เอกสารโบราณในประเทศไทย

RBR003-331อนุโลกสูตร

หน้าต้น ระบุ “หน้าทับเค้า โลกศาสนา มีผูกเดียว” / เขียนอักษรไทย ด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน “โลศาสนา มีผูกเดียว” ลานแรก หัวลาน ระบุ “หน้าต้น หนังสือโลศาสนาผูกเดียว” ท้ายลาน ระบุ “อนุโลกสาสนํ กริยาอันกล่าวจายัง อนุโลกสูตรเจ้า นิฏฺฐิตํ ก็สมเร็จแล้วเท่า ฯ นี้ก่อนแล ฯ ฯะ ปีกุน เดือน ๙ คน ๑๖ ค่ำ พร่ำว่าได้วันจันทร์ เสด็จแล้วยามตาวันบ่าย แลนายเหย ขอกุศลนาบุญอันนี้ไปรอดไปเถิงพระยาอินทร์พระยาพรหม พระยายมราช ท้าวทั้ง ๔ แม่ธรณี คงคา พระยาเวสสุวรรณ แม่โกสพ ครูบาอาจารย์คู่ตนคู่องค์ ญาติพี่น้อง ญาติโยมผู้ตาย ผู้ยอขึ้นหื้อได้เป็นพระตน ๑ ตกที่ใดใส่หื้อข้าจิ่มเทอะ ข้าผู้บ่เข้าใจหลาย ตัวบ่ดี บ่เคยเขียนสักคำเทื่อ กำลังหัดเขียนใหม่ ฯ ธํ วํ ธํ วํ แก่ข้าดีๆ แด่เทอะฯฯ” หน้าปลาย ระบุ “โลศาสนาผู้เดียว”

วัดน้ำจำ ต.ร้องวัวแดง อ.สันกำแพง จ.เชียงใหม่

ในหน้ารองสุดท้ายของพับสา ระบุว่า “ข้าพเจ้าพระกาซเรอยู่บ้านเมืองฅอน เป็นผู้เขียนธรรมไว้กับศาสนาพระเจ้า” ศักราช จ.ศ. 1285 (พ.ศ. 2466) สภาพของเอกสาร ห่อกระดาษสาบาง ปกและขอบพับทาสีแดง เขียนด้วยหมึกสีดำ รหัสเอกสารเดิม LPR. 733/2544 ที่มาเอกสาร ดร.อนาโตล เป็ลติเยร์มอบให้

RBR003-354อภิธรรมกัญแจ

หน้าต้น ระบุ “๏ หนังสืออภิธรรมกัญแจ ผูกเดึยวแลนายเหย ๛” / เขียนอักษรไทย ด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน “อภิธรรมกันแจ” ท้ายลาน ระบุ “กริยาอันเทศนาแก้ไขยังอริยอภิธรรมกัญแจผูกเดียว ก็บังคมสมเร็จเสด็จบรมวลควรกาลเท่านี้ก่อนแล ฯ๛ เสด็จแล้วปีฉลู เดือน ๑๑ แรม ๔ วันอังคาร เวลา ๕ โมงเช้าแล นายเหย ทุอาวเผือนเขียนหื้อโยมสอนบ้านนหนองปลาหมอ เพิ่นมีศรัทธาสร้างไว้กับลูกหลานญาติพี่น้องของเพิ่นแล ขอหื้อเพิ่นได้สมความนึกความปรารถนาชู่สิ่งชู่อันนั้นแด่เทอะ ฯ อภิธรรมกัญแจผูกเดียวแลนายเหย ข้าเขียนบ่ดี ขัดเพิ่นบ่ได้ ข้ากำลังหัดใหม่ ตัวบ่เท่ากัน อย่าไปแช่งข้าเนอ ฯฯ๛”

พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านตลาดน้ำวัดลำพญา

NPT004-092อภิธรรมเจ็ดคัมภีร์ (พระธาตุกถา)

SKN001-085อภิธรรมเทศนา นควัคค์

พระพุทธองค์จึงได้ทรงแสดงพระอภิธรรมเป็นครั้งแรก โดยเสด็จขึ้นไปจำพรรษาบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ เพื่อทดแทนคุณของพระมารดาด้วยการแสดงพระอภิธรรมเทศนาโปรดพุทธมารดา (อ้างอิงข้อมูลจาก http://www.dharma-gateway.com/dhamma/abidhamma-05.htm)

วัดเจ็ดริ้ว

SKN001-084อภิธรรมเทศนา สัตตวัคค์

พระพุทธองค์จึงได้ทรงแสดงพระอภิธรรมเป็นครั้งแรก โดยเสด็จขึ้นไปจำพรรษาบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ เพื่อทดแทนคุณของพระมารดาด้วยการแสดงพระอภิธรรมเทศนาโปรดพุทธมารดา (อ้างอิงข้อมูลจาก http://www.dharma-gateway.com/dhamma/abidhamma-05.htm)

วัดเจ็ดริ้ว

SKN001-083อภิธรรมเทศนา อัฐมมัคค์

พระพุทธองค์จึงได้ทรงแสดงพระอภิธรรมเป็นครั้งแรก โดยเสด็จขึ้นไปจำพรรษาบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ เพื่อทดแทนคุณของพระมารดาด้วยการแสดงพระอภิธรรมเทศนาโปรดพุทธมารดา (อ้างอิงข้อมูลจาก http://www.dharma-gateway.com/dhamma/abidhamma-05.htm)

คอลเลกชั่นพิเศษของ ดร. อนาโตล เป็ลติเยร์

SAC001-039อภิธรรมปฐาน ปุคคะละปัญญัติ

พระอภิธรรมเป็นหมวดที่ประมวลพุทธพจน์อันเกี่ยวกับหลักธรรมที่เป็นวิชาการว่าด้วยเรื่องปรมัตถธรรม ยกตัวอย่างเช่น เมื่อกล่าวถึงบุคคลใด บุคคลหนึ่ง ทางพระอภิธรรมถือว่าบุคคลนั่นไม่มี มีแต่สิ่งซึ่งเป็นที่ประชุมรวมกันของจิต เจตสิก รูป เท่านั้น พระอภิธรรมปิฎกมีอยู่ทั้งสิ้น 42000 พระธรรมขันธ์ แบ่งเป็น 7 คัมภีร์ ได้แก่ คัมภีร์ธัมมสังคิณี คัมภีร์วิภังค์ คัมภีร์ธาตุกถา คัมภีร์ปุคคลปัญญัติ คัมภีร์กถาวัตถุ คัมภีร์ยมก และคัมภีร์พระมหาปัฏฐาน ศักราช จ.ศ.1285 (พ.ศ.2466) สภาพเอกสาร อยู่ในกล่องกระดาษสีฟ้า ห่อกระดาษสาบาง เย็บหัว มีห่อผ้าเย็บติดกับตัวเล่ม รหัสเอกสารเดิม LPR.735/2544 อภิธรรมปฐาน ปุคคะละปัญญัติ ที่มาเอกสาร ดร.อนาโตล เป็ลติเยร์ มอบให้

RBR003-026อภิธรรมสังคหะ

สมุดไทยบันทึกพระอภิธรรมสังคหะ พระอภิธรรม 7 คัมภีร์ และคำบอกวัด

RBR003-027อภิธรรมสังคหะ

สมุดไทยบันทึกเรื่องพระอภิธรรมสังคหะ มีพระอภิธรรม 7 คัมภีร์ และเรื่องคำอุปโลกน์กฐิน มีภาพวาดลงสีสวยงาม

RBR003-029อภิธรรมสังคหะ

สมุดไทยบันทึกเรื่อง พระอภิธรรมสังคหะ มีเรื่องพระอภิธรรมเจ็ดคัมภีร์ คาถาสวดถอนคนตาย

วัดอินทบุปผาราม เมืองเชียงตุง

CMRU-CT-01-A-0005อภิธัมมปิฏกะ

SKN001-014อภิธัมมัตถสังคหะ

พระอภิธรรมมัตถสังคหะ มาจากคำว่า อภิธมฺม แปลว่า ธรรมอันประเสริฐยิ่ง อตฺถ แปลว่า เนื้อความ สํ แปลว่า โดยย่อ คห แปลว่า รวบรวม เมื่อประมวลความหมายแห่งคำเหล่านี้เข้าด้วยกันแล้วก็มีความหมายว่า พระอภิธัมมัตถสังคหะ หมายถึง จิต เจตสิก รูป นิพพาน และบัญญัติ ที่พระองค์ทรงแสดงไว้ในพระอภิธรรมปิฎก 7 คัมภีร์นั้นได้ รวบรวมมาแสดงโดยย่อในปกรณ์นี้ (ข้อมูลจาก https://www.thepathofpurity.com/ระอภ-ธรรม/พระอภ-ธ-มม-ตถส-งคหะ/ปร-จเฉทท-๑/)