เอกสารโบราณในประเทศไทย

Manuscripts of Thailand

Total : 57 pages , Total amount : 1,815 Records , Total amount : 2 Resources.

สู่ขวัญพ่อแก่บูชาพระยาแถน, ตำราพรหมชาติ
หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ สำนักวิจัยสังคมและสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข สู่ขวัญพ่อแก่บูชาพระยาแถน, ตำราพรหมชาติ
NPH001-056สู่ขวัญพ่อแก่บูชาพระยาแถน, ตำราพรหมชาติ
ตำราโหราศาสตร์,ประเพณีและพิธีกรรม

แถน พระยาแถน หรือ ผีฟ้าผีแถน เป็นชื่อที่ชาวอีสาน และประชาชนในอาณาจักรล้านช้างใช้เรียก “เทพเจ้า” ผู้สร้างโลก สร้างสรรพสิ่งต่างๆ ในโลก พระยาแถน อาจจะเทียบได้กับเทพเจ้าสำคัญทั้งสามของอินเดีย คือ พระศิวะ พระวิษณุ พระพรหม ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/56 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา ข้อมูลอ้างอิง “แถน, พระยา.” สารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคอีสาน เล่ม 5. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพาณิชย์, 2542: 1534-1536.

เสียเคราะห์ผู้ใหญ่
หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ สำนักวิจัยสังคมและสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข เสียเคราะห์ผู้ใหญ่
NPH001-039เสียเคราะห์ผู้ใหญ่
ตำราโหราศาสตร์,ประเพณีและพิธีกรรม

เสียเคราะห์ คือพิธีสะเดาะเคราะห์ ซึ่งชาวอีสานส่วนใหญ่เชื่อว่า อำนาจเหนือธรรมชาติมีอิทธิพลต่อชีวิตของมนุษย์โดยเฉพาะบุคคลที่เจ็บไข้ได้ป่วยอยู่เนืองๆ นั้นเพราะถูกอำนาจเหนือธรรมชาติกระทำ หรือถูกสิ่งที่ชั่วร้ายเข้าสิงในร่างกายทำให้บุคคลผู้นั้นทำกินไม่ขึ้นหรือไม่เจริญก้าวหน้า ฉะนั้นจำเป็นจะต้องปัดเป่าสิ่งชั่วร้ายเหล่านี้ออกไป ใบลานหน้าแรกมีข้อความเขียนว่า “อันนี้แต่งแต่เด็กน้อยแลเจ้าเฮย” หมายเหตุ ใบลานมีหลายขนาด คาดว่ามาจากคนละผูก ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/39 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา ข้อมูลอ้างอิง ธวัช ปุณโณทก. “เสียเคราะห์ 2 : พิธีกรรม.” สารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคอีสาน เล่ม 14. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพาณิชย์, 2542: 4847-4848.

หงส์หิน ผูก 2
วัดใหม่นครบาล หงส์หิน ผูก 2
RBR003-188หงส์หิน ผูก 2
ธรรมคดี

RBR_003_187-194 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 41 หงส์หิน ผูก 1-4 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับลานดิบ, ล่องชาด ไม่มีไม้ประกับ 8 ผูก” RBR_187-189 เป็นชุดเดียวกัน หน้าทับต้น เขียนอักษรไทยด้วยปากกาสีน้ำเงิน “หงษ์หิน ผูก ๒” และปากกาสีแดง “หงษ์หินผูก ๒” ลานแรก ด้านซ้ายมือ ระบุ “ทุกขขัติยะกุมาร ผูก ๒” เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสีแดง “หงส์หิน ผูก ๒” ลาน อังกา อ เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน “หงหิน” ท้ายลาน ระบุ “ทุกฺขขตฺติย สังวรรณนา นิฏฺฐิตา กิริยาอันกล่าวเทศนายังทุกขัติยะชาดก ผูกสอง ก็สมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแล ※ บริบูรณ์เสด็จแล้วเดือนอ้าย ปีมะแม จบวันเดือนดับ วันอาทิตย์ มีศรัทธาอ้ายห[น]านเหือน(เรือน?) กับพี่นางธองอิน พร้อมกับลูกเต้าชู่คน หาใบลานมาหื้อภิกขุฅังฅะสม จารหื้ออ้ายห[น]านเหืือน(เรือน?)ไว้กับศาสนาพระโคตมเจ้า ขอหื้อกูสมนาบุญอันนี้พาไปสู่ที่ดีนี่ มีกิริยาอันใดผู้สร้างผู้จาร ขอหื้อได้บุญเท่ากัน ตัวบ่ดีสักน้อย พอเป็นถ้อยอยู่ยังใบลาน รังตัวก็เท่าช้าง รังตัวก็เท่าแมว รังตัวก็ใหญ่ รังตัวก็น้อย บ่เสมอกันสักหน้อย นิมนต์ผ่อหื้อถี่เนอ ทุพี่ทุอาวเหย ว่าอยากได้บุญ” มีรอยแก้ไขด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน

หงส์หิน ผูก 3
วัดใหม่นครบาล หงส์หิน ผูก 3
RBR003-189หงส์หิน ผูก 3
ธรรมคดี

RBR_003_187-194 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 41 หงส์หิน ผูก 1–4 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับลานดิบ, ล่องชาด ไม่มีไม้ประกับ 8 ผูก” RBR_187-189 เป็นชุดเดียวกัน หน้าทับต้น เขียนอักษรไทยด้วยปากกาสีน้ำเงิน “หงษ์หิน ผูก ๓” ลานแรก ด้านซ้ายมือ ระบุ “ทุกขขัติยะ ผูกปลาย” ท้ายลาน ระบุ “ทุกฺขขตฺติยชาฏกํ นิฏฺฐิตํ สังวรรณนาเทศนาทุกขขัติยะชาตก ผูกถ้วน ๓ ก็แล้วบัวระมวลกาลควรเท่านี้ก่อนแล ※ บริบูรณ์เสด็จแล้ว ปีมะแม เดือนยี่ แรม ๙ ค่ำ วันอา๓ ยามบ่าย ๔ โมง มีอ้ายหนานเหือน(เรือน?) กับพี่นางธองอินพร้อมกับลูกชู่คน หาเอาใบลานมาหื้อภิกขุฅังฅะ จารปางเมื่อบวดได้ ๓ พรรษา เพราะว่าใคร่ได้บุญเต็มที ผู้สร้างผู้จารก็ขอหื้อได้บุญเท่ากัน ตัวบ่ดีสักน้อย พอเป็นถ้อยอยู่ยังใบลาน”

หงส์หิน ผูกต้น
วัดใหม่นครบาล หงส์หิน ผูกต้น
RBR003-191หงส์หิน ผูกต้น
ธรรมคดี

RBR_003_187-194 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 41 หงส์หิน ผูก 1-4 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับลานดิบ, ล่องชาด ไม่มีไม้ประกับ 8 ผูก” หน้าทับต้น เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน “หงษหินผูกที่ ๑” ท้ายลาน ระบุ “ทุกฺขขตฺติยกุมารกณฺฑํ ปฐมํ นิฏฺฐิตํ กิริยาอันเทศนายังทุกขขัติยะชาตกผูกต้น ก็บังคมสมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแล ฯฯ๛ เสด็จแล้วฉันเพลแล้วน้อย ๑ แล เจ้าเหย เสด็จแล้วปีใจ้ เดือน ๑๐ ขึ้น ๗ ค่ำพร่ำว่าได้ วัน ๖ แลเจ้าเหย ตกกับผิดมันติดกันไปแล ผิดไหนช่วยใส่หื้อติ่มเทอะ เจ้าที่ไหว้ ดอกไม้เพิ่งเหย อตส่าห์ค่อยพิจารณาเอาเทอะเจ้าเหย ยังมีศรัทธาทุพ่ออิน ยังภัตตทั้ง ๔ มีต้นว่า ปัจจัยทั้ง ๔ ขวงขวายหามาได้แล้ว ก็เอามาเขียนใบลานมาเพื่อว่าจักหื้อเป็นราวผันไปทางหน้า มีต้นว่ากุลบุตร ภรรยา อันจุติตายไปสู่ปรโลกไปภายหน้าขวงขวายหามาได้แล้ว ก็อามาหื้อรัสสภิกขุเฟื้อ สร้างปางเมื่อวัดบ้านกุดแก้วกว้าง สะบึดหนึ่งนั่ง สะบึดหนึ่งนอน เพราะว่าใจระวิงระวอนเต็มที สติบ่มั่น พี่มาคันใจคึดบ่อเหลืออก ปะโธ่ตัวแม่สายนอนเหนือ ตัวแม่เครือผักแคบแทบแล้วคลา เจ้ามาเขินเค้าอยู่เพื่อเชื้อ นายอย่าเมือคลาทะราท(ตลาด?)แก้วทางเหนือก็เมือเทอะ นายอย่าไปบ้านหนองครามช้อนท้ายหังค่อยมาลา || หน้าทับเค้าโหงหรีน ผูกต้น แลนา เจ้าค่อยพิจารณาเอาเทอะ เจ้าเหย พอบ่งามสักหน้อยปาน ๑ ปูหน้อยยาดคันนา ดำกาโฅเรขดมาเพร้ อย่าเอาสันพร้านาดดังกงหน้าตน โหงหีนมีอยู่ ๓๑ ใบหน้าลาน แลเจ้าเหย ๛ เสด็จทุพ่ออินสร้างหนังสือโหงหีน ผูกนี้ไว้ค้ำชูพระศาสนาพระตถาคตขอหื้อแผ่ผายไปรอดปิตตามารดา ทุพ่ออินนั้นจิ่มขอหื้อไปรอดเถิงปู่ย่าตายายทุพ่ออินนั้นจิ่มเทอะ ขอหื้อไปรอดไปเถิงพี่น้องพงศ์พันธุ์ลูกเมียข้าจิ่มเทอะ ขอหื้อกุศลนาบุญอันนี้จุ่งไปแผ่ผายไปเถิงสัตว์ตัวกรรมตัวเวรอันได้กระทำก็ดี อันบ่ได้กระทำก็ดี ขอหื้อไปรอดคุณครูบาอาจารย์ข้าแด่เทอะ ขอหื้อแผ่ผายตนที่ท่านอันใดสั่งสอนก็ดี อันบ่ได้สั่งสอนก็ดี ขอหื้อแผ่ผายไปเถิงเทพยุดาอารักษ์อันอยู่ภายบน พระยาอินทร์ พระยาพรหม พระยายมราช ท้าวจตุโลกบาลทั้ง ๔ แม่ธรณีเป็นเจ้า ท่านจุ่งผ่อหันเล็งหัน คันตนตัวทุพ่ออินนั้นดับจิตไปแล้วแม่นว่าตนตัวผู้เขียนจิ่มตนตัวทุพ่ออินจิง ขอหื้อไปหน่วงเหนี่ยวเอาแก้วสุข ๓ ประการ มีนิพพานเป็นยอดเขาะขอดเสี้ยงทั้งมวลแด่เทอะฯฯ” หน้าทับปลาย เขียนอักษรธรรมด้วยดินสอ “โหงหีนผูก ๑ มี ๔ ผูก”

หงส์หิน ผูกต้น
วัดใหม่นครบาล หงส์หิน ผูกต้น
RBR003-192หงส์หิน ผูกต้น
ธรรมคดี

RBR_003_187-194 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 41 หงส์หิน ผูก 1-4 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับลานดิบ, ล่องชาด ไม่มีไม้ประกับ 8 ผูก” หน้าทับต้น เขียนอักษรธรรมล้านนาด้วยปากกาเมจิกสีน้ำเงิน “ทุกขขัตติยกุมารผูกต้น ทุกขขัตติยกุมาร” เขียนอักษรธรรมด้วยปากกาลูกลื่นสีดำ “โหงหีน ผูกต้น” เขียนอักษรไทยด้วยปากกาเมจิกสีน้ำเงิน “ทุกกะขัตติยะกุมมารผูกต้น ทุกกะขัตติยะกุมมารผูกต้น” และเขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน “หงหินผูก๑” ท้ายลาน ระบุ “ทุกฺขตฺติยกุมฺมารกณฺฑํ ปฐมํ นิฏฺฐิตํ กิริยาอันกล่าว ทุกขขตฺติยกุมาร ผูกต้น ก็แล้วเท่านี้ก่อนแลแลแล ฯฯ๛ เสด็จแล้วเดือน ๑๐ ขึ้น ๔ วันเสาร์ ข้าขอกุศลนาบุญไปรอดเถิงปิตตามารดาข้าครูบาอาจารย์ ข้าจิ่มทอน พี่อ้ายข้าจิ่ม น้องข้าจิ่มคู่คน หน้าทับเค้าหนังสือหงส์หินมีกับกัน ๓ ผูก นี้ผูกต้นแลแล้ว กุศลนาบุญตนตัวข้าขอหื้อได้หมื่นโกฏิพันโกฏิ ๖ หมื่นโกฏิ ข้าสิกข์ไปข้าขอได้เร็วๆ บ่หื้อยากใจข้าเนอ ข้าขอหื้อได้งามๆ ข้าอยา[ก]กินงามสักอิ่ม ๒ ๓ อิ่มค่าข้าว ฯฯ๛” ทูรอดอยู่บ้านดอนพีนเขียนตัวบ่ดีสักหน้อยแล / “แรม ๒ ค่ำ วันศุกร์ เดือน ๙ ปีกุน ปีกุน เดือน ๙ แรม ๒ ค่ำ พร่ำว่าวันศุกร์ แลนายเหย ปีชวด ปีฉลู ปีขาล ปีเถาะ ปีมะโรง ปีมะเส็ง ปีมะเมีย ปีมะแม วอก ระกา จอ กุน มีอยู่ ๑๒ กับกันนายเหย”(ตัวเอียงหมายถึง จารกลับหัว) หน้าทับปลาย เขียนอักษรธรรมด้วยดินสอดำ “ผูกต้น”

หงส์หิน ผูกต้น
วัดใหม่นครบาล หงส์หิน ผูกต้น
RBR003-190หงส์หิน ผูกต้น
ธรรมคดี

RBR_003_187-194 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 41 หงส์หิน ผูก 1-4 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับลานดิบ, ล่องชาด ไม่มีไม้ประกับ 8 ผูก” RBR_187-189 เป็นชุดเดียวกัน หน้าทับต้น เขียนอักษรไทยด้วยปากกาสีแดง “หงหิน ผูก ๑” ลานแรก ด้านซ้ายมือ ระบุ “หรงหิน ผูกต้น” ท้ายลาน ระบุ “ทุกฺขขตฺติยกุมารกณฺฑํ ปฐมํ นิฏฺฐิตํ กิริยาอันกล่าว ทุกขขัติยะผูกต้น ก็แล้วเท่านี้ก่อนแล ฯ๛ ยังมีศรัทธาลุงแดงกับอากองแก้ว แลท่านอ่อน ก็พร้อมกันอุบายขงขวายหายังใบลานมาหื้อข้าน้อยชื่อรัสสภิกขุกอง เขียนแลขอหื้อกุศลนาบุญที่ข้าเจ้าได้ เต็มได้เขียนยังธรรมคำสอนพระพุทธเจ้าตราบต่อเท่าถึงนิพพานแด่เถิด จบจบจบจบ แล้วแล้วแล้วแล้วนายนายนายนายเหยเหยเหยเหยเหยเหย”

หงส์หิน ผูกต้น
วัดใหม่นครบาล หงส์หิน ผูกต้น
RBR003-187หงส์หิน ผูกต้น
ธรรมคดี

RBR_003_187-194 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 41 หงส์หิน ผูก 1-4 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับลานดิบ, ล่องชาด ไม่มีไม้ประกับ 8 ผูก” RBR_187-189 เป็นชุดเดียวกัน หน้าทับต้น เขียนอักษรไทยด้วยปากกาสีน้ำเงิน “หงษ์หินผูก ๑ มีทั้งหมด ๓ ผูก” ลานแรก ด้านซ้ายมือ “หงส์หิน ผูกต้น” เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสีแดง “หงส์หิน ผูก ๑ มีีกับกัน ๓ ผูก” ท้ายลาน ระบุ “ทุกฺขขตฺติยกุมารกณฺฑํ ปฐมํ นิฏฺฐิตํ กิริยาอันกล่าวทุกขขัติยกุมาร ผูกต้น ก็แล้วเท่านี้ก่อนแล ※ บริบูรณ์เสด็จแล้ววันเสาร์ ยามเย็น ๔ โมงแล || มีอ้ายหนานเหือน(เรือน?)กับพี่นางธองอิน พร้อมกับลูกเต้าชู่คนเอาใบลานมาหื้อภิกขุ || ฅังฅะสม จารหื้อขอส่วนบุญกับด้วยเนอ ผู้สร้างผู้จารก็หื้อได้บุญเท่ากันแล ตัวบ่ดีสักหน้อย ลางตัวก็ใหญ่ ลางตัวก็หน้อยบ่เสมอกัน ค่อยดูไปเทอะ อ้ายช้อยหายหน้า ทุพี่ทุอาวเหย อย่าติเนอผิดทัดใดนิมนต์ใส่หื้อด้วยเนอ ทุพี่ทุอาวเหย นิมนต์ดูไปเทอะ เพราะว่าอยากได้บุญเต็มที ยังบ่ช่างแท้เทอะนา เพราะว่าอยากได้สิกข์ อย่าแล || นะหมู่เหย ปางเมื่อบวชได้ ๓ พรรษา ธุวํ ธุวํ แด่เทอะ ดีๆ ขอหื้อได้ร่วมพระศาสนา ทุกชาติทุกชาติ ขอหื้อมีผญาเฉลียวฉลาดแล ขอหื้อได้ไปสู่ที่ดีดีแลนา เจ้าหน้าซ้ำ หานี้ซำไพรอด นี้ซ้ำไปเถิงสวรรค์ที่ดีหื้อได้เป็นสะค่วยเสฏฐีทุกชาติทุกชาติ” หน้าทับปลาย เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสีแดง “มีด้วยกัน ๓ ผูก” มีรอยแก้ไขจารแก้ไขเพิ่มเติมแล้วลงหมึกสีน้ำเงิน

หงส์หิน ผูกปลาย (ผูก 3 ฉบับมาแต่เชียงใหม่)
วัดใหม่นครบาล หงส์หิน ผูกปลาย (ผูก 3 ฉบับมาแต่เชียงใหม่)
RBR003-194หงส์หิน ผูกปลาย (ผูก 3 ฉบับมาแต่เชียงใหม่)
ธรรมคดี

RBR_003_187-194 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 41 หงส์หิน ผูก 1-4 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับลานดิบ, ล่องชาด ไม่มีไม้ประกับ 8 ผูก” หน้าทับต้น ระบุ “หน้าทับเค้าหงส์หินผูกปลายฉบับมาแต่เชียงไชใหม่แลนายเหย” ท้ายลาน ระบุ “ทุกฺขขตฺติยชาตกํ นิฏฺฐิตํ สังวรรณนาเทศนาทุกขขัตติยชาตกผูกถ้วน ๓ ก็บังคมสมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแลฯะ เสด็จแล้วยามจักใกล้ฉันเพลแลนายเหย เสด็จแล้ววันพระหัส เสด็จแล้วปีชวดแลนา ๚ รัสสภิกขุกัปปิธอง บ้านปู่ฟ้าแล้วเพิ่นมาอยู่วัดหนองบัว เพิ่นเขียนนี่ผูกนี้ไว้ค้ำชูพระศาสนาข้าเกิดมาแสน(ฉัน?)ใด ขอหื้อข้ามีสติปัญญาเสลียวสลาด ข่้าแก้เปสนาเสี้ยงชู่ไม้ชู่ตัว ขอหื้อมีใจดีเหมือนดังเจ้ามโหสถมีใจองค์[อาจ]เหมือน ๑ เจ้าเตเมแล”

หงส์หิน ผูกปลาย(ผูก 3)
วัดใหม่นครบาล หงส์หิน ผูกปลาย(ผูก 3)
RBR003-193หงส์หิน ผูกปลาย(ผูก 3)
ธรรมคดี

RBR_003_187-194 รวมกันอยู่ใน “เลขที่ 41 หงส์หิน ผูก 1-4 อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับลานดิบ, ล่องชาด ไม่มีไม้ประกับ 8 ผูก” หน้าทับต้น เขียนอักษรไทยด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน “หงษหิน” เขียนอักษรธรรมด้วยดินสอดำ “นางเอยสร้างอยู่บ้านดอนกอกและ พ.ศ.๖๗” และ “ผูกปลาย” ด้านหลัง เขียนอักษรไทยด้วยดินสอดำ “รางตัวก็ใหญ่ รางตัวก็น้อย[เหมือนตา]ไก่น้อย น้อย น้อย น้อย”, “นายฉุย [คุณ]ทองคำ / นายหงษ์ ใจมุ่ง / นายวงศ ชมภูพันธ์” ลานแรก ด้านซ้ายมือ “ทุกข ผูกปลาย หงหิน” ท้ายลาน ระบุ “ทุกฺขขตฺติยชาตกํ นิฏฺฐิตํ สังวรรณนาเทศนาทุกขขัตติยชาตกํ ผูกถ้วน ๓ ก็บอระมวลกาลควรเท่านี้ก่อนแล ฯ ๛ จบนาย ตัวบ่ดีสักน้อย ตกที่ใดนิมนต์ใส่หื้อจิ่มเนอ ตัวบ่ดีสักน้อย รางตัวก็ใหญ่ รางตัวก็หน้อย พอเป็นถ้อยอยู่ใบลานแลนายเหย จบวันศุกร์ ะ” และเขียนอักษรไทยด้วยดินสอดำ “นางเอยสร้างอยู่บ้านดอนกอก มีรอยแก้ไขด้วยปากกาสีน้ำเงิน