พิธีเลี้ยงผีปู่ย่า

ขอบเขตและเนื้อหา :

ภาพถ่ายจำนวน 301 ระเบียน ชุดนี้ ถ่ายเมื่อครั้ง ศ.ดร.อานันท์ลงพื้นที่เพื่อศึกษาพิธีเลี้ยงผีปู่ย่าในจังหวัดแพร่และจังหวัดลำปาง ประกอบด้วยภาพถ่ายจากพิธีเลี้ยงผีมดของกลุ่มตระกูลเชื้อสายเจ้าเมืองแพร่ จ.แพร่ ในปี พ.ศ. 2529 จำนวน 196 ระเบียน และภาพถ่ายจากพิธีเลี้ยงผีเม็ง จ.ลำปาง ในปี พ.ศ. 2530 จำนวน 105 ระเบียน ภาพถ่ายทั้งหมดแสดงให้เห็นขั้นตอนในการประกอบพิธีกรรม ผู้ร่วมพิธีกรรม สิ่งที่ใช้ในการประกอบพิธีเซ่นไหว้ รวมไปถึงความเชื่อที่แฝงอยู่ในพิธีกรรม

คลังเก็บเอกสาร : ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

ขอบเขตและสื่อ : ภาพถ่าย 301 ระเบียน

แหล่งที่มาของเอกสาร : บริจาคโดย ศ.ดร.อานันท์ กาญจนพันธุ์ , ปี พ.ศ. 2551

การจัดเรียงเอกสาร : ชุดเอกสารจำแนกตามประเด็นในการศึกษา

เงื่อนไขการเข้าถึง ทำซ้ำและดัดแปลงข้อมูล : ไม่มีข้อจำกัดในการใช้

สัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์ : Attribution (CC BY)

ข้อกำหนดการใช้ข้อมูลภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม : Traditional Knowledge Attribution (TK A)

ภาษา : อังกฤษ/ไทย

อักษร : อังกฤษ/ไทย

ระบบในการจัดเรียงเอกสาร : อ้างอิงระบบ ISAD(G) ในการอธิบายชุดเอกสาร

221. รหัส : AG-1-1/2-237

พิธีเลี้ยงผีเม็ง จ.ลำปาง

| วันที่ 14-16 มีนาคม 2530 – พิธีเลี้ยงผีปู่ย่าเพื่อแก้บนของคนในตระกูล (ลูกของคนทรงผีเจ้าขุนศึก) บริเวณต้นหว้าที่อยู่หน้าผาม ถือเป็นต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ของผีเม็ง เป็นจุดที่ทำพิธีฆ่าสัตว์เพื่อเซ่นสังเวย โดยสมมุติว่าเป็นป่า ถือว่าต้นหว้าผลิดอกออกผลมากมายในเดือนที่ทำพิธี ซึ่งเชื่อว่าช่วยให้ตระกูลแพร่หลานได้เช่นลูกหว้า บ้างก็เชื่อว่าที่ใช้ต้นหว้าเพราได้ซื้อผีมาจากชาวไทใหญ่ที่ใต้ต้นหว้า แต่ในแง่สัญลักษณ์แล้วแสดงความผูกพันระหว่างมนุษย์กับป่า ที่เสมือนแหล่งให้กำเนิดชีวิต เฉกเช่นเป็นที่สิงสถิตย์ของผีบรรพบุรุษ ส่วนคนที่จะเข้าไปในผามต้องมาชำระล้างร่างกายให้สะอาดก่อนบริเวณต้นหว้า | สไลด์

222. รหัส : AG-1-1/2-238

พิธีเลี้ยงผีเม็ง จ.ลำปาง

| วันที่ 14-16 มีนาคม 2530 – พิธีเลี้ยงผีปู่ย่าเพื่อแก้บนของคนในตระกูล (ลูกของคนทรงผีเจ้าขุนศึก) บริเวณต้นหว้าที่อยู่หน้าผาม ถือเป็นต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ของผีเม็ง เป็นจุดที่ทำพิธีฆ่าสัตว์เพื่อเซ่นสังเวย โดยสมมุติว่าเป็นป่า ถือว่าต้นหว้าผลิดอกออกผลมากมายในเดือนที่ทำพิธี ซึ่งเชื่อว่าช่วยให้ตระกูลแพร่หลานได้เช่นลูกหว้า บ้างก็เชื่อว่าที่ใช้ต้นหว้าเพราได้ซื้อผีมาจากชาวไทใหญ่ที่ใต้ต้นหว้า แต่ในแง่สัญลักษณ์แล้วแสดงความผูกพันระหว่างมนุษย์กับป่า ที่เสมือนแหล่งให้กำเนิดชีวิต เฉกเช่นเป็นที่สิงสถิตย์ของผีบรรพบุรุษ ส่วนคนที่จะเข้าไปในผามต้องมาชำระล้างร่างกายให้สะอาดก่อนบริเวณต้นหว้า | สไลด์

223. รหัส : AG-1-1/2-239

พิธีเลี้ยงผีเม็ง จ.ลำปาง

| วันที่ 14-16 มีนาคม 2530 – พิธีเลี้ยงผีปู่ย่าเพื่อแก้บนของคนในตระกูล (ลูกของคนทรงผีเจ้าขุนศึก) ที่นั่งผาม (ผู้ประกอบพิธีกรรม) และลูกหลาน เชิญผีปู่ย่าเข้าผามที่ต้นหว้า ถือกันว่าผีปู่ย่าบรรจุอยู่ในห่อผ้าแดง ที่เรียกว่า “ผ้าป๊กปี้” ซึ่งจะมีหมาก เมี่ยง บุหรี่ ข้าวตอก ดอกไม้ ธูป ในพิธีจึงนำห่อผ้าแดงคอนดาบเข้ามาไว้ที่กลางผาม จากนั้นที่นั่ง (ร่างทรง) และประกอบพิธีตามลำดับ พร้อมๆ กับฟ้อนรำตลอดเวลา | สไลด์

224. รหัส : AG-1-1/2-240

พิธีเลี้ยงผีเม็ง จ.ลำปาง

| วันที่ 14-16 มีนาคม 2530 – พิธีเลี้ยงผีปู่ย่าเพื่อแก้บนของคนในตระกูล (ลูกของคนทรงผีเจ้าขุนศึก) พิธีบวชผีผ้าขาว ที่นั่ง (ร่างทรง) ซึ่งเป็นผีที่มีอาวุโสที่สุดในตระกูลจะมานั่งที่ต้นหว้าเพื่อให้ลูกหลานอาบน้ำ แล้วจึงลงทรง นุ่งขาวห่มขาว ต่อจากนั้นผีผ้าขาวจะแจกฝ้ายไหมเม็งหรือสายสิญจน์ ให้ลูกหลานสำหรับมัดมือ เป็นเครื่องแสดงว่านับถือผีเดียวกัน | สไลด์

225. รหัส : AG-1-1/2-241

พิธีเลี้ยงผีเม็ง จ.ลำปาง

| วันที่ 14-16 มีนาคม 2530 – พิธีเลี้ยงผีปู่ย่าเพื่อแก้บนของคนในตระกูล (ลูกของคนทรงผีเจ้าขุนศึก) พิธีบวชผีผ้าขาว ที่นั่ง (ร่างทรง) ซึ่งเป็นผีที่มีอาวุโสที่สุดในตระกูลจะมานั่งที่ต้นหว้าเพื่อให้ลูกหลานอาบน้ำ แล้วจึงลงทรง นุ่งขาวห่มขาว ต่อจากนั้นผีผ้าขาวจะแจกฝ้ายไหมเม็งหรือสายสิญจน์ ให้ลูกหลานสำหรับมัดมือ เป็นเครื่องแสดงว่านับถือผีเดียวกัน | สไลด์

226. รหัส : AG-1-1/2-242

พิธีเลี้ยงผีเม็ง จ.ลำปาง

| วันที่ 14-16 มีนาคม 2530 – พิธีเลี้ยงผีปู่ย่าเพื่อแก้บนของคนในตระกูล (ลูกของคนทรงผีเจ้าขุนศึก) พิธีบวชผีผ้าขาว ที่นั่ง (ร่างทรง) ซึ่งเป็นผีที่มีอาวุโสที่สุดในตระกูลจะมานั่งที่ต้นหว้าเพื่อให้ลูกหลานอาบน้ำ แล้วจึงลงทรง นุ่งขาวห่มขาว ต่อจากนั้นผีผ้าขาวจะแจกฝ้ายไหมเม็งหรือสายสิญจน์ ให้ลูกหลานสำหรับมัดมือ เป็นเครื่องแสดงว่านับถือผีเดียวกัน | สไลด์

227. รหัส : AG-1-1/2-243

พิธีเลี้ยงผีเม็ง จ.ลำปาง

| วันที่ 14-16 มีนาคม 2530 – พิธีเลี้ยงผีปู่ย่าเพื่อแก้บนของคนในตระกูล (ลูกของคนทรงผีเจ้าขุนศึก) พิธีบวชผีผ้าขาว ที่นั่ง (ร่างทรง) ซึ่งเป็นผีที่มีอาวุโสที่สุดในตระกูลจะมานั่งที่ต้นหว้าเพื่อให้ลูกหลานอาบน้ำ แล้วจึงลงทรง นุ่งขาวห่มขาว ต่อจากนั้นผีผ้าขาวจะแจกฝ้ายไหมเม็งหรือสายสิญจน์ ให้ลูกหลานสำหรับมัดมือ เป็นเครื่องแสดงว่านับถือผีเดียวกัน จากนั้นเมื่อเข้าไปในผามแล้วจะจุดจ๋องแหลงบูชากองข้าวสาร ซึ่งถือเป็นสัญลักษณ์ของพระธาตุตะโก้งหรือเจดีย์ชเวดากอง ที่เป็นศูนย์รวมความศรัทธาของชาวมอญ | สไลด์

228. รหัส : AG-1-1/2-244

พิธีเลี้ยงผีเม็ง จ.ลำปาง

| วันที่ 14-16 มีนาคม 2530 – พิธีเลี้ยงผีปู่ย่าเพื่อแก้บนของคนในตระกูล (ลูกของคนทรงผีเจ้าขุนศึก) พิธีบวชผีผ้าขาว ที่นั่ง (ร่างทรง) ซึ่งเป็นผีที่มีอาวุโสที่สุดในตระกูลจะมานั่งที่ต้นหว้าเพื่อให้ลูกหลานอาบน้ำ แล้วจึงลงทรง นุ่งขาวห่มขาว ต่อจากนั้นผีผ้าขาวจะแจกฝ้ายไหมเม็งหรือสายสิญจน์ ให้ลูกหลานสำหรับมัดมือ เป็นเครื่องแสดงว่านับถือผีเดียวกัน จากนั้นเมื่อเข้าไปในผามแล้วจะจุดจ๋องแหลงบูชากองข้าวสาร ซึ่งถือเป็นสัญลักษณ์ของพระธาตุตะโก้งหรือเจดีย์ชเวดากอง ที่เป็นศูนย์รวมความศรัทธาของชาวมอญ | สไลด์

229. รหัส : AG-1-1/2-245

พิธีเลี้ยงผีเม็ง จ.ลำปาง

| วันที่ 14-16 มีนาคม 2530 – พิธีเลี้ยงผีปู่ย่าเพื่อแก้บนของคนในตระกูล (ลูกของคนทรงผีเจ้าขุนศึก) พิธีบวชผีผ้าขาว ที่นั่ง (ร่างทรง) ซึ่งเป็นผีที่มีอาวุโสที่สุดในตระกูลจะมานั่งที่ต้นหว้าเพื่อให้ลูกหลานอาบน้ำ แล้วจึงลงทรง นุ่งขาวห่มขาว ต่อจากนั้นผีผ้าขาวจะแจกฝ้ายไหมเม็งหรือสายสิญจน์ ให้ลูกหลานสำหรับมัดมือ เป็นเครื่องแสดงว่านับถือผีเดียวกัน จากนั้นเมื่อเข้าไปในผามแล้วจะจุดจ๋องแหลงบูชากองข้าวสาร ซึ่งถือเป็นสัญลักษณ์ของพระธาตุตะโก้งหรือเจดีย์ชเวดากอง ที่เป็นศูนย์รวมความศรัทธาของชาวมอญ | สไลด์

230. รหัส : AG-1-1/2-246

พิธีเลี้ยงผีเม็ง จ.ลำปาง

| วันที่ 14-16 มีนาคม 2530 – พิธีเลี้ยงผีปู่ย่าเพื่อแก้บนของคนในตระกูล (ลูกของคนทรงผีเจ้าขุนศึก) พิธีบวชผีผ้าขาว ที่นั่ง (ร่างทรง) ซึ่งเป็นผีที่มีอาวุโสที่สุดในตระกูลจะมานั่งที่ต้นหว้าเพื่อให้ลูกหลานอาบน้ำ แล้วจึงลงทรง นุ่งขาวห่มขาว ต่อจากนั้นผีผ้าขาวจะแจกฝ้ายไหมเม็งหรือสายสิญจน์ ให้ลูกหลานสำหรับมัดมือ เป็นเครื่องแสดงว่านับถือผีเดียวกัน จากนั้นเมื่อเข้าไปในผามแล้วจะจุดจ๋องแหลงบูชากองข้าวสาร ซึ่งถือเป็นสัญลักษณ์ของพระธาตุตะโก้งหรือเจดีย์ชเวดากอง ที่เป็นศูนย์รวมความศรัทธาของชาวมอญ | สไลด์