ภาพปริศนาธรรมจากสมุดภาพวัดพระรูป ภาพที่ 4 นี้แบ่งเป็นท่อนบนและท่อนล่าง ทั้ง 2 ท่อนประกอบไปด้วยภาพซากศพ 1 และชายคนหนึ่งยืนชี้นิ้วอยู่ที่บริเวณปลายเท้าของซากศพ ที่ภาพท่อนบน ซากศพที่นอนอยู่มีผิวสีคล้ำเล็กน้อย ส่วนภาพท่อนล่าง ซากศพที่นอนอยู่จะมีผิวสีคล้ำเข้มกว่ามาก ซายที่ยืนอยู่ปลายเท้ามีลักษณะสีผิว และการแต่งกายคล้ายกัน กล่าวคือ มีผมยาวที่มัดเป็นจุกอยู่กลางศีรษะ ผิวสีอ่อน ไม่สวมเสื้อแต่ใช้ผ้าคลุมไหล่ นุ่งโจงกระเบนลวดลายสวยงาม
              ส่วนร่างที่เป็นซากศพจะมีความบวมใหญ่กว่าร่างคนปกติอย่างเห็นได้ชัด

ภาพปริศนาธรรม ภาพที่ 4



คำอ่านตามรูปอักษร[1]



ในหนังสือ สมุดข่อย[2] ได้อธิบายภาพปริศนาธรรมภาพนี้ไว้ว่า
“อุททมาทกํ คือซากผีอันเหลืองแลพองแล วินิลลกํ คือซากผีอันพองแลเขียวขึ้นมาแล”

คำอ่าน
อุทฺทมาทกํ คือฺซากฺผีอันฺเหฺลฺืองฺแลโพงฺแล วินิลฺลกํ คือฺซากฺผีอันฺโพงฺแลเขฺียวขึ้นฺมาแล

คำปริวรรต
อุททมาทกำ คือซากผีอันเหลืองแลพองแล วินิลลกำ คือซากผีอันพองแลเขียวขึ้นมาแล

อธิบายเพิ่มเติม
“สำหรับซากผีแบบ “อุททมาทกำ” กับ “วินิลลกำ” ที่กล่าวถึงในที่นี้ น่าจะตรงกับคำอธิบายในคัมภีร์พระวิสุทธิมรรค เล่ม 2 หน้า 7[3] ที่ว่า “อุทธุมาตกอสุภนั้น คือร่างกายผีอันพองขึ้นโดยลำดับ จำเดิมแต่วันสิ้นแห่งชีวิตพอบวมขึ้นบริบูรณ์ ไปด้วยลม วินีลกอสุภนั้น คือร่างผีอันมีสีต่าง ๆ คือสีแดงสีขาวสีเขียวเจือกัน มีสีอันแดงในที่อันมีเนื้อมาก มีสีขาวในที่ประกอบด้วยหนอง มีสีอันเขียวโดยมากดุจคลุมไปด้วยผ้าสาฎกอันเขียว อาศัยที่มีเขียวโดยมากจึงชื่อว่าวินีลกอสุภ” ทั้ง 2 นี้เป็นส่วนหนึ่งของ อสุภกรรมฐาน 10 ที่ประกอบไปด้วย อุทธุมาตกอสุภ 1 วินีลกอสุภ 1 วิปุพพกอสุภ 1 วิฉิททกอสุภ 1 วิกขายิตกอสุภ 1 วิกขิตตกอสุภ 1 หตวิกขิตกอสุภ 1 โลหิตกอสุภ 1 ปุฬุวกอสุภ 1 อัฏฐิกอสุภ 1 ที่อยู่ในลำดับกสิณนิเทศ ใช้สำหรับการเพ่งภาวนาปลงอสุภซาก


หมายเหตุ

เกี่ยวกับสมุดภาพวัดพระรูป จังหวัดเพชรบุรี เล่มที่ 2
             สมุดภาพปริศนาธรรมของวัดพระรูปเล่มนี้ เป็นสมุดไทยขาว อักษรขอม เขียนด้วยหมึกสีดำ ข้อความเป็นภาษาบาลีและภาษาไทย  ขนาด ยาว 41.4 เซนติเมตร กว้าง 14.8 เซนติเมตร หนา 4.7 เซนติเมตร ปัจจุบันเก็บรักษาอยู่ที่วัดพระรูป อำเภอเมือง จังหวัดเพชรบุรี
             สมุดภาพเล่มนี้มีจำนวน 76 หน้า เขียนเป็นภาพปริศนาธรรมจำนวน 38 ภาพ โดยภาพ 1 ภาพเขียนบนหน้า 2 หน้า   ในการเขียนไม่ลงสีพื้น ภาพจึงมีความสวยงามเรียบง่ายแบบฝีมือช่างพื้นบ้าน ไม่มีการระบุชื่อผู้เขียน จึงไม่ทราบรายละเอียดของผู้เขียนและอายุของสมุดภาพเล่มนี้ แม้จะพบว่าลักษณะกลวิธีการเขียนหลายอย่างมีลักษณะคล้ายภาพจิตรกรรมสมัยอยุธยา เช่น นิยมใช้สีสดสว่าง รูปแบบการเขียนภาพคลื่นกระแสน้ำมีความคล้ายคลึงกับที่พบในสมุดภาพฉบับวัดลาด จังหวัดเพชรบุรี เล่มที่ 1 และสมุดภาพฉบับวัดสุวรรณภูมิ จังหวัดสุพรรณบุรี เล่มที่ 1 อีกทั้งในส่วนของภาษาก็มีภาษาเก่าปะปนอยู่มาก เช่น คำว่า สลุด (หมายถึง หล่ม) มีเมียเยียชู้ สเภา (หมายถึง สำเภา) เป็นต้น แต่ท่านผู้รู้ผู้เชี่ยวชาญในเรื่องของภาษาโบราณก็ยังเห็นว่าทั้งเทคนิคการเขียนภาพและความเก่าของภาษาดังกล่าวมานั้นยังมิใช่หลักฐานที่จะมีน้ำหนักพอที่จะกำหนดสมัยของสมุดภาพเล่มนี้ได้

ผู้เขียน : นวพรรณ ภัทรมูล

คำสำคัญ : ปริศนาธรรม สมุดภาพ วัดพระรูป สมุดไทยขาว