วันแรกที่บ้านแพด ปี 1979

มอร์แมนกลับมาที่บ้านแพดอีกครั้ง เห็นตุงแดงและผู้หญิงใส่ซิ่นลื้อพร้อมโพกผ้าที่ศีรษะ มอร์แมนได้พบพ่อใหม่แก้ว หมู่บ้านเปลี่ยนไปเพราะมีการตัดถนนใหม่ มีบ้านที่สร้างใหม่จำนวนมาก แต่ยังคงทำเกษตรกรรมเหมือนเมื่อก่อน บางคนใช้รถแทรคเตอร์ ที่บ้านแวนและเชียงบานมีไฟฟ้าใช้ แต่ที่บ้านแพดยังไม่มี มีชมรมลูกเสือชาวบ้านให้คนมารวมกลุ่มกัน เพื่อฝึกและสร้างมิตรภาพ พื้นที่สองฝั่งแม่น้ำแวนถูกถางออกเพื่อปลูกไร่ถั่ว ใบยาสูบ ผัก และข้าว เกือบทุกบ้านมีส้วมใช้

การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจที่บ้านแพด

ป่าที่เคยอยู่ระหว่างบ้านแพดและเชียงบานและป่าที่อยู่ระหว่างบ้านแพดและผาลาดซึ่งเป็นแหล่งที่ชาวบ้านตัดไม้ไปทำฝืนและเสาบ้านไม่มีแล้ว ปัจจุบันกลายเป็นไร่ การหาฟืนยากขึ้นเพราะตำรวจจับและต้องเสียค่าปรับ ชาวบ้านจึงไปเก็บฟืนที่เชิงเขา ส่วนยาสูบก็เปลี่ยนจากการใช้ไม้มาใช้แก๊ส ลูกสาวของคำปิงยังคงทำนาที่พ่อเคยซื้อไว้ โรงบ่มใบยาสูบปลูกใบยาโดยทดน้ำมาจากแม่น้ำแวน เด็กผู้หญิงจากเชียงบานจะมาทำงานที่นี่ การทำไร่ยาสูบจะทำหลังจากเก็บเกี่ยวข้าวแล้ว กำนันเด่นชัยบอกว่ามีพืชที่เสียหายจากความแห้งแล้งประมาณ 40%

พบพ่อคำปิงที่เชียงใหม่

คำปิงบอกว่าเมืองยังเป็นคนที่รวยที่สุดในหมู่บ้าน ปัจจุบันแสงช่วยเป็นผู้ใหญ่บ้าน ปัญหาที่เกิดขึ้นสมัยผู้ใหญ่คำปิงไม่ได้รับการแก้ไข เพราะผู้ใหญ่บ้านไม่เข้มแข็ง พ่อแสงและแม่แสงยังมีชีวิตอยู่ ส่วนพรม บุญศรี และแสงตายแล้ว คำปิงบอกว่าบ้านแพดและเชียงคำเปลี่ยนไป คนที่รวยก็รวยขึ้น และคนที่จนก็จนลง หนองน้ำที่เคยเป็นแหล่งจับปลาของชุมชนก็กลายเป็นที่ส่วนตัวของคนรวยที่มาซื้อไป

เชียงคำ (4 ธ.ค. 79)

พระสงฆ์บอกว่าาคนที่เรียนจบสูงๆ จะไม่ทำนาหรือใช้แรงงาน ถ้าพวกเขาไม่หางานดีๆ ทำอาจจะไปเป็นพวกนักเลง ติดยาในเมือง หรือเป็นคอมมิวนิสต์เข้าไปอยู่ในป่า พ่อแม่ทำอาชีพอะไรลูกก็มักจะทำอาชีพนั้นตาม กำนันเด่นชัยบอกว่าหากรัฐช่วยเหลือการเกษตร ประเทศไทยจะมั่งคั่งกว่านี้ ส่วนพวกทหารก็ทำตัวเหลวไหล ถนนที่ไปน่านไม่ปลอดภัย ชาวบ้านจึงจ้างทหารฮ่อมาคอยคุ้มกัน มีการนำยาควินินสำหรับส่งให้ผู้อพยพมาขายที่ตลาด เนื่องจากมาลาเรียระบาดอีกครั้ง การขาดวิตามินของชาวบ้านมีเพิ่มขึ้น แต่วัณโรคยังคงเป็นปัญหาสำคัญ โรคเรื้อนกลับมา เจ้าหน้าที่แนะนำชาวบ้านว่าเมื่อมีปัญหาเรื่องที่ดินที่เก็บเงียบไว้ก่อน มิเช่นนั้นอาจถูกยิงได้ เช่นพวกแม้วที่มักถูกยิงตายจากการโต้แย้งเรื่องที่ดิน การปลูกฝิ่น ติดสินบน แล้วถูกโยนข้อหาว่าเป็นคอมมิวนิสต์

ลูกนอกสมรสของสุข

การสืบสวนความกรณีลูกนอกสมรสของสุขที่บ้านของผู้ใหญ่บ้านและกำนัน

สำรวจการทำนา

บ้านแม่แอ่นมีนา 9 ไร่ ผลิตข้าวได้ 11 ถัง ใช้ปุ๋ยในแปลงเพาะ มีนาที่ทุ่งลอ 10 ไร่ ผลิตข้าวได้ 7 ถัง ไม่ใช้แทรคเตอร์

ข้อสันนิษฐานทางวิทยาศาสตร์ชาติพันธุ์

ข้อสันนิษฐานทางวิทยาศาสตร์ชาติพันธุ์ คืออาจจะมีลักษณะหรือสัญลักษณ์บางอย่างถูกนำมาใช้เมื่อมีสิ่งกระตุ้น วิทยาศาสตร์ชาติพันธุ์แสดงให้เห็นขอบเขตที่พวกเขาใช้ในการค้นหา สี ชื่อ คำเรียกญาติ และเป็นเครื่องหมายว่าวัฒนธรรมของพวกเขาเชื่อมโยงอย่างเป็นนามธรรมกับสิ่งกระตุ้นเหล่านั้น

รูปแบบทางวัฒนธรรม

อาจพูดได้ว่าบรรทัดฐานเป็นสาเหตุของพฤติกรรมต่างๆ ประการแรกรูปแบบทางวัฒนธรรมเป็นสิ่งที่ทำให้เกิดธรรมเนียมปฏิบัติ และสองพฤติกรรมที่เกิดจากความรู้สึกส่วนตัว