จารึกวัดวิชัยอาราม

ศิลาจารึกวัดวิชัยอาราม ขก./๙ อักษรไทย และธรรมภาคอีสาน ภาษาไทย และภาษาบาลี จ.ศ. ๙๙๑,

ไทยน้อย

พุทธศักราช ๒๑๗๒

จำนวนด้าน ๑ ด้าน มี ๒๓ บรรทัด

ศิลา ประเภทหินทรายสีแดง

รูปใบเสมา

กว้าง ๖๓ ซม. สูง ๑๓๕ ซม. หนา ๑๐ ซม.

๑) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “ขก. ๘”
๒) ในวารสาร ศิลปากร ปีที่ ๒๑ ฉบับที่ ๕ (มกราคม ๒๕๒๑) กำหนดเป็น “ศิลาจารึกวัดวิชัยอาราม ขก./๙ อักษรไทย และธรรมภาคอีสาน ภาษาไทย และภาษาบาลี จ.ศ. ๙๙๑”
๓) ในหนังสือ จารึกในประเทศไทย เล่ม ๕ กำหนดเป็น “จารึกวัดวิชัยอาราม”
๔) ในหนังสือ ศิลาจารึกอีสานสมัยไทย-ลาว กำหนดเป็น “ศิลาจารึกวัดวิชัยอาราม (ขก. ๙)”

กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๑๘

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ขอนแก่น อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น

เจ้าหน้าที่งานบริการหนังสือภาษาโบราณ กองหอสมุดแห่งชาติ จังหวัดขอนแก่น

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ขอนแก่น อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น

๑) วารสารศิลปากร ปีที่ ๒๑ ฉบับที่ ๕ (มกราคม ๒๕๒๑) : ๕๘-๖๓.
๒) จารึกในประเทศไทย เล่ม ๕ (กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร, ๒๕๒๙), ๓๘๗-๓๙๒.
๓) ศิลาจารึกอีสานสมัยไทย-ลาว (กรุงเทพฯ : คุณพินอักษรกิจ, ๒๕๓๐), ๓๑๐-๓๑๔.

ศิลาจารึกวัดวิชัยอารามนี้ เจ้าหน้าที่งานบริการหนังสือภาษาโบราณ กองหอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร ได้พบที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ขอนแก่น อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น ขณะทำการสำรวจเอกสารโบราณในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๑๘ จารึกหลักนี้ เมื่อพิมพ์เผยแพร่ในวารสารศิลปากร ใช้ชื่อเรื่องว่า คำอ่านศิลาจารึกวัดวิชัยอาราม ขก./๙ อักษรไทย และธรรมภาคอีสาน ภาษาไทย และภาษาบาลี จ.ศ. ๙๙๑ การนำจารึกมารวมพิมพ์ในหนังสือ จารึกในประเทศไทย เล่ม ๕ ได้ปรับปรุงทะเบียนวัตถุและชื่อจารึกใหม่ เป็นเลขที่ ขก. ๘ จารึกวัดวิชัยอาราม

เป็นพระบรมราชานุญาตให้ขุนนางสร้างวัด กัลปนาที่ดิน แก่วัดวิชัยอาราม เมื่อ พ.ศ. ๒๑๗๑ ภายหลังต่อมา พระสังฆราชาจตุปาริสุทธิศีลบวรญาณอริยวงศามหาวนาลี ได้อุทิศข้าโอกาสแก่วัด ๕ ครัว เมื่อ พ.ศ. ๒๑๗๒ พร้อมกับสาปแช่งผู้ที่มาทำลายทานวัตถุเหล่านั้น

พระมหาอัครวรราชครูวินัยธรชิโนรส

ข้อความจารึกบรรทัดที่ ๒๓ ระบุ จ.ศ. ๙๙๑ ซึ่งตรงกับ พ.ศ. ๒๑๗๒ อันเป็นสมัยที่พระหม่อมแก้วปกครองราชอาณาจักรล้านช้าง (พ.ศ. ๒๑๗๐-๒๑๘๑)

เรียบเรียงข้อมูลโดย : นวพรรณ ภัทรมูล, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., ๒๕๔๙, จาก :
๑) เทิม มีเต็ม และประสาร บุญประคอง, “คำอ่านศิลาจารึกวัดวิชัยอาราม ขก./๙ อักษรไทย และธรรมภาคอีสาน ภาษาไทยและภาษาบาลี จ.ศ. ๙๙๑” ศิลปากร ๒๑, ๕ (มกราคม ๒๕๒๑) : ๕๘-๖๓.
๒) เทิม มีเต็ม, “จารึกวัดวิชัยอาราม,” ใน จารึกในประเทศไทย เล่ม ๕ : อักษรธรรมและอักษรไทย พุทธศตวรรษที่ ๑๙-๒๔ (กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร, ๒๕๒๙), ๓๘๗-๓๙๒.
๓) ธวัช ปุณโณทก, “ศิลาจารึกวัดวิชัยอาราม,” ใน ศิลาจารึกอีสานสมัยไทย-ลาว : ศึกษาทางด้านอักขรวิทยาและประวัติศาสตร์อีสาน (กรุงเทพฯ : คุณพินอักษรกิจ, ๒๕๓๐), ๓๑๐-๓๑๔.
๔) สิลา วีระวงส์, เรียบเรียง ; สมหมาย เปรมจิตต์, แปล, ประวัติศาสตร์ลาว, พิมพ์ครั้งที่ ๓ (กรุงเทพฯ : มติชน, ๒๕๔๐), ๑๑๔-๑๑๖.

ภาพสำเนาจารึกจาก : ภาควิชาภาษาตะวันออก คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, ๒๕๔๕ (เลขทะเบียน CD; INS-TH-27, ไฟล์; Khk_0800_c)