จารึกใบเสมาบ้านพันนา

หลังปัลลวะ

พุทธศตวรรษ ๑๔-๑๕

จำนวนด้าน ๑ ด้าน มี ๒ บรรทัด

ศิลา ประเภทหินทรายสีแดง

รูปใบเสมา หรือทรงกลีบบัว

กว้าง ๔๐ ซม. สูง ๗๕ ซม. หนา ๑๓ ซม.

๑) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “สน. ๑๐”
๒) ในวารสาร ศิลปากร ปีที่ ๕๐ ฉบับที่ ๒ (มีนาคม-เมษายน ๒๕๕๐) กำหนดเป็น “จารึกใบเสมาบ้านพันนา”

พุทธศักราช ๒๕๓๘

บริเวณบ้านเลขที่ ๒๘ หมู่ ๑ บ้านพันนา ตำบลพันนา อำเภอสว่างแดนดิน จังหวัดสกลนคร

นายหนาย กินเตียม

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ บ้านเชียง อำเภอบ้านเชียง จังหวัดอุดรธานี

วารสารศิลปากร ปีที่ ๕๐ ฉบับที่ ๒ (มีนาคม-เมษายน ๒๕๕๐) : ๕๒-๕๗.

นายหนาย กินเตียม ราษฎรบ้านพันนา อำเภอสว่างแดนดิน จังหวัดสกลนคร ได้ขุดพบจารึกใบเสมาบ้านพันนานี้ เมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๘ ในที่ดินบริเวณหลังบ้าน ลึกลงไปจากผิวดินประมาณ ๖๐ เซนติเมตร ขณะปลูกสร้างห้องส้วม ต่อมา เมื่อประมาณเดือนสิงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๐ เจ้าหน้าที่ฝ่ายวิชาการ สำนักโบราณคดีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติที่ ๗ ขอนแก่น ได้ออกปฏิบัติการสำรวจแหล่งโบราณคดี และโบราณสถาน ในเขตอำเภอสว่างแดนดิน จังหวัดสกลนคร ได้ทราบเรื่องการพบแผ่นศิลาจารึกดังกล่าวข้างต้น คณะเจ้าหน้าที่ฝ่ายวิชาการฯ จึงได้ขอความอนุเคราะห์จากเจ้าหน้าที่อำเภอสว่างแดนดิน ให้ช่วยเจรจากับเจ้าของและราษฎรในพื้นที่ เพื่อให้เข้าใจและเห็นความสำคัญของโบราณวัตถุอันเป็นมรดกวัฒนธรรมของชาติ ซึ่งนับว่าเป็นโชคดีที่ทางเจ้าหน้าที่ของอำเภอสว่างแดนดิน และราษฎรบ้านพันนา อำเภอสว่างแดนดิน จังหวัดสกลนคร มีความเข้าใจและเห็นคุณค่าของศิลาจารึกใบเสมาบ้านพันนา ยินดีมอบให้ราชการ ซึ่งได้นำไปมอบให้แก่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ บ้านเชียง อำเภอบ้านเชียง จังหวัดอุดรธานี เมื่อวันที่ ๒๐ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๐ เมื่อวันที่ ๑๗ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๔๖ คณะทำงานโครงการสำรวจจารึกในประเทศไทย สำนักหอสมุดแห่งชาติ ได้เดินทางไปสำรวจจัดทำสำเนาจารึกที่พบใหม่นี้ และได้ลงทะเบียนเป็นจารึกใบเสมาบ้านพันนา ทะเบียนประจำวัตถุ สน. ๑๐

ข้อความจารึกระบุถึงผู้อยู่ในตระกูลมิปสุรยะว่าได้ร่วมกันสร้างดาลประตูหน้าต่างวิหาร (วัด) นี้

คนในตระกูลมิปสุรยะ

อาจารย์ก่องแก้ว วีระประจักษ์ ผู้เชี่ยวชาญด้านภาษาโบราณ สำนักหอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร ได้ศึกษาวิเคราะห์ลักษณะรูปอักษร ภาษา และข้อความที่ปรากฏในจารึกโดยละเอียดแล้ว สรุปได้ว่า เป็นจารึกอักษรหลังปัลลวะ ภาษามอญโบราณ สร้างขึ้นเมื่อประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๔-๑๕

เรียบเรียงข้อมูลโดย : นวพรรณ ภัทรมูล, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., ๒๕๕๐, จาก :
ก่องแก้ว วีระประจักษ์, “จารึกใบเสมาบ้านพันนา,” ศิลปากร ๕๐, ๒ (มีนาคม-เมษายน ๒๕๕๐) : ๕๒-๕๗.

ภาพสำเนาจารึกและภาพคัดจำลองอักษรจารึกจาก : วารสารศิลปากร ปีที่ ๕๐ ฉบับที่ ๒ (มีนาคม-เมษายน ๒๕๕๐)