ชะเอม แก้วคล้าย (พ.ศ. 1537)

ชะเอม แก้วคล้าย (พ.ศ. 1537)

1. ชะเอม แก้วคล้าย : คำว่า “สึหภิกฺษุปฺรธานำ” แยกศัพท์เป็น “สึหภิกฺษุ” + “ปฺรธานำ” ตามหลักภาษา หลัง “ภิกฺษุ” ควรคงวิสรคะไว้ เป็น “ภิกฺษุะ” หรือแปลงวิสรคะ เป็น “สฺ” จะสำเร็จรูปเป็น “ภิกฺษุสฺ” แต่ในจารึกนี้ แปลงวิสรคะ เป็น “ปฺ” ตามหลังพยัญชนะตัวหลัง แม้ในคำว่า “ปฺรวรมธิกฺรานฺตปฺปฺรจณฺฑยฺยุศฺไศฺม” (บรรทัดที่ 3) แยกศัพท์เป็น “ปฺรวรํ” + “อธิกฺรานฺตะ” + “ปฺรจณฺฑะ” + “ยุศฺไศฺม” วิสรคะ ที่ “ตะ” แปลงเป็น “ปฺ” ตามพยัญชนะตัวหลัง และวิสรคะที่ “ฑะ” แปลงเป็น “ยฺ” ตามพยัญชนะตัวหลัง ทั้งหมดแสดงให้เห็นถึงการใช้หลักภาษาสันสกฤตอีกแบบหนึ่ง ซึ่งต่างจากกฏการเปลี่ยนแปลงวิสรคะ ตามพยัญชนะหลังที่เป็นโฆษะและอโฆษะ
2. ชะเอม แก้วคล้าย : คำว่า “ตฺฤษฺฏิะ” ความจริงข้างหน้า ยังมีคำอื่นอีก แต่อ่านได้เพียงสองอักษรซึ่งไม่มีความหมาย จึงตัดออก ถ้าเขียนให้เต็มจะเป็น “กฺษตฺฤษฺฏิะ”
3. ชะเอม แก้วคล้าย : อักษร “ร” ในคำว่า “ปฺรวร” และ อักษร “จ” ในคำว่า “ปฺรจณฺฑ” จะมีรูปใกล้เคียงกันมาก นอกจากอักษร “จ” ส่วนล่างของเส้นจะเอียงไปทางซ้ายมากกว่า ฉะนั้นในการอ่านแปล จึงต้องอาศัยความหมายเป็นสำคัญ
4. ชะเอม แก้วคล้าย : ข้อความว่า “นว” “สศตไศฺจก” “ตโยรฺ” หมายถึง (กาล) ที่เป็นไปกับด้วย ร้อยเก้า (900) และหนึ่ง และสาม จากศัพท์ “นว” = 9, “ส” = เป็นไป, ด้วย, มี, “ศตศฺ” = จำนวนร้อย, “เอก” = 1, “ตโยรฺ” = 3 เป็นการบอกศักราช ด้วยการเรียงลำดับเลขที่ต้องการ เพราะถ้าประกอบรูปเป็นสิบสาม จะสำเร็จรูปเป็น “ตฺรโยทศ” แต่ในที่นี้ เป็นการเรียงลำดับเลข 1, 3 (เอก, ตโยรฺ) หรือถ้าต้องการให้เป็น 31 ต้องประกอบรูปเป็น “เอกตฺรึศ” ฉะนั้น ในที่นี้จึงไม่อาจอ่านเป็นสามสิบเอ็ดได้