จารึกบนกรอบหน้าต่างวัดบรมนิวาส ห้องที่ 1

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

หลักที่ 147 อักษรเขียนด้วยหมึกบนกรอบหน้าต่างด้านใน ห้องที่ 1

อักษรที่มีในจารึก

ไทยธนบุรี-รัตนโกสินทร์

ศักราช

ไม่ปรากฏศักราช

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 5 บรรทัด

วัตถุจารึก

ปูนซีเมนต์ สีขาว อักษรเขียนด้วยหมึก

ลักษณะวัตถุ

กรอบหน้าต่าง

ขนาดวัตถุ

กว้าง 102.5 ซม. สูง 115.5 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

ในหนังสือ ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 กำหนดเป็น "หลักที่ 147 อักษรเขียนด้วยหมึกบนกรอบหน้าต่างด้านใน ห้องที่ 1"

ปีที่พบจารึก

ไม่ปรากฏหลักฐาน

สถานที่พบ

พระอุโบสถวัดบรมนิวาสราชวรวิหาร แขวงรองเมือง เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

พระอุโบสถ วัดบรมนิวาสราชวรวิหาร แขวงรองเมือง เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร (สำรวจเมื่อ 24 มิถุนายน 2565)

พิมพ์เผยแพร่

ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 (กรุงเทพฯ : สำนักนายกรัฐมนตรี, 2517), 40.

ประวัติ

จารึกนี้ นายประสาร บุญประคอง เป็นผู้อ่าน โดยมีการตีพิมพ์ลงใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 ใน พ.ศ. 2517 โดยเรียกว่า "หลักที่ 147 อักษรเขียนด้วยหมึกบนกรอบหน้าต่างด้านใน ห้องที่ 1" จารึกที่มีข้อความในลักษณะเดียวกันนี้ คือเป็นการเปรียบเทียบพระพุทธเจ้า พระธรรม นิพพาน และอริยสงฆ์ กับสิ่งต่างๆ หรือเหตุการณ์ต่างๆ นั้น ปรากฏในบริเวณกรอบประตูและหน้าต่างของพระอุโบสถรวม 12 แห่ง (ดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ใน จารึกบนกรอบประตูหน้า วัดบรมนิวาส จารึกบนกรอบประตูหลัง วัดบรมนิวาส และจารึกบนกรอบหน้าต่าง วัดบรมนิวาส ห้องที่ 2 - 10) วัดบรมนิวาส เดิมชื่อว่า "วัดนอก" บุตรหลานของผู้สร้างวัดน้อมเกล้าฯถวายให้อยู่ในพระบรมราชูปถัมภ์ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) ซึ่งขณะนั้นยังทรงอยู่ในสมณเพศ เมื่อทรงลาผนวชจึงบูรณะและสถาปนาขึ้นใหม่ทั้งอาราม โดยเป็นวัดฝ่ายอรัญวาสี (วัดป่า) คู่กับวัดบวรนิเวศวิหารซึ่งเป็นวัดฝ่ายคามวาสี ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีการปฏิสังขรณ์ทั่วทั้งพระอาราม ต่อมาพระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (สิริจนฺโท จันทร์) ได้ปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่โดยได้ทุนทรัพย์จากเจ้าจอมมารดาทับทิมในรัชกาลที่ 5 พร้อมทั้งพระโอรส พระธิดาและพระญาติในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อครั้งยังทรงเป็นสมเด็จพระยุพราช

เนื้อหาโดยสังเขป

กล่าวเปรียบเทียบว่า นิพพานเหมือนเมืองที่มีความสุข ปราศจากภัย แต่เดินทางไปถึงลำบาก พระพุทธเจ้าทรงเหมือนผู้ชี้นำทาง ส่วนหนทางเหมือนพระธรรม ผู้ที่เดินทางถูกเหมือนพระอริยเจ้าซึ่งถึงนิพพานได้ แต่ผู้หลงเดินทางผิดย่อมมีความทุกข์เหมือนคนที่ตกนรก

ผู้สร้าง

ไม่ปรากฏหลักฐาน

การกำหนดอายุ

ในจารึกไม่ปรากฏศักราช แต่อาจสันนิษฐานได้ว่าจารึกนี้น่าจะถูกสร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 4 เนื่องจากรูปแบบอักษรและอักขรวิธีซึ่งเป็นอักษรไทยสมัยรัตนโกสินทร์ ประกอบกับอายุของภาพปริศนาธรรมเหนือกรอบประตูและหน้าต่างซึ่งมีเรื่องราวสอดคล้องกับจารึกถูกเขียนขึ้นในรัชกาลดังกล่าว (ดูรายละเอียดในหัวข้อ "ประวัติ")

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2548, จาก :
ประสาร บุญประคอง, "หลักที่ 147 อักษรเขียนด้วยหมึกบนกรอบหน้าต่างด้านใน ห้องที่ 1," ใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 : ประมวลจารึกสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ที่พบในภาคเหนือ ภาคตะวันออก และภาคกลาง (กรุงเทพฯ : คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ สำนักนายกรัฐมนตรี, 2517), 40.

ภาพประกอบ

ภาพถ่ายจารึกจาก : ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 (กรุงเทพฯ : สำนักนายกรัฐมนตรี, 2517)