ประสาร บุญประคอง (พ.ศ. 2517)

คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ สำนักนายกรัฐมนตรี (พ.ศ. 2517)

1. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : ศุภมัสดุ มาจากภาษาสันสกฤต คำว่า ศุภํ + อัสตุ หมายถึง ความดี/ความงามจงมี
2. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : พระพุทธสาสนกาลล่วงแล้ว 2444 พรรษา คือ พ.ศ. 2444
3. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : พระพุทธชินราช เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัยขนาดใหญ่ หน้าตักกว้าง 5 ศอกคืบ 5 นิ้ว หล่อด้วยสำริด ศิลปะสุโขทัย ได้รับการยกย่องว่าเป็นพระพุทธรูปที่งดงามที่สุดในประเทศไทย ตามตำนานกล่าวว่าพระมหาธรรมราชาที่ 1 (ลิไท) โปรดให้สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 1900 พร้อมกับพระพุทธชินสีห์และพระศรีศาสดา
4. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม เดิมชื่อวัดแหลม หรือ วัดไทรทอง ไม่ปรากฏหลักฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยใด แต่ได้รับการบูรณะครั้งใหญ่ในสมัยรัชกาลที่ 5 เนื่องจากพระองค์ทรงสร้างพระราชวังดุสิตขึ้นในบริเวณวัดดุสิตและตัดถนนผ่านวัดร้างอีกแห่งหนึ่งซึ่งตามประเพณีต้องมีการสร้างวัดขึ้นทดแทน แต่การสร้างวัดใหม่ขึ้นยากต่อการดูแล จึงโปรดให้บูรณะวัดแหลมแทนและพระราชทานนามว่า “วัดเบญจมบพิตร” และเพิ่มสร้อย “ดุสิตวนาราม” ให้คล้องกับชื่อพระราชวังดุสิต พระอุโบสถของวัดออกแบบโดยสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัติวงศ์ สร้างด้วยหินอ่อนสีขาวทั้งหลัง
5. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : ชลมารควิถี คือ ทางน้ำ
6. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : รัตนโกสินทรศก 120 ตรงกับ พ.ศ. 2444 รัตนโกสินทร์ศกอายุน้อยกว่าพุทธศักราช 2324 ปี ปีที่สถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ (พ.ศ. 2324) คือ ร.ศ. 1
7. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : ปีฉลู เป็นปีที่ 2 ในจำนวน 12 นักษัตร สัญลักษณ์คือ วัว ส่วนตรีศก หมายถึง จุลศักราชที่ลงท้ายด้วยเลข 3 ในที่นี้คือ จุลศักราช 1263 ซึ่งตรงกับพ.ศ. 2444 (จ.ศ. อายุน้อยกว่าพ.ศ. 1181 ปี)
8. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ พิษณุโลก (วัดใหญ่) ไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัดว่าสร้างขึ้นในสมัยใด แต่สันนิษฐานจากโบรารวัตถุสถานว่าน่าจะสร้างขึ้นในสมัยสุโขทัย ได้รับการปฏิสังขรณ์โดยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถในสมัยอยุธยาดังปรากฏในพระราชพงศาวดารกรุงเก่า ฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ และมีการบูรณะเรื่อยมา
9. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : นั่งปรก คือ นั่งสมาธิกำกับพระสงฆ์อีก 4 รูปที่สวดในพิธี
10. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : พระพุทธชินสีห์ เป็นพระพุทธรูปสำริด หน้าตักกว้าง 5 ศอกคืบ 4 นิ้ว เดิมประดิษฐานอยู่ในวิหารเหนือวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ พิษณุโลก ครั้น พ.ศ. 2372 (สมัยรัชกาลที่ 3) ได้อัญเชิญล่องน้ำมาประดิษฐาน ณ วัดบวรนิเวศวิหาร กรุงเทพมหานคร
11. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : พระศรีศาสดา เป็นพระพุทธรูปสำริดหน้าตักกว้าง 4 ศอกคืบ 6 นิ้ว
12. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : ภาวนามัย คือ บุญที่สำเร็จด้วยการเจริญภาวนา