR004-004พระยาชมพูบดี ผูก 4

พระยาชมพูบดีเป็นกษัตริย์ที่มีบุญญาธิการ มีฤทธิ์เพราะมีศรวิเศษปราบได้ทั่วหล้า ด้วยพลังอำนาจนี้ทำให้พระยาชมพูบดีถือตนว่าเป็นกษัตริย์ที่ยิ่งใหญ่กว่ากษัตริย์ทุกพระองค์ในชมพูทวีป ครั้งหนึ่งพระยาชมพูเหาะผ่านปราสาทของพระเจ้าพิมพิสาร เห็นแสงของปราสาทส่องสว่างก็ไม่พอพระทัย ใช้พระบาทถีบยอดปราสาท แต่ก็ไม่อาจทำอันตรายยอดปราสาทได้เพราะอำนาจพระพุทธคุณที่คุ้มครองปราสาท แม้พระขรรค์ก็ไม่อาจทำลายยอดปราสาทได้ เมื่อพระยาชมพูกลับมาถึงเมืองจึงใช้ศรวิเศษไปเสียบพระกรรณของพระเจ้าพิมพิสาร ฝ่ายพระเจ้าพิมพิสารเห็นพระยาชมพูพยายามทำลายยอดปราสาทก็เกิดความกลัว หนีไปเฝ้าพระพุทธเจ้า ศรของพระยาชมพูตามพระเจ้าพิมพิสารมายังเชตวันวิหาร พระพุทธเจ้าทรงเนรมิตจักรขับไล่ศรของพระยาชมพู พระยาชมพูกริ้ว สั่งให้ฉลองพระบาทไปจับตัวพระเจ้าพิมพิสาร ฉลองพระบาทแปลงเป็นนาคราชไปยังเชตวันมหาวิหาร พระพุทธเจ้าบันดาลพญาครุฑไล่จับนาค นาคก็ชำแรกดินหนีกลับไปหาพระยาชมพู พระพุทธเจ้าให้พระอินทร์ไปเชิญพระยาชมพูมาเฝ้า พระยาชมพูดื้อดึง พระอินทร์ปราบพยศพระยาชมพูและบังคับให้พระยาชมพูมาเฝ้าพระพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าให้สามเณรอรหันต์นำพระยาชมพูเข้ามาในเมือง พระยาชมพูและเหล่าอำมาตย์ไม่เคยเห็นเมืองที่มั่งคั่งและประชาชนที่งดงามดังเทวดา ก็ละอายยอมละทิฐิ ยอมออกบวชเป็นภิกษุ นางกาญจเทวีชายากับโอรสของพระยาชมพูได้ฟังเทศนาของพระพุทธเจ้าก็เกิดความเลื่อมใสออกผนวช สุดท้ายทุกคนก็สำเร็จอรหันตผล (ข้อมูลจาก https://www.sac.or.th/databases/thailitdir/detail.php?meta_id=332) พระยาชมพูบดี ฉบับใบลานนี้มี 4 ผูก

RBR004-001พระยาชมพูบดี ผูกต้น

พระยาชมพูบดีเป็นกษัตริย์ที่มีบุญญาธิการ มีฤทธิ์เพราะมีศรวิเศษปราบได้ทั่วหล้า ด้วยพลังอำนาจนี้ทำให้พระยาชมพูบดีถือตนว่าเป็นกษัตริย์ที่ยิ่งใหญ่กว่ากษัตริย์ทุกพระองค์ในชมพูทวีป ครั้งหนึ่งพระยาชมพูเหาะผ่านปราสาทของพระเจ้าพิมพิสาร เห็นแสงของปราสาทส่องสว่างก็ไม่พอพระทัย ใช้พระบาทถีบยอดปราสาท แต่ก็ไม่อาจทำอันตรายยอดปราสาทได้เพราะอำนาจพระพุทธคุณที่คุ้มครองปราสาท แม้พระขรรค์ก็ไม่อาจทำลายยอดปราสาทได้ เมื่อพระยาชมพูกลับมาถึงเมืองจึงใช้ศรวิเศษไปเสียบพระกรรณของพระเจ้าพิมพิสาร ฝ่ายพระเจ้าพิมพิสารเห็นพระยาชมพูพยายามทำลายยอดปราสาทก็เกิดความกลัว หนีไปเฝ้าพระพุทธเจ้า ศรของพระยาชมพูตามพระเจ้าพิมพิสารมายังเชตวันวิหาร พระพุทธเจ้าทรงเนรมิตจักรขับไล่ศรของพระยาชมพู พระยาชมพูกริ้ว สั่งให้ฉลองพระบาทไปจับตัวพระเจ้าพิมพิสาร ฉลองพระบาทแปลงเป็นนาคราชไปยังเชตวันมหาวิหาร พระพุทธเจ้าบันดาลพญาครุฑไล่จับนาค นาคก็ชำแรกดินหนีกลับไปหาพระยาชมพู พระพุทธเจ้าให้พระอินทร์ไปเชิญพระยาชมพูมาเฝ้า พระยาชมพูดื้อดึง พระอินทร์ปราบพยศพระยาชมพูและบังคับให้พระยาชมพูมาเฝ้าพระพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าให้สามเณรอรหันต์นำพระยาชมพูเข้ามาในเมือง พระยาชมพูและเหล่าอำมาตย์ไม่เคยเห็นเมืองที่มั่งคั่งและประชาชนที่งดงามดังเทวดา ก็ละอายยอมละทิฐิ ยอมออกบวชเป็นภิกษุ นางกาญจเทวีชายากับโอรสของพระยาชมพูได้ฟังเทศนาของพระพุทธเจ้าก็เกิดความเลื่อมใสออกผนวช สุดท้ายทุกคนก็สำเร็จอรหันตผล (ข้อมูลจาก https://www.sac.or.th/databases/thailitdir/detail.php?meta_id=332) พระยาชมพูบดี ฉบับใบลานนี้มี 4 ผูก

1

วัดเจ็ดริ้ว

SKN001-048พระยาสังขจักรสร้างบารมี

พระศรีอาริยเมตไตรยได้เสวยราชสมบัติ ในเมืองอินทปัตต์ ทรงพระนามว่าบรมสังขจักร มีแก้ว 7 ประการ พระเจ้าสังขจักรมีพระทัยปรารถนาว่า ผู้ใดมาบอกข่าวพระพุทธเจ้า พระองค์จะสละราชสมบัติพระราชทานให้แก่ผู้นั้น กุลบุตรเข็ญใจไปบรรพชาเป็นสามเณรอยู่ในพระพุทธศาสนา แจ้งข่าวแก่เรื่องพระพุทธเจ้าจึงได้ครองเมืองอินทปัตต์สืบต่อจากพระเจ้าสังขจักร ส่วนพระองค์รีบรุดไปพบพระพุทธเจ้าด้วยพระบาทเปล่า เพียงวันเดียวพระบาทก็แตกตกโลหิต จากเดินเปลี่ยนค่อยๆ ใช้พระชงค์ค่อยเคลื่อไป พระองค์ไม่ย่อท้อต่อทุกขเวทนาด้วยความเพียรทำให้พระเจ้าสังขจักรได้พบพระพุทธเจ้าและได้ฟังธรรม แต่ฟังได้เพียงบทเดียวพระเจ้าสังขจักรก็ซาบซึ้งในรสพระธรรม และได้ถวายพระเศียรของพระองค์เป็นเครื่องพลีกรรม

RBR003-229พระยาสี่เสาร์ ผูก 1

RBR_003_223-233 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 48 พระยาสี่เสา ผูก 1-3 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับล่องชาด ทองทึบ 11 ผูก” ไม่มีไม้ประกับ ไม้บัญชักทำด้วยไม้ไผ่ เขียนอักษรไทยด้วยปากกาเมจิกสีน้ำเงิน “พระยาสี่เสา มี 6 ผูก” / RBR_003_229-231 ชุดเดียวกัน ทองทึบ ทองหลุด พื้นรัก หน้าทับต้น เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสี่น้ำเงิน “พญาสี่เส้าผูกที่๑” ลานแรก ด้านซ้ายมือ เขียนอักษรไทยด้วยดินสอดำ “หน้าต้นพระยาสี่เสา” ท้ายลาน ระบุ “สํวณฺณา นิฏฺฐิตา กล่าวห้องพระยาสี่เสาผูกต้น ก็บังคมสมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแล ฯ ฯ เสด็จแล้วเวลาตาวันบ่ายแลนายเอย หนังสืออาฅุ้มเพิ่นมีศรัทธามาลามาหาข้าพเจ้าตนชื่อว่า รัสสภิกขุอยู่ สร้างหนังสือพระยาสี่เสานี้หื้อได้ไว้ในศาสนาพระพุทธเจ้าแลนายเหย ขอกุศลนาบุญอันนี้ไปค้ำชูเจ้าศรัทธาเพิ่น ตนชื่อว่า อาฅุ้ม นั้นแด่เทอะ นิจฺจํ นิจฺจํ ธุวํ ธุวํ แก่ข้าแก่เทอะ น ปจฺจโย โหตุ เม ฯ๛ อาฅุ้ม บ้านดอนกอก เพิ่นชักชวนกันพร้อมกับลูก ๗ คน เอื้อยชา เอื้อยขันแก้ว หนานฅำ หนานนา เอื้อยฟอง ฅำป้อ อี่เตยเป็นลูกหล้านายเหย ขอหื้อกุศลนาบุญอันนี้ไปรอดไปเถิงชู่ผู้ชู่คนแด่เทอะ ข้าพเจ้าเขียนหนังสือ ๓ ผูกนี้ ข้าขออนุญาตโมทนาส่วนบุญกับแด่เทอะ” หน้าทับปลาย ระบุ “หน้าต้นพระยาสี่เสา ผูกต้นแล” (ตัวเอียงไม่ลงหมึก น่าจะจารทีหลัง)

RBR003-223พระยาสี่เสาร์ ผูก 1

RBR_003_223-233 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 48 พระยาสี่เสา ผูก 1-3 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับล่องชาด ทองทึบ 11 ผูก” ไม่มีไม้ประกับ ไม้บัญชักทำด้วยไม้ไผ่ เขียนอักษรไทยด้วยปากกาเมจิกสีน้ำเงิน “พระยาสี่เสา มี 6 ผูก” หน้าทับต้น เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสีดำ “พญาสี่เส้า ผูก ๑ มีกับกัน ๓ ผูก” หน้ารองหน้าทับ เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน “เขียนที่วัดนาหนอง ตำบลดอนแร่” ลานแรก ด้านซ้ายมือ ระบุ “ผูกต้น พระยาสี่เสา” ท้ายลาน ระบุ “สํวณฺณนา นิฏฺฐิตา กล่าวห้องพระยาสี่เสา ผูกต้น ก็บังคมสมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแล ฯ ฯ เสด็จแล้ว จบแลนายเหย ยังมีโยมเมาะ โยมอิน กับอ้ายหนานหลวง กับเอื้อยนวน เอื้อยฅำ ยังมีศรัทธาหนังสือพระยาสี่เสาไว้ค้ำชูศาสนา น ปจโย โหตุ ธุวํ ธุวํ แด่เทอะ รัสสภิกขุธรรมสอนหาใบลานมาเขียนพระยาสี่เสา ค้ำชูศาสนาแด่เทอะ ละยังชักชวนกันพร้อมกับลูกชู่ผู้ชู่คนแทนเทอะแลนา ลูกหลานกับทั้งลูกหลานแลนายเหย รัสสภิกขุธรรมสอน อยู่บ้านดอนกอกแลนายเหย ตัวบ่ดีบ่งามสักน้อย เหมือนปูยาดคันนาแลนายเหย อันนี้ไปรอดไปเถิงชูผู้ชู่คนเทอะ พระพี่ ทุพี่ ค่อยพิจารณาดูเทอะ” หน้าทับปลาย ระบุ “หน้าต้นพระยาสี่เสา” เขียนอักษรธรรมล้านนาด้วยดินสอดำ “พระยาสี่เสาต้น แลนายเหยแล”

1

RBR004-088พระยาสี่เสาร์ ผูก 2

วรรณกรรมชาดกเรื่อง พระยาสี่เสาร์

RBR003-232พระยาสี่เสาร์ ผูก 2

RBR_003_223-233 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 48 พระยาสี่เสา ผูก 1-3 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับล่องชาด ทองทึบ ๑๑ ผูก” ไม่มีไม้ประกับ ไม้บัญชักทำด้วยไม้ไผ่ เขียนอักษรไทยด้วยปากกาเมจิกสีน้ำเงิน “พระยาสี่เสา มี 6 ผูก” / RBR_003_232-233 ชุดเดียวกัน ทองทึบ ทองหลุด พื้นรัก หน้าทับต้น เขียนอักษรไทยด้วยปากาลูกลื่นสีแดง ระบุ “พญาสี่เสาผูกที่ ๒” หน้ารองหน้าทับ ระบุ “ฯ หน้าต้นพระยาสี่เสา ผูก ๒ แลนาเหย มีอยู่ ๓ ผูกและนาฯฯ๛” (เหย เขียน ห) ท้ายลาน ระบุ “สํวณฺณนา นิฏฺฐิตา กล่าวห้องพระยาสี่เสา ก็บังคมสมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแล ฯฯ๛ เสด็จแล้วตาวันบ่ายแลนาเหย อันว่า รัสสภิกขุสะ เขียนบ่ดีสักหน้อย เพราะว่าบ่เคยเขียนสักคำเทื่อ ผิดที่ใดใส่หื้อจิ่มเทอะ ทุพี่ทุอาวองค์ใดก็แล้ว คันว่าได้เล่าเรียนก็ดี ได้เทศน์แล้ว อย่าไปใคร่หัวข้อยเนอ นิพฺพาน ปจฺจโย โหตุ เม นิจฺจํ ธุวํ ธุวํ แก่ข้าแด่เทอะ ๛”

RBR003-230พระยาสี่เสาร์ ผูก 2

RBR_003_223-233 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 48 พระยาสี่เสา ผูก 1-3 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับล่องชาด ทองทึบ 11 ผูก” ไม่มีไม้ประกับ ไม้บัญชักทำด้วยไม้ไผ่ เขียนอักษรไทยด้วยปากกาเมจิกสีน้ำเงิน “พระยาสี่เสา มี 6 ผูก” / RBR_003_229-231 ชุดเดียวกัน ทองทึบ ทองหลุด พื้นรัก ท้ายลาน ระบุ “สํวณฺณนา นิฏฺฐิตา กล่าวห้องสี่เสา ก็สมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแล ฯฯ บริบูรณ์เสด็จแล้วเดือน ๔ แรม ๑๔ ค่ำแลนายเหย ฯฯ ลางตัวก็ใหญ่ ลางตัวก็น้อย ลางตัวบิ่นหัวไปทางเหนือ ลางตัวบิ่นหัวไปทางใต้ ลางตัวไห่ขึ้นมาแลนายเหย”

RBR003-224พระยาสี่เสาร์ ผูก 2

RBR_003_223-233 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 48 พระยาสี่เสา ผูก 1-3 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับล่องชาด ทองทึบ 11 ผูก” ไม่มีไม้ประกับ ไม้บัญชักทำด้วยไม้ไผ่ เขียนอักษรไทยด้วยปากกาเมจิกสีน้ำเงิน “พระยาสี่เสา มี 6 ผูก” หน้าทับต้น เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน “พญาสี่เส้า ผูกที่ ๒” / ด้านหลัง เขียนอักษรธรรมล้านนาด้วยดินสอดำ “พระยาสีเสาผูก ๒”, “พระยาสีเสา ผูก ๒” ลานแรก ด้านซ้ายมือ ระบุ “ผูกปลายพระยาสี่เสา” ท้ายลาน ระบุ “สํวณฺณนา นิฏฺฐิตา กล่าวห้องพระยาสี่เสา ก็สมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแล ⁜ ฯฯ บริบูรณ์เสด็จแล้วเดือน ๙ แรม ๔ ค่ำแลนายเหย ลางตัวก็ใหญ่ ลางตัวก็น้อย ลางตัวก็บิ่นหัวไปตังเหนือ ลางตัวบิ่นหัวไปตังใต้ ตัวไหขึ้นมาแล รัสสภิกขุธรรมสอนพร้อมกับโยมเมาะ โยมอิน ญาติพี่น้องวงศาชู่ผู้ชู่คนเทอะ เอื้อยอ้ายน้องแลนายเหย รัสสภิกขุธรรมสอน อยู่วัดนาหนอง บ้านอยู่ดอนกอกเกาะ ตัวบ่ดีบ่งามสักน้อย พระยาอินทร์ พระยาพรหม พระยายมราชแลนายเหย” หน้าทับปลาย เขียนอักษรไทยด้วยดินสอดำ “ปา อะ กา มุ สุ จิ”

1

RBR003-227พระยาสี่เสาร์ ผูก 2

RBR_003_223-233 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 48 พระยาสี่เสา ผูก 1-3 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับล่องชาด ทองทึบ 11 ผูก” ไม่มีไม้ประกับ ไม้บัญชักทำด้วยไม้ไผ่ เขียนอักษรไทยด้วยปากกาเมจิกสีน้ำเงิน “พระยาสี่เสา มี 6 ผูก” / RBR_003_226-228 ชุดเดียวกัน ทองทึบ ทองหลุด พื้นชาด หน้าทับต้น ระบุ “พระยาสี่เสา ผูก ๒ มี ๓”, “หน้าทับเค้าพระยาสี่เสา ผูก ๒ แลนาย” “ฯคันว่าพระยาสี่เ” / เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสี่น้ำเงิน “พยาสี่เสาผูก๒” ลานแรก ด้านซ้ายมือ ระบุ “พระยาสี่เสาผูกถ้วน ๒” ท้ายลาน ระบุ “ฯ สํวณฺณนา กล่าวห้องพระยาสี่เสาผูก ๒ ก็สมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแล ฯ๛ บ่สนัดแท้” หน้าทับปลาย ระบุ “หน้าทับเค้าพระยาสีเสาผูก ๒ มี ๓ ผูกกับกัน บ่ใคร่สะสันทัดแท้” มีรอยแก้ไขด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน และดินสอดำ

RBR003-231พระยาสี่เสาร์ ผูก 3

RBR_003_223-233 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 48 พระยาสี่เสา ผูก 1-3 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับล่องชาด ทองทึบ 11 ผูก” ไม่มีไม้ประกับ ไม้บัญชักทำด้วยไม้ไผ่ เขียนอักษรไทยด้วยปากกาเมจิกสีน้ำเงิน “พระยาสี่เสา มี 6 ผูก” / RBR_003_229-231 ชุดเดียวกัน ทองทึบ ทองหลุด พื้นรัก หน้าทับต้น เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสี่น้ำเงิน “พญาสี่เส้าผูกที่ ๓ หน้าหลัง เขียนอักษรธรรมล้านนาด้วยดินสอดำ “พระยาสี่เสาผูก ๓ แลนา พระยาสี่เสาผูก ๓” ลานแรก ด้านซ้ายมือ จารไม่ลงหมึก “พระยาสี่เสาผูก ๓” ท้ายลาน ระบุ “กิริยาอันกล่าวจายังพระยาสี่เสาผูกถ้วน ๓ ก็แล้วเท่านี้ก่อนแล เสด็จแล้วยามเข้าไต้เข้าไฟแลนา หนังสืออาฅุ้มเป็นเค้าพร้อมกับด้วยลูกเต้า นางชาคน ๑ นางขันแก้ว หนานฅำ หนานนาบึด นางฟอง นางฅำป้อ นางเตย เป็นหล้าครัวหอม หนานพรมเพิ่นก็ชักชวนได้ขงขวายหาได้ยังใบลานมาหื้อผู้ข้าตนชื่อว่า รัสสภิกขุอยู่ เป็นผู้เขียนหื้อ

RBR003-228พระยาสี่เสาร์ ผูก 3

RBR_003_223-233 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ ๔๘ พระยาสี่เสา ผูก 1-3 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับล่องชาด ทองทึบ 11 ผูก” ไม่มีไม้ประกับ ไม้บัญชักทำด้วยไม้ไผ่ เขียนอักษรไทยด้วยปากกาเมจิกสีน้ำเงิน “พระยาสี่เสา มี 6 ผูก” / RBR_003_226-228 ชุดเดียวกัน ทองทึบ ทองหลุด พื้นชาด หน้าทับต้น ระบุ “พระยาสี่เสา ผูก ๓ อยู่ปลายหมู่” / เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสี่น้ำเงิน “พยาสี่เสาผูก๓” ลานแรก ด้านซ้ายมือ ระบุ “พระยาสี่เสาผูกถ้วน ๒” ท้ายลาน ระบุ “กิริยาอันกล่าวห้องพระยาสี่เสาผูกถ้วน ๓ ก็สมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแล ฯ๛ พระยาสี่เสาคัมภีร์นี้มี้มี ๓ ผูกกับกันเท่าอั้นแล ข้าเขียนบ่ดี ลางตัวก็ใหญ่ ลางตัวก็น้อย อย่าไปด่าข้าเนอ เพราะบ่สันทัดแท้ พอเป็นถ้อยอยู่ในใบลาน ข้าสร้างไว้ ขอหื้อนิพพานชาตินี้ชาติหน้า รัสสภิกขุอินทสอน อยู่วัดนองบัว ข้างวัดนา”

RBR003-225พระยาสี่เสาร์ ผูก 3

RBR_003_223-233 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 48 พระยาสี่เสา ผูก 1-3 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับล่องชาด ทองทึบ 11 ผูก” ไม่มีไม้ประกับ ไม้บัญชักทำด้วยไม้ไผ่ เขียนอักษรไทยด้วยปากกาเมจิกสีน้ำเงิน “พระยาสี่เสา มี 6 ผูก” หน้าทับต้น เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน “พญาสีเส้าผุกที่๓” ลานแรก ด้านซ้ายมือ ระบุ “ผูกถ้วน ๓ พระยาสี่เสา” ท้ายลาน ระบุ “กิริยาอันกล่าวจายังพระยาสี่เสา ผูกถ้วน ๓ ก็แล้วเท่านี้ก่อนแล || เสด็จแล้วยามค่ำ เดือน ๙ กลางเดือนแลนายเหย เดือน ๙ กลางเดือน จบวันเสาร์ นายเหย ตัวบ่ดีบ่งามสักน้อยนายเหย รัสสภิกขุธรรมสอน ยังหาใบลานมาเขียนแลนายเหย ทุพี่พระพี่ ค่อยพิจารณาดูเทอะ ทุพี่พระพี่เหยใคร่ได้บุญเต็มทีเจ้าเหย”

RBR003-226พระยาสี่เสาร์ ผูกต้น

RBR_003_223-233 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 48 พระยาสี่เสา ผูก 1-3 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับล่องชาด ทองทึบ 11 ผูก” ไม่มีไม้ประกับ ไม้บัญชักทำด้วยไม้ไผ่ เขียนอักษรไทยด้วยปากกาเมจิกสีน้ำเงิน “พระยาสี่เสา มี 6 ผูก” / RBR_003_226-228 ชุดเดียวกัน ทองทึบ ทองหลุด พื้นชาด หน้าทับต้น ระบุ “หน้าทับเค้าหนังสือพระยาสี่เสา ผูกต้น แลนายเหย ฯ๛ ฯ๛มีกับกัน ๓ ผูก นี้ผูกต้นบ่ได้อยู่ ฯ๛ ๛ ฯ๛” / เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสีดำ “พญาสี่เสาผูกที่๑” ท้ายลาน ระบุ “สํวณฺณนา กล่าวห้องพระยาสี่เสาผูกต้น ก็บังคมสมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแล ฯ๛๛๛๛๛๛ เสด็จแล้วเดือน ๙ แรม ๕ วันจันทร์ ปีชวดแลนายเหย อย่าไปติข้าเนอ ยังบ่สนัดเทื่อ” มีรอยแก้ไขด้วยดินสอดำ

RBR003-233พระยาสี่เสาร์ ผูกปลาย(ผูก 3)

RBR_003_223-233 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 48 พระยาสี่เสา ผูก 1-3 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับล่องชาด ทองทึบ 11 ผูก” ไม่มีไม้ประกับ ไม้บัญชักทำด้วยไม้ไผ่ เขียนอักษรไทยด้วยปากกาเมจิกสีน้ำเงิน “พระยาสี่เสา มี 6 ผูก” / RBR_003_232-233 ชุดเดียวกัน ทองทึบ ทองหลุด พื้นรัก หน้าทับต้น ระบุ “ฯฯ หน้าต้นพระยาสี่เสาแล มีอยู่ ๓ นี้ผูกปลาย ฯฯ” ท้ายลาน ระบุ “กิริยาอันกล่าวยังห้องพระยาสี่เสาผูก ๓ ก็สมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแล ฯ๛ หนังสือสี่เสานี้มีอยู่ ๓ ผูก รัสสภิกขุสะ เขียนตัวก็บ่ดีสักหน้อย บ่เคยเขียนแล ทุอาวเหยคันได้เล่าแล้วอย่าไปใคร่หัวข้อย ดูดีต่อตา”

วัดเทียนดัด

NPT008-005พระยาสี่เสาร์

วรรณคดี

วรรณกรรมเรื่อง พระสี่เสาร์ หรือพระสี่เสาร์กลอนสวดนี้ มีที่มาจากชาดกนอกนิบาตคือ ปัญญาสชาดก โดยนำเนื้อ เรื่องจาก “สิโสรชาดก” มาแต่งเป็นวรรณกรรมกลอนสวด ชาดกในปัญญาสชาดกถือว่ามีอิทธิพลในการสร้างสรรค์งาน วรรณกรรมร้อยกรองของไทยมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา เช่น เรื่องสมุทรโฆษ เรื่องพระรถเสน เรื่องพระสุธน เป็นต้น สำหรับ เรื่องพระสี่เสาร์นี้ หมื่นพรหมสมพัตสร(มี) กวีสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้นกล่าวถึงใน “นิราศเดือน” ซึ่งสันนิษฐานว่าแต่งขึ้น ในสมัยรัชกาลที่ ๒ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว