ฉ่ำ ทองคำวรรณ (พ.ศ. 2508), (พ.ศ. 2526)

ฉ่ำ ทองคำวรรณ (พ.ศ. 2508), (พ.ศ. 2526)

1) คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และโบราณคดี สำนักนายกรัฐมนตรี (พ.ศ. 2508)
2) กรมศิลปากร (พ.ศ. 2526)

1. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : เยีย หรือ เยียะ = ทำ
2. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : จำนำ = ประจำ
3. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : แปลงเลียด = หน้าเรียบ
4. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : พิทธดู = พิศดู
5. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : แรกทคุก = เริ่มปรับที่
6. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : เดือนยี่ = ตรงกับเดือน 12 ของไทยฝ่ายใต้ ดูคำอธิบายในข้อ 7 ด้านที่ 1
7. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : ออก = ปักษ์ข้างขึ้น หรือ ขึ้น
8. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : กาบเส็ด = ตรงกับชื่อศกและชื่อปีของไทยฝ่ายเหนือ กาบ ก็คือเอกศก, เส็ด ก็คือ จอ แต่ในที่นี่เป็นชื่อของวันไทยชนิดหนึ่ง ซึ่งเอาศก 10 ศก ที่เรียกว่า แม่วันไทย และเอาปี 12 นักษัตร ที่เรียกว่าลูกวันไทย หรือ ลูกมื้อ มาใช้เป็นวันเรียกว่าวันไทย หรือ มื้อ
9. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : เม็ง = ในศิลาจารึกมักใช้ต่อจากคำว่าขึ้น 15 ค่ำอยู่เสมอ เช่น ในศิลาจารึกดอยถ้ำพระ จ. เชียงราย จ.ศ. 846 (พ.ศ. 2027) ว่า ขึ้น 15 ค่ำ เพ็งเม็งวันพุธ เป็นต้น เพราะเขามักทำงานมงคลในวันขึ้น 15 ค่ำ หรือ ในวันเพ็งกลางเดือน จึงทำให้พวกเราเข้าใจกันว่า “เม็ง” คงจะตรงกับเพ็ง หรือ เพ็ญ แต่ที่จริงหาเป็นเช่นนั้นไม่ เพราะจารึกบางหลักใช้คำว่า “เม็ง” นอกจากขึ้น 15 ค่ำ ก็มี เช่น ศิลาจารึกวัดปราสาท จ. เชียงราย จ.ศ. 858 (พ.ศ. 2039) ว่า “ออก 1 ค่ำ (ขึ้น 1 ค่ำ) เม็งชื่อได้วันจันทร์” และศิลาจารึกที่ได้มาจาก จ.เชียงราย อีกหลักหนึ่ง จ.ศ. 921 (พ.ศ. 2102) ว่า” แรม 13 ค่ำ เม็งวันอังคาร” ดังนี้ เพราะฉะนั้นคำว่า “เม็ง” จึงไม่ใช่ เพ็ง หรือ เพ็ญ อย่างที่เข้าใจกัน ส่วนคำว่า “เม็ง” ในที่นี้เข้าใจว่าเป็นชื่อของชาติ คือ ชาติเม็ง เพราะไทยบางพวกคงจะถือว่า วันอาทิตย์ จันทร์ อังคารฯ เป็นวันของชาติเม็ง แต่ไทยบางพวกจะถือว่า วันอาทิตย์ จันทร์ อังคารฯ และปี 12 นักษัตรเป็นของขอม จึงได้เขียนไว้ในศิลาจารึกวัดพระมหาธาตุ จ. สุโขทัยว่า “จุลศักราช 754 (พ.ศ. 1935) มหาศักราช 1314 (พ.ศ. 1935) ขอมปีวอก ไทยปีเต่าสันเดือนสี่บูรณมี ขอมวันพฤหัสบดี ไทยวันเต่าเม็ด” ดังนี้ เพราะฉะนั้น จึงเชื่อว่า “เม็ง” เป็นชื่อของชาติ
10. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : จ.ศ. 731 = พ.ศ. 1912
11. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : บุรนรรพสุ = หรือ ปุนรฺวสุ ชื่อฤกษ์ที่ 7 ได้แก่ ดาวสำเภา หรือดาวเรือชัย
12. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : แรกทคุกประชนราก = เริ่มปรับที่เชื่อมราก หรือ ประสานราก
13. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : สามคน = สามองค์
14. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : เมือ = ไป
15. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : เดือนสาม ของไทยฝ่ายเหนือ ตรงกับเดือนอ้ายของไทยฝ่ายใต้ ดูคำอธิบายในข้อ 7 ด้านที่ 1
16. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : กัดเรา ตรงกับชื่อศกและชื่อปีของไทยฝ่ายเหนือ กัด ก็คือ ฉ ศก เรา ก็คือ ระกา แต่ในที่นี้เป็นชื่อของวันไทยฯ
17. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : จิตรฤกษ์ = คือ ฤกษ์ที่ 14 ได้แก่ ดาวหมู
18. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : ปีจอ = ตรงกับ จ.ศ. 732 (พ.ศ.1913)
19. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : เข้า = ปี
20. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : รัง = ทำ หรือ สร้าง
21. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : อัสสบริสการ = อัฐบริขาร
22. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : ชาลรังสี = รัศมีดุจข่าย
23. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : ฉัน = อย่าง
24. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : พาว = ผ่องแพ้ว
25. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : เคียกรุ้ง = สีรุ้ง
26. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : หัน = เห็น
27. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : เดือนหก = ตรงกับเดือน 4 ของไทยฝ่ายใต้ ดูคำอธิบายในข้อ 7 ด้านที่ 1
28. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : ดายแล = เทียวแล
29. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : ลุน = หลัง
30. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : ขันคำ = ขันทอง
31. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : เพิง = พึง
32. ฉ่ำ ทองคำวรรณ : ประดิษฐาก = ประดิษฐาน