จารึกวัดแดนเมือง 2 (จารึกวัดปัจจันตบุรี)

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

นค. 2, ศิลาจารึก ซึ่งได้มาจากวัดแดนเมือง อ. โพนพิสัย จ. หนองคาย อักษรไทย ภาษาไทย สมัยอยุธยา, หลักที่ 88 ศิลาจารึกวัดแดนเมือง, ศิลาจารึกวัดแดนเมือง ด. 2, จารึกวัดแดนเมือง 2

อักษรที่มีในจารึก

ไทยน้อย

ศักราช

พุทธศักราช 2078

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 28 บรรทัด

วัตถุจารึก

ศิลา

ลักษณะวัตถุ

รูปใบเสมา

ขนาดวัตถุ

กว้าง 72 ซม. สูง 138 ซม. หนา 12 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “นค. 2”
2) ในวารสาร ศิลปากร ปีที่ 7 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม 2506) กำหนดเป็น “ศิลาจารึก ซึ่งได้มาจากวัดแดนเมือง อ. โพนพิสัย จ. หนองคาย อักษรไทย ภาษาไทย สมัยอยุธยา”
3) ในหนังสือ ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 4 กำหนดเป็น “หลักที่ 88 ศิลาจารึกวัดแดนเมือง”
4) ในวิทยานิพนธ์ อักษรไทยน้อย (มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2522) กำหนดเป็น “ศิลาจารึกวัดแดนเมือง ด. 2”
5) ในหนังสือ จารึกในประเทศไทย เล่ม 5 กำหนดเป็น “จารึกวัดแดนเมือง 2”
6) ในหนังสือ ศิลาจารึกอีสานสมัยไทย-ลาว กำหนดเป็น “ศิลาจารึกวัดแดนเมือง 2”

ปีที่พบจารึก

ไม่ปรากฏหลักฐาน

สถานที่พบ

วัดปัจจันตบุรี ตำบลวัดหลวง อำเภอโพนพิสัย จังหวัดหนองคาย

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

วัดปัจจันตบุรี ตำบลวัดหลวง อำเภอโพนพิสัย จังหวัดหนองคาย

พิมพ์เผยแพร่

1) วารสารศิลปากร ปีที่ 7 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม 2506) : 43-47.
2) ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 4 (พระนคร : สำนักนายกรัฐมนตรี, 2513), 22-25.
3) จารึกในประเทศไทย เล่ม 5 (กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร, 2529), 327-330.
4) ศิลาจารึกอีสานสมัยไทย-ลาว (กรุงเทพฯ : คุณพินอักษรกิจ, 2530), 236-240.

ประวัติ

ศิลาจารึกวัดแดนเมืองนี้ มี 2 หลัก จารึกด้วยรูปอักษรไทยอีสานซึ่งเก่าแก่ที่สุดเท่าที่สำรวจพบในปัจจุบัน วัดแดนเมืองนี้ ปัจจุบันเรียกว่า วัดปัจจันตบุรี อยู่ในเขตตำบลวัดหลวง อำเภอโพนพิสัย จังหวัดหนองคาย

เนื้อหาโดยสังเขป

เป็นพระบรมราชโองการของสมเด็จพระโพธิสาลราชแห่งล้านช้าง ได้ประกาศให้ท้าวพระยาทั้งปวงช่วยกันฟื้นฟูพุทธศาสนาในวัด อารามต่างๆ ในเมืองจันทบุรี (เวียงจันทน์) และสอดส่องสมณชีพราหมณ์ให้เคร่งครัดในพระวินัย พร้อมทั้งให้ดูแลวิสุงคามสีมา เรือกสวนไร่นา ข้าโอกาสของวัดวาอาราม ตอนท้ายสาปแช่งผู้ที่ทำลายกุศลเจตนาของผู้อุทิศอีกด้วย

ผู้สร้าง

ไม่ปรากฏหลักฐาน

การกำหนดอายุ

ข้อความจารึกบรรทัดที่ 1 ระบุ จ.ศ. 897 ซึ่งตรงกับ พ.ศ. 2078 อันเป็นสมัยที่พระโพธิสารราชเจ้าปกครองราชอาณาจักรล้านช้าง (พ.ศ. 2063-2093)

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : นวพรรณ ภัทรมูล, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2549, จาก :
1) ธวัช ปุณโณทก, “ศิลาจารึกวัดแดนเมือง 2,” ใน ศิลาจารึกอีสานสมัยไทย-ลาว : ศึกษาทางด้านอักขรวิทยาและประวัติศาสตร์อีสาน (กรุงเทพฯ : คุณพินอักษรกิจ, 2530), 236-240.
2) ประสาร บุญประคอง, “คำอ่านศิลาจารึก ซึ่งได้มาจากวัดแดนเมือง อ. โพนพิสัย จ. หนองคาย อักษรไทย ภาษาไทย สมัยอยุธยา,” ศิลปากร 7, 2 (กรกฎาคม 2506) : 43-47.
3) ประสาร บุญประคอง, “จารึกวัดแดนเมือง 2,” ใน จารึกในประเทศไทย เล่ม 5 : อักษรธรรมและอักษรไทย พุทธศตวรรษที่ 19-24 (กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร, 2529), 327-330.
4) ประสาร บุญประคอง, “หลักที่ 88 ศิลาจารึกวัดแดนเมือง,” ใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 4 : ประมวลจารึกที่พบในภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออก และภาคกลางของประเทศไทย อันจารึกด้วยอักษร และ ภาษาไทย, ขอม, มอญ, บาลีสันสกฤต (พระนคร : คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และโบราณคดี สำนักนายกรัฐมนตรี, 2513), 22-25.
5) สิลา วีระวงส์, เรียบเรียง ; สมหมาย เปรมจิตต์, แปล, ประวัติศาสตร์ลาว, พิมพ์ครั้งที่ 3 (กรุงเทพฯ : มติชน, 2540), 76-84.

ภาพประกอบ

ภาพสำเนาจารึกจาก : ภาควิชาภาษาตะวันออก คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2545 (เลขทะเบียน CD; INS-TH-28, ไฟล์; Nk_0200_c)