เอกสารโบราณในประเทศไทย

CMRU-CM-06-A-043-3ตำนานพระเจ้าเลียบโลก

CMRU-LPH-01-A-0009ตำนานพระญาธัมม์

จุฬสกราชได้ 1283 ตัว ปลีร้วงเล้า เดือน 10 แรม 10 ฅ่ำ เมงวัน 6 เทยยะกล่าไส้ย ยามตุดเช้า รืกส์ 4 ตัว ข้าแลเจ้าทังหลายเอิย อิ่นฅำภิกขุเขียน ฟ้าวเตมธีแล ฯ อหํ นามะ อิ่นฅำภิกขุ เขียนปลางเมื่ออยู่วัดสะปงหลวงชัยพล้าวล้อม หันมัคคาทางแวดอ้อมฅนชุมวันนั้นแล..

CMRU-CT-11-B-070ตำนานพระญาอินท์

CMRU-LPH-01-A-0011ตำนานพระญาอินทร์

CMRU-CM-01-A-0012ตำนานพระธาตุเจ้าจอมทอง

วัดพระธาตุศรีจอมทอง ท้องโขงเมืองอังครัฏฐะแก้วแว้าง เพื่อตนข้านี้มีเจตนาสืบส้างไว้กับพระธาตุเจ้าโคดม ฯ นาม อหํ กัญจนเพงภิกขุ ลิขิตสืบอายุไว้เพื่อหื้อได้แก่ฅนทังหลายได้รู้ได้หันไว้สืบต่อไพพายหน้า ขอหื้อเปนถาวระยาวนาน ขอเปนอุปปการกับพระธาตุเจ้าดีหลีเทิอะ ฯ

CMRU-PR-01-A-0001ตำนานพระธาตุช่อแพร

สักกราชะได้ 1275 ตัว ปีก่าเป้า เดือน 9 ออก 12 ฅ่ำ พร่ำว่าได้วัน 4 ยามช้ายบ่าย 3 โมง ค็ปริปุณณะแล้วแก่ข้าแล ฯ นามปัญญัตติข้าชื่อว่าหนานมหาวงจาร ภริยาลูกหลานพี่น้องชู่ฅน ข้าได้ส้างเขียนธัมม์ตำนานธาตุช่อแพร่ไว้กับสาสนาพระมุนีเจ้า 5000 พระวัสสา ขอหื้อเปนประจัยค้ำชูผู้ข้าชู่ฅนแด่เทอะ ผู้ข้าเกิดมาภวชาติใด ขอหื้อได้ร่วมสาสนาพระพุทธะ ขีณาสาวกะเจ้าทังหลายตนมีสีลมีเพียรอันมาก ทุกภวชาติแด่เทอะ ฯ ทำนานธาตุช่อแพร พระธัมม์วัดสุงเหม้น ลุงหรัวพร้อมกับลูกเต้าพี่น้องชู่ผู้ชู่ฅน ขอหื้อกุสลส่วนบุญไพพายแด่เทอะ จ้างท่านเขียน ฯ

RBR003-324ตำนานพระธาตุตะกุ้งเกสา 8 เส้น

RBR_003_324 อยู่ใน “เลขที่ ๑๔๒ ตำนานตะโก้ง อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับทองทึบ, ล่องชาด ๗ ผูก” หน้าต้น ระบุ “ท ıı๏ หน้าต้น ธาตุตะกุงเกสา ๘ เส้น แลนา หนังสือหนานแจ้ง สร้างไว้ในศาสนา” / เขียนอักษรไทย ด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน “ตำนานเกษาธาตุ” ท้ายลาน ระบุ “สํวณฺณนา นิฏฺฐิตา กริยาอันกล่าวยังนิทานตำนานพระเกสาธาตุเจ้าทะโคง ก็บังคมสมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแล ๛ เสด็จแล้วปีมะเมีย เดือน ๔ ขึ้น ค่ำ ๑ มะคืนแลมี ๒๙ ใบกับกันแล ธาตุตระโคงแล”

RBR004-085ตำนานพระธาตุพนม

ตำนานพระธาตุพนม หรือตำนานอุรังคธาตุ

RBR004-046ตำนานพระธาตุพนม

RBR004-048ตำนานพระธาตุพนม

RBR004-041ตำนานพระธาตุพนม

ตำนาน พระธาตุพนม เมืองนครพนม

CMRU-LPH-01-A-0012ตำนานพระธาตุลำปาง ผูก 5

ธัมม์ผูกนี้ ข้าเขียนตัวตัวย่าของเพื่อน ฅือเปนคำมะเก่านัก มันหากแต่เดิมธีมาแล้ว ขออย่ากล่าวคำหยาบช้าต่อข้าเทอะ ฯ (หน้าทับเคล้า) ตำนานพระธาตุเจ้าลัมพาง อหํ นาม บุนธวงส์สามเณร ลิกขิตตะปางเมื่ออยู่ปฏิบัติธุพี่หลวงเจ้าเชยยาวุฒิ วัดสางเข้าน้อยเหนือ ว่าธี่เจ้าฅณะอำเภอปากบ่อง วันนั้นแล ฯ (หน้าทับปลาย) พระพุทธสักกราชะ ๒๔๕๙ ตัว ปลีรวายยี เดือนกายายน ปีมะโรง วันธี่ ๓ ทลงกับเดือน ๑๒ ขึ้น ๗ ฅ่ำ พร่ำว่าได้วันอาทิตย์ ค็เปนธี่สำเร็จเส็จแล้วแก่ตนข้าแล

NPT001-017ตำนานพระพุทธบาท

กล่าวถึงตำนานพระพุทธบาท เป็นการเดินทางมาประทับรอยพระพุทธบาทของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

CMRU-CT-07-B-038ตำนานพระสิงห์หลวงเชียงใหม่

ตำนานวัดพระสิงห์หลวงเชียงใหม่นี้ สัทธาข้านางจาม บ้านท่าหย้อ ด้าวเชียงงาม ลูกยิงชื่อว่านางเกียงฅำ มีเจตนามาแต้มผุ่ยเอายังตำนานวัดพระสิงห์หลวงเชียงใหม่นี้ ทานไว้กับสสนาพระพุทธเจ้า 5000 วัสสา ขอเปนผละอานิสงส์ค้ำชนตัวผู้ข้า ตราบต่อเท้าเข้าสู่เวียงแก้วยอดมหาเนรัพานข้าแด่. ทานไว้กับโสภาณะวัดเชียงงามข้าแด่ 1328 ตัว หยาดน้ำเดือน 9 ดับ มีด้วยกัน 8 ผูกแล พระภิกขุยี่สั้ง ทานไว้กับวัดเชียงงาม

CMRU-LPH-01-A-0014ตำนานมหาเจติยะหลวงกลางเวียงเชียงใหม่ ผูก ๑

อิมินา ธมฺมิกฺขิตฺตุปฺปถมฺภกทานํ มหานิสํเส เภยฺยามิหํ นิพฺพาน ปจฺจ โย โหนฺตุ โน นิจฺจํ ฯ ขอหื้อเปนประจัยแก่นิพพานเจ้าเปนยอดทังผู้ส้างแลผู้ลิกขิตตะแด่เทอะ ฯ อยํ ธนัญเชยยภิกขุลิกขิตตะปางเมื่ออยู่ปฏิปทาสาธุหลวงไชยยาวุฒิ วัดสางเข้าน้อยเหนือกาดหอธัมม์วันนั้นแล ฯ (หน้ารับปลาย- ทำนานมหาเจติยะหลงกลางเวียงเชียงใหม่ ผุกต้นแล ฯ พระพุทธสักกราช ๒๔๕๙ ปลีรวายสี เดือน ๑๒ ขึ้น ๓ ฅ่ำ เมงันพุทธ ไทยกัดไค้ รืกษ์ได้ ๑๓ ตัว ค็เปนที่บริปุณแก่ข้าแล

CMRU-LPH-01-A-0015ตำนานมหาธาตุขวยปู พูทับ ดอยฅำ พงอ้อ เมืองลอง

สมณสัทธาปู่ส่างสิริ บ้านสะปุงหลวงเปนผู้ปูชาด้วยธนวัตถุทานไว้โชฏกะวรพุทธสาสนาตราบ 5000 พระวัสสา ว่าสันนี้ดีหลี (หน้าทับ) พุทธสักกราชะ ๒๔๔๕ ตัว ปีรวายสี เดือน ๑๒ ขึ้น ๕ ฅ่ำ พร่ำว่าได้วัน 5 ไทยกดไจ้ รืกส์ได้ ๑๔ ่ตัว ค็เปนที่ปริปุณณะหัตถกัมม์แก่ข้าภุมมเทพพภิกขุแล พรหมเทพพภิกขุ เขียนปลางเมื่ออยู่ปฏิปทาสวาธุเจ้าเซยยาวุฒิ วัดสางเข้าน้อยเหนือ คันว่าภิกขุสามเณรองค์ใดได้เทสนาก็ดี ค็ค่อยพิจจรณาไพเถิด ตัวย่าเคล้าเพิ่นหากเทิงมีชะนี้หนา ขอธ่านอย่าไพจ่มส้ามให้ข้า เภาะตัวยย่าเพิ่นเทิงมีสันนี้แล้วแล ธ่านทังหลายเฮย ฯ

CMRU-LPH-01-A-0007ตำนานมหาธาตุเจ้าทะโค่งแลสิงคุตตระ

สกราชได้ 1239 ตัว ปลีมึงเปล่า เดือน 2 ดับ มิงวัน 4 แล ฯ สระเด็จแล้วยามกองแลงแล ฯ รตนภิกขุลิกขิตตะด้วยตนแล ฯ

RBR003-326ตำนานมหาธาตุทะโคง

RBR_003_326 อยู่ใน “เลขที่ ๑๔๒ ตำนานตะโก้ง อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับทองทึบ, ล่องชาด ๗ ผูก” หน้าต้น เขียนอักษรไทย ด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน “ตำนานมหาธาตุ” และดินสอ “...พระคัมภีร์นี้ ประจำอยู่วัดทัพ...เป็น...” (... หมายถึง ไม่ชัด) ท้ายลาน ระบุ “กริยาอันกล่าวยังตำนานมหาธาตุเจ้าทะโคง ยังดอยสิงคุตตร คือว่า ดอยจักเข็บ แล อันว่าจักขร่าวเม็งวะ ขอตามไทยแปลว่า ปู ก็มีแล อันชื่อว่า ดอยสิงคุตตรนั้น ıı นั้นก็สมเร็จแล้วบรมวลควรแก่กาล ธรรมเทศนาก็แล้วเท่านี้ก่อนแล ฯ ฯ พระหมายผู้ลงลายมือ และขอสุก ๓ ประการด้วยเทอญ พึ่งหัดใหม่ ขอส่วนบุญกุศลอันนี้ ขอไปรอดบิดามารดาพีน้อง เอื้อย อ้าย ผู้ข้าด้วยเทอญ ขอนิพพานต์ด้วยเทอญ ıı นะ ปัจจะโย โหตุ ” (ตัวเอียง จารเป็นอักษรไทย)

RBR003-327ตำนานมหาธาตุทะโคง

RBR_003_327 อยู่ใน “เลขที่ ๑๔๒ ตำนานตะโก้ง อักษรธรรมล้านนา ภาษาบาลี-ไทยล้านนา ฉบับทองทึบ, ล่องชาด ๗ ผูก” หน้าต้น ระบุ “๏ หนังสือธาตุตะโคงเกสา ๘ เส้นแลนา ฯ ข้าผู้เขียนชื่อว่า สีวีสุทโธ๛” / เขียนอักษรไทย ด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน “ธาตุตะกุ้ง / เกศา ๘ เส้น ผูกเดียว” หน้ารอง หน้าต้น เขียนอักษรไทย ด้วยปากกาลูกลื่นสีน้ำเงิน “หนังสือหัวนี้ดี เจือเตอะนาตุ๊ปี้ตุ๊น้อง / หนังสือหัวนี้ดีมาถ้าใครอ่านให้จำให้แม่นนะคุณ / ıı วัดแคทรายโพธิศัทธาราม ıı” ท้ายลาน ระบุ “สํวณฺณนา นิฏฺฐิตา กริยาอันกล่าวยังนิทานตำนานพระเกสาธาตุเจ้าตระโคง ก็บังคมสมเร็จเสด็จแล้วเท่านี้ก่อนแล ๛ ข้าขอนิพพานเป็นยอด เขาะขอด ฯ เสี้ยงกิเลสตัณหาแลนา ฯ ฯ ฯ ๛” / หน้าปลาย เขียนอักษรธรรมล้านนา ด้วยดินสอ “ลานคุณเฟือ ลานคุณเฟือ”

NPT003-004ตำนานมูลศาสนา

ตำนานมูลศาสนา หรือ มูลศาสนาวงศ์ เป็นวรรณกรรมพุทธศาสนาล้านนา แต่งโดยพระพุทธกามและพระพุทธญาณ ในช่วงรัชสมัยพระเจ้าติโลกราชถึงพญาแก้ว ต้นฉบับในใบลาน ใช้ชื่อว่า มูลสาสนาวังสะ (มูลศาสนาวงศ์) และมาใช้ชื่อ ตำนานมูลศาสนา เมื่อกรมศิลปากรปริวรรต ฉบับภาษาไทยกลาง พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. 2480

CMRU-LPH-01-A-0018ตำนานมูลสาสนา

(ผูก 5) สระเด็จแล้วยามกองแลง จุฬสักกะได้ 1268 ตัว เดือนยี่ ลง ๙ ฅ่ำ พร่ำว่าได้วัน 7 ค็ทิแล้วแก่หัตถกัมม์ข้าแล ปัญญาภิกขุลิกขิตตะ อัตตโน

CMRU-CT-04-B-0005ตำนานมูลสาสนา

(หน้ารองปก) ปถมะตำนานมุลสาสนา วัดราชฐานหลวงปล่าแดง เมืองเชียงตุง ได้ผู่ยออกไว้ในปลีดับไส้ จุฬสักกราชะได้ 1327 ตัว เดือน 5 ลงสามฅ่ำ ภ่ำได้เมงวัน 4 ไทยวัดมึงเหม้า เริกฟ้าได้ 13 ตัว วันนั้นช้าแด่

CMRU-CM-09-A-0009ตำนานเมืองฝาง

สระเด็จแล้ววันธี่ ๓ ธันวาคม ภ.ส.๒๔๙๙ จุฬสักราช 1318 ตัว เดือนสาม ขึ้นค่ำ 1 ถลงกับวันจันทร์ ไทดับไส้ ยาม 10 มงเช้า สระเด็จแล้ววันนั้น ฯ สัทธาลุงมัน บ้านกาง ส้างทานไว้ค้ำชูสาสนาวัดหลวงขุนวิน ภิกขุอุ่นเรือน ตัวปีเมืองเร้า จุฬสักราชได้ 1319 ฯ

CMRU-LPH-01-A-0016ตำนานเมืองยอง

-

CMRU-LPH-01-A-0017ตำนานไม้สรีมหาโพธิ์

จุฬศกราชได้ 1298 ตัว ปลีรวายไจ้ เข้ามาในวัสสนอุตตุรดูเดือนอัสสาฬหะ เปนเดือน ๑๐ เกียน ๓ แลม ๗ ฅ่ำ พร่ำว่าได้วัน 7 ไทยกาบสง้า นักขัตตรืกส์ได้ ๑ ตัว ติตถีได้ 22 ตัว ยามแตรขึ้นสู่เที่ยง วัน ปริปุณณะลิกขิตตะหัตถกัมม์ข้าแล ฯ ปถมมูลสัทธาสวาธุพี่หลวงอิ่นฅำ เปนเคล้า ภ้อมกับด้วยพ่อแม่แลน้อง หลานชู่ผู้ชู่ฅน ค็ได้ลิกขิตส้างยังธัมม์ตำนานไม้มหาโพธิ์ผูกนี้...ฯ

CMRU-LPH-01-A-0004ตำนานละพูน

สระเด็จแล้วยามแตรขึ้นสู่เที่ยง บิดเบี่ยงขึ้นกินทอน ใจบ่วอนสักน้อยแล ทุพี่พระพี่ตนใดได้แต้มค็ดี ได้เทสนาค็ดี ค่อยพิจจณาไพเทอะ ใส่ตามย่าเคล้าเพื่อนแล ฯ ตนตัวผู้ข้าชื่อว่าเชยยเสียนสามเณร ริสสนาปลางเมื่อผู้ข้าอยู่ปฏิบัติสวาธุหลวงเชยยาวุฒิ วัดสางเข้าน้อยเหนือกาด วันนั้นแล ฯ... จุฬสักกราชได้ 1278 ตัว ปีรวายสี เดือน 12 ลง 2 ฅ่ำ ภ่ำว่าได้วัน 4 ไทยก่าเปล้า ค็เป็นที่ปริปุณณะแก่ข้าแล ฯ

CMRU-CT-03-B-0001ตำนานวัดป่าแดง

แต้มในปีดับไค้ จุฬสักกราชได้ 1297 ตัว เดือน 10 ออก 11 ฅ่ำ ก่อแรกแต้มตำนานมูลสาสนาแลตำนานวัดป่านัตตราม แลบุปผารามนี้ ตราบถึงเดือน 11 ลง 6 ฅ่ำ จั่งเปนที่บัวระมวณข้าแล ฯ ตัวข้าสมณภิกขุ กวิวังโส เปนผู้ลิกขิตตะ..

CMRU-LPH-01-A-0013ตำนานเวียงละพูน

(หน้าทับเคล้า) พระขนานฅำภิรปัญญารามธิปัตติดอยไซ อรัญญวาสี เขียนไว้สืบสาสนาแล ฯ ศักกราชได้ 1233 ตัว ปลีร้วงเม็ศ ตำนานเวียงละพูนแล ฯ ลิกขิดตะปลาเมื่อสระถิตสำรานพระบาทดอยไซ วันนั้นแลฯ พระชินรัญญวาสีปัพพัตตารามาธิปัตติ นาม พุทฺธปาทํ ฐสติ

CMRU-CM-06-A-007-3ตำนานสาสนา

สามเณรพันเขียน

CMRU-LPH-01-A-0019ตำนานสิงคุตตระ

สระเด็จแล้วยามแตรเที่ยงวันข้าแล ข้าชื่อว่าแสนขัตติยะ แต้มเขียนข้าแล เถ้า ตาบ่สู่ได้หัน เจ้าภิกขุแลสามเณรตนใดองค์ใดได้เทสนา ขออย่าไพติขวันข้าแด่....ฯ

CMRU-CT-11-B-223ตำนานอรหันตา 8 พระองค์

CMRU-CM-06-A-085-3ตำนานโอวาทคำสอน

แม่ตุ้ยเขียว ฅำมามูน ถวาย ฯ หนานตา สุยราชเขียน