เอกสารโบราณในประเทศไทย

RBR004-122ปาราชิกกัณฑ์ ผูก 5

ว่าด้วยปาราชิกสิกขาบท

RBR004-123ปาราชิกกัณฑ์ ผูก 6

ว่าด้วยปาราชิกสิกขาบท

RBR004-124ปาราชิกกัณฑ์ ผูก 7

ว่าด้วยปาราชิกสิกขาบท

RBR004-125ปาราชิกกัณฑ์ ผูก 8

ว่าด้วยปาราชิกสิกขาบท

RBR004-126ปาราชิกกัณฑ์ ผูก 9

ว่าด้วยปาราชิกสิกขาบท

SAC001-016ปาราชิกัง อัฏฐะกะถา

ว่าด้วยเรื่อง ปาราชิก เป็นชื่ออาบัติหนักที่ภิกษุต้องเข้าแล้วขาดจากความเป็นภิกษุ, เป็นชื่อบุคคลผู้ที่พ่ายแพ้ คือ ต้องอาบัติปาราชิกที่ทำให้ขาดจากความเป็นภิกษุ, เป็นชื่อสิกขาบท ที่ปรับอาบัติหนักขั้นขาดจากความเป็นภิกษุมี 4 อย่าง คือ เสพเมถุน ลักของเขา ฆ่า มนุษย์อวดอุตริมนุสธรรมที่ไม่มีในตน ศักราช จ.ศ. 1211 (พ.ศ. 2392) เดือน 2 ขึ้น 1 ค่ำ วันศุกร์ สภาพเอกสาร มีไม้ประกับ ฉบับปิดทองล่องชาด รหัสเอกสารเดิม อักษรพม่า 17 ที่มาของเอกสาร ดร.อนาโตล เป็ลติเยร์ มอบให้

SAC001-015ปาราชิกังและปาจิต

ว่าด้วยเรื่อง ปาราชิก เป็นชื่ออาบัติหนักที่ภิกษุต้องเข้าแล้วขาดจากความเป็นภิกษุ, เป็นชื่อบุคคลผู้ที่พ่ายแพ้ คือ ต้องอาบัติปาราชิกที่ทำให้ขาดจากความเป็นภิกษุ, เป็นชื่อสิกขาบท ที่ปรับอาบัติหนักขั้นขาดจากความเป็นภิกษุมี 4 อย่าง คือ เสพเมถุน ลักของเขา ฆ่า มนุษย์อวดอุตริมนุสธรรมที่ไม่มีในตน และว่าด้วยเรื่อง ปาจิตตีย์

NPH001-072ป่าวเทพดาราธนาสังภาษและถวายข้าวทาน

ป่าวเทวดา คือ คำประกาศเชิญเทวดามาชุมนุมในพิธีกรรม ซึ่งเป็นธรรมเนียมของชาวพุทธที่กระทำกิจพิธีมงคลหรือพิธีกรรมอื่น ๆ เช่น สะเดาะเคราะห์ เจ้าพิธี (ได้แก่ พระสงฆ์ หรือ เจ้าพิธี) จะกล่าวประกาศอัญเชิญเทพเจ้าเทวดาในสากลพิภพมาร่วมพิธีกรรมนั้นด้วย ดังที่ชาวภาคกลางจะใช้คาถาชุมนุมเทวดา ที่เรียกว่า “สัคเค กาเม จ รูเป …ฯลฯ” เมื่อประกาศเชิญเทพชุมนุมแล้วจึงเริ่มพิธีกรรมนั้น ๆ ต่อไป (ข้อมูลอ้างอิง : ธวัช ปุณโณทก. “ป่าวเทวดา, คำ : บทสวด.” สารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคอีสาน เล่ม 8. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพาณิชย์, 2542: 2666-2668.) ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/72 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา หมายเหตุ ใบลานมาจากคนละผูก ชำรุดขาดแหว่ง 2 ใบ

NPH001-074ป่าวเทวดาฟังธรรม

ป่าวเทวดา คือ คำประกาศเชิญเทวดามาชุมนุมในพิธีกรรม ซึ่งเป็นธรรมเนียมของชาวพุทธที่กระทำกิจพิธีมงคลหรือพิธีกรรมอื่น ๆ เช่น สะเดาะเคราะห์ เจ้าพิธี (ได้แก่ พระสงฆ์ หรือ เจ้าพิธี) จะกล่าวประกาศอัญเชิญเทพเจ้าเทวดาในสากลพิภพมาร่วมพิธีกรรมนั้นด้วย ดังที่ชาวภาคกลางจะใช้คาถาชุมนุมเทวดา ที่เรียกว่า “สัคเค กาเม จ รูเป …ฯลฯ” เมื่อประกาศเชิญเทพชุมนุมแล้วจึงเริ่มพิธีกรรมนั้น ๆ ต่อไป (ข้อมูลอ้างอิง : ธวัช ปุณโณทก. “ป่าวเทวดา, คำ : บทสวด.” สารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคอีสาน เล่ม 8. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพาณิชย์, 2542: 2666-2668.) ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/1 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา

CMRU-CM-06-A-082-5ปิฏกะทัง 3

CMRU-CM-06-A-079ปิฏกะทัง 3

CMRU-CM-06-A-012-2ปิฏกะทัง 3

CMRU-CT-01-A-0004ปิฏกะทัง 3 - สุตตันตปิฏกะ

CMRU-CT-11-B-388ปิตตามรณา

SKN001-152ปุจฉา วิสัชชนา

CMRU-CT-11-B-198ปุณณกชาดก

RBR003-359ปุณณนาคกุมาร

หน้าต้น เขียนอักษรไทย ด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน “ปุณณกุมาร / นิทานเรื่องบุญนะก๊ะกุมาร” ลานแรก หัวลาน ระบุ “ปุณนาค ผูกเดียว” ท้ายลาน ระบุ “ปุณฺณนาคราชตกํ นิฏฺฐิตํ กริยาอันกล่าวยังปุณณนาคกุมารผูกเดียว ก็สมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแล ฯ ฯ เสด็จแล รัสสภิกขุจัน บ้านนาหนองบวช”

RBR003-358ปุณณนาคกุมาร

หน้าต้น ระบุ “ıı หน้าทับเค้า หนังสือ ปุณณนาคกุมาร ม่วนดีมีผู้เดียวแล นายเหย ฯıı ๒๑ ล้าน อ้ายหนานสร้างไปหื้อ” (ตัวเอียง จารด้วยอักษรไทย) / เขียนอักษรไทย ด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน “เรื่องทอดกฐิน บุนะคะกุมาร ปุณณกกุมาร” ท้ายลาน ระบุ “ปุณฺณนาคราชชาตกํ นิฏฺฐิตํ กริยาอันกล่าวยังปุณณนาคกุมารผูกเดียว ก็สมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแล ฯıı๛ เสด็จแล้วจับยามใกล้จักเพล เดือน ๑ กลางเดือน ตัวบ่ดีสักน้อย อย่าไปด่าข้อยเนอ เพราะฟั่งเขียน อยากใคร่สิกข์ เต็มที ıฯ โอ้ละหนอ จุ่นบุ่น แม่ทูนหัวเหย พี่คั่วทอด น้องกินข้าว ก็เป็นความสะมัก กินผักเดก็เป็นความสะท้อน ความย้อนทั้งเจ้าจ่มหาแกมดอกดูข้อย ขนครัวชูเป็นลูกเขย สู่อีแม่เจ้า ๚ ๛”

RBR003-357ปุณณนาคกุมาร

หน้าต้น ระบุ “ หน้าทับเค้า ปุณณนาคกุมาร แลนายเหย ฯฯ๛ ๚ มีผูกเดียวแล” / เขียนอักษรไทย ด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน “บุณฺณนาคกุมฺมาน” ท้ายลาน ระบุ “ปุณฺณนาคกุมารราชชาตกํ นิฎฺฐิตํ ıı กริยาอันกล่าวยังปุณณนาคกุมารผูกเดียว ก็สมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแแล ฯฯ๛” หน้าปลาย เขียนอักษรธรรมล้านนา ด้วยดินสอ “ข้าว ๒๐ โXมเนือง”

CMRU-CM-06-A-040-2ปุณณาคชาดก

CMRU-CT-11-B-145เปตพลี

NPT009-024เปตวัตถุ ผูก 12

NPT009-020เปตวัตถุ ผูก 4

จารอักษรไทย ปกหน้า “พระพุทธศักราช 2461 พรรษา”

NPT009-021เปตวัตถุ ผูก 7

จารอักษรไทย ปกหน้า “พระพุทธศักราช 2461 พรรษา”

NPT009-022เปตวัตถุ ผูก 8

จารอักษรไทย ปกหน้า “พระพุทธศักราช 2461 พรรษา”

NPT009-023เปตวัตถุ ผูก 9

CMRU-CM-06-A-054-1แปดหมื่นสี่พันขันธ์

NPH001-061ผูกขวัญเอาคาย

ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/61 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา

BKK001-036แผนเส้น

สมุดไทยขาวหมวดเวชศาสตร์ เป็นภาพแผนเส้นจะตำแหน่งของโรค หน้าปลายมีบันทึกด้วยดินสอ ข้อความว่า “ตาลับเสียในปีเถาะเดือนแปดขึ้นเกาค่ำ เภลาสี่ทุ่มกะสิบนาที” และภาพร่างภาพทรงไทย สมุดไทยชำรุด ไม่ครบเล่ม และมีรอยแมลงกัดแทะ

RBR004-089พญาบารมี

พญาบารมี หรือปัญญาบารมี

RBR004-076พรสังขยา ผูก 6

CMRU-CT-05-B-022พรหมโสชาดก

ในสมัยหนึ่ง พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพระญาพรหมโส ปกครอง้เมืองกุสุมภะนคร ปกครองด้วยทศราชธรรม แต่มีชาวเมืองจำนวนหนึ่งที่เป็นมิจฉาทิฏฐิ ประกอบด้วยอกุสลกรรม ไม่ให้ทาน รักษาศีล และเจริญสมาธิภาวนาแต่อย่างใด..แม้พระญาเจ้าเมืองจะสั่งสอนอย่างไรก็ไม่ได้ผล... ..ร้อนถึงพระอินทร์ที่จะต้องมาแก้ไขปัญหาบ้านเมือง จึงเนรมิตตนเป็นหมาตัวหนึ่ง และให้มาตลีเทวบุตรเนรมิตตัวเป็นหมาตัวใหญ่ (หมาหลวง) ลงมาส่งเสียงร้องก้องเมือง เป็นที่น่าสะพรึงกลัว.. ชาวเมืองทั้งหลายจึงหลบเข้าไปอยู่ในบ้าน ส่วนพระญาพรหมโสก็หนีไปอยู่บนปราสาทชั้นที่ ๗ แล้วเปิดหน้าต่างดู เมื่อเห็นหมาตัวใหญ่มาเห่าหอนก้องอยู่ จึงตรัสถามว่าเหตุใดจึงทำเช่นนั้น พระญาหมาก็บอกว่าหิว พระญาพรหมโสจึงให้บริวารนำข้าวสุกมาให้ หมาตัวนั้นก็ทำให้เป็นก้อนแล้วกลืนกินครั้งเดียวก็หมด ก็เห่าหอนอีก พระญาพรหมโสก็ตรัสถามอีกก็ได้คำตอบว่ายังไม่อิ่ม พระญาพรหมโส จึงให้ไปน้ำข้าวสุกจากชาวเมืองมาให้อีกแต่หมาตัวใหญ่นั้นก็ยังไม่อิ่ม เมื่อข้าวในเมืองหมดแล้วแต่หมาตัวนั้นยังไม่อิ่ม และเห่าหอนอยู่ พระญาพรหมโสจึงบอกว่าข้าวหมดแล้ว ท่านยังไม่อิ่มหรือ หมาตัวใหญ่นั้นได้บอกว่าอยากกินเนื้อมนุษย์ที่เป็นคนใจบาป เพราะเนื้อของคนที่ให้ทาน รักษาศีล และเจริญสมาธิภาวนานั้นไม่อร่อย แต่เนื้อของคนใจบาปที่ฆ่าสัตว์ตัดชีวิต หรือคนไม่มีศีลธรรมนั้นจะหวานอร่อยกว่า... พระญาพรหมโสจึงให้บริวารไปปล่าวหาคนที่ใจบาปอธรรมเพื่อมาให้หมากิน.. ชาวเมืองที่เคยเป็นคนบาปหนาทั้งหลายก็หวาดกลัวกันมาก จึงรู้สึกเสียใจและสำนึกผิด.... เมื่อชาวเมืองกลัวเกรงและสำนึกผิดแล้ว พระอินทร์จึงแสดงตัวให้พระญาพรหมโสและชาวเมืองทราบว่าตนคือพระอินทร์แปลงกลายมาสั่งสอนสัตว์โลกให้เกรงกลัวต่อบาป..แล้วเนรมิตต้นกัลปพฤกษ์ที่อุดมด้วยเงินทองและสิ่งของเครื่องใช้นานา แล้วบอกว่าหากผู้ใดหมั่นให้ทาน รักษาศีล เจริญสมาธิภาวนาก็จะได้ครอบครองและบริโภคทรัพย์สมบัตินี้และมีความสุข...และเกิดมาพบกับพระพุทธศาสนา.อุปมาเหมือนคนยากจนไปตัดฟืนในป่าพบกับขุมทรัพย์ก็ย่อมทำให้พ้นจากความทุกข์ยากลำบาก... เมื่อสั่งสอนชาวเมืองแล้วก็เหาะกลับไปยังสวรรค์ชั้นฟ้า... ส่วนพระญาพรหมโสที่ปกครองบ้านเมืองด้วยทศราชธรรม เมื่อสิ้นอายุขัยก็ได้ไปเกิดในสวรรค์ชั้นดุสิต...ชาวเมืองที่ทำความดีก็จะได้ไปเสวยสุขตามบุญสมพารที่ตนได้กระทำไว้... ท้ายของพระธรรมเทศนานี้ พระพุทธเจ้าได้ตรัสสโมธานว่า.. -พระอินทร์ที่มาสั่งสอนตักเตือนชาวเมืองนั้นคือพระอนุรุทธะในปัจจุบัน -มาตลีเทวบุตรที่เนรมิตเป็นหมาหลวง คือพระอานนท์ในปัจจุบัน -ชาวเมืองทั้งหลายที่ทำดีหรือกลับใจเป็นคนดี จึงได้เกิดมาบริษัทสี่จำพวกในปัจจุบัน -พระญาพรหมโส ที่ครองเมืองกุสุมภะนคร คือพระพุทธองค์เอง.. ------ (เรื่องนี้จะมีความสับสนระหว่างบทบาทของพระอินทร์กับมาตลีบุตร ที่เนรมิตเป็นหมา..ตอนต้นบอกว่ามาตลีเทวบุตรเนรมิตเป็นหมาหลวง พระอินทร์เนรมิตเป็นหมาอีกตัวหนึ่ง..แต่เวลาดำเนินเรื่องไม่ได้กล่าวว่าหมาที่เห่าหอนก้องเมืองนั้นคือใคร..แต่น่าจะเป็นหมาหลวง (ตัวเท่าม้า) คือมาตลีเทวบุตรมากกว่า)