จารึกวัดส่องคบ 3

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

ชน. 4, จารึกอักษรไทย ภาษาไทย บนลานเงิน แผ่นที่ 1 พ.ศ. 1916, หลักที่ 44 จารึกลานเงินอักษร และ ภาษาไทย

อักษรที่มีในจารึก

ไทยอยุธยา, ขอมอยุธยา

ศักราช

พุทธศักราช 1976

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 2 ด้าน มี 13 บรรทัด ด้านที่ 1 มี 7 บรรทัด ด้านที่ 2 มี 6 บรรทัด

วัตถุจารึก

เงิน

ลักษณะวัตถุ

แผ่นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าลักษณะเดียวกับใบลาน

ขนาดวัตถุ

กว้าง 3.1 ซม. ยาว 23.4 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “ชน. 4”
2) กองพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กำหนดเป็น “45/2499”
3) ในวารสาร ศิลปากร ปีที่ 3 ฉบับที่ 5 (มกราคม 2503) กำหนดเป็น “ารึกอักษรไทย ภาษาไทย บนลานเงิน แผ่นที่ 1 พ.ศ. 1916”
4) ในหนังสือ ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 3 กำหนดเป็น “หลักที่ 44 จารึกลานเงินอักษร และ ภาษาไทย”

ปีที่พบจารึก

20 ตุลาคม พ.ศ. 2494

สถานที่พบ

พระเจดีย์วัดส่องคบ ตำบลชัยนาท อำเภอเมือง จังหวัดชัยนาท

ผู้พบ

พระครูบริรักษ์บรมธาตุ

ปัจจุบันอยู่ที่

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร ถนนหน้าพระธาตุ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

พิมพ์เผยแพร่

1) วารสารศิลปากร ปีที่ 3 ฉบับที่ 5 (มกราคม 2503) : 61-63.
2) ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 3 (พระนคร : สำนักนายกรัฐมนตรี, 2508), 58-60.
3) จารึกในประเทศไทย เล่ม 5 (กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร, 2529), 183-188.

ประวัติ

จารึกแผ่นนี้ถูกพบที่เจดีย์วัดส่องคบ จังหวัดชัยนาท มีการพิมพ์เผยแพร่คำอ่าน-แปล ครั้งแรกในวารสารศิลปากร ปีที่ 3 ฉบับที่ 5 (มกราคม 2503) ชื่อบทความ “คำจารึกอักษรไทย ภาษาไทย บนลานเงิน แผ่นที่ 1 พ.ศ. 1916 พบที่เจดีย์วัดส่องคบ จังหวัดชัยนาท” โดยมี ฉ่ำ ทองคำวรรณ เป็นผู้อ่านและอธิบายคำ ต่อมาใน พ.ศ. 2508 ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 3 พิมพ์โดยกำหนดเป็น “หลักที่ 44 จารึกลานเงินอักษร และ ภาษาไทย พบที่เจดีย์ส่องคบ จังหวัดชัยนาท พ.ศ. 1916” การตีพิมพ์ครั้งล่าสุดใน พ.ศ. 2529 ใน จารึกในประเทศไทยเล่ม 5 มี ก่องแก้ว วีระประจักษ์ เป็นผู้อ่าน โดยมีการเปลี่ยนแปลงในเรื่องของศักราชที่ปรากฏในจารึกจากเดิมที่ ฉ่ำ ทองคำวรรณ อ่านไว้ว่า 1916 ซึ่งจะอยู่ในสมัยของสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 1 (ขุนหลวงพะงั่ว) มาเป็น 1976 (ในที่นี้ได้กำหนดอายุตามการอ่านครั้งล่าสุด) ปัจจุบันจารึกหลักนี้ได้รับการเก็บรักษาอยู่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร กรุงเทพมหานคร

เนื้อหาโดยสังเขป

พ่อยี่และแม่สร้อย มีศรัทธาสร้างเจดีย์ขึ้นองค์หนึ่ง มีการบรรจุพระทอง พระเงินและพระดีบุกรวมถึงทรัพย์สิ่งของอื่นๆ อีกหลายอย่าง นอกจากนี้ยังให้หลานบวชเป็นภิกษุและลูกชายบวชสามเณร โดยตั้งความปรารถนาให้ตนได้พบพระศรีอารย์ บรรลุโสดาปัตติผล และเข้าสู่นิพพาน ฯลฯ

ผู้สร้าง

ไม่ปรากฏหลักฐาน

การกำหนดอายุ

กำหนดจากข้อความที่ปรากฏในบรรทัดแรกว่า “แต่พระเสด็จเข้านิพพานได้ 1976 ปี” คือ พ.ศ. 1976 ซึ่งตรงกับรัชกาลสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2 (เจ้าสามพระยา) (ครองราชย์ พ.ศ. 1967-1991)

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : นวพรรณ ภัทรมูล และพันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2547, จาก :
1) ก่องแก้ว วีระประจักษ์, “จารึกวัดส่องคบ 3,” ใน จารึกในประเทศไทย เล่ม 5 : อักษรธรรม และอักษรไทย พุทธศตวรรษที่ 19-24 (กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร, 2529), 183-188.
2) ฉ่ำ ทองคำวรรณ, “คำจารึกอักษรไทย ภาษาไทย บนลานเงิน แผ่นที่ 1 พ.ศ. 1916 พบที่เจดีย์วัดส่องคบ จังหวัดชัยนาท,” ใน ศิลปากร 3, 5 (มกราคม 2503) : 61-63.
3) ฉ่ำ ทองคำวรรณ, “หลักที่ 44 จารึกลานเงินอักษร และภาษาไทย พบที่เจดีย์วัดส่องคบ จังหวัดชัยนาท พ.ศ. 1916,” ใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 3 : ประมวลจารึกที่พบในภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออก และภาคกลางของประเทศไทย อันจารึกด้วยอักษรและภาษาไทย, ขอม มอญ, บาลีสันสกฤต (พระนคร : คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และโบราณคดี สำนักนายกรัฐมนตรี, 2508), 58-60.

ภาพประกอบ

ภาพคัดจำลองอักษรจารึกจาก : จารึกในประเทศไทย เล่ม 5 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2529)