“Dear P' Joop. I sent my work already. Hope that is ok. Btw. My dad passed away this morning. I will have to go to Battambang tomorrow early morning. Please let me know if there is anything I need to correct and I will do before my departure!”

          ข้อความจากจากคุณอะมีมะ แซ่จู (มิมี่) บุตรบุญธรรมของ ดร.ไมเคิล วิกเคอรี ทำให้ผู้เขียนยิ้มในประโยคแรก เมื่อทราบว่าการจัดการภาพถ่ายภาคสนามของ ดร.วิกเคอรี่ ในขั้นแรกสำเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี ขณะเดียวกันก็ต้องตกใจกับประโยคที่ตามมา ดร.วิกเคอรี ได้เสียชีวิตลงแล้ว

          ย้อนไปเมื่อวันที่ 13 ธค 59 ที่ผ่านมา ผู้เขียนมีโอกาสได้ไปสำรวจภาพถ่ายจากการทำงานภาคสนามของ ดร.ไมเคิล วิกเคอรี่ (Michael Vickery) และ ดร. โอโตเม่ ไกล์น ฮัทธิซิงค์ (Otome Klein Hutheesing) ที่จังหวัดเชียงใหม่ เนื่องจากก่อนหน้านี้ผู้เขียนได้พูดคุยกับคุณอะมีมะ แซ่จู หรือมิมี่ ผู้จัดการและผู้ก่อตั้งศูนย์ชาติพันธุ์และมรดกวัฒนธรรมลีซู และเป็นบุตรบุญธรรมของอาจารย์ทั้งสองท่าน คุณมิมี่ให้ข้อมูลว่า ดร.วิกเคอรี่ และ ดร.ฮัทธิซิงค์ มีภาพถ่ายจำนวนมากจากการลงพื้นที่ทำงานวิจัย  ขณะนี้ภาพถ่ายดังกล่าวกำลังจะเสื่อมสภาพ จึงต้องการหาวิธีอนุรักษ์ด้วยการสแกน รวมถึงจัดระบบและให้ข้อมูล เพื่อการใช้ประโยชน์ในอนาคต

          ผู้เขียนและคุณมิมี่ติดต่อกันสม่ำเสมอ ตั้งแต่เดือนธันวาคม 59 เป็นต้นมา  เมื่อทราบว่าจะต้องทำงานร่วมกันเพื่อจัดการบันทึกภาคสนามของ ดร.วิกเคอรี ทั้งสำรวจ วางแผนการทำงาน ออกแบบโครงสร้างการจัดการข้อมูล (model of the levels of arrangement of a collection)  การอนุรักษ์ภาพถ่าย สไลด์ และฟิล์มเนกาทีฟ กว่า 20,000 รายการ จากการทำงานสนามใน 6 ประเทศได้แก่ กัมพูชา ไทย ลาว อินโดนีเซีย เมียน์มาร์ และเวียดนาม ในช่วงปี พ.ศ. 2503-2545

ส่วนหนึ่งของภาพถ่ายและเอกสารจากการทำงานของ ดร.ไมเคิล วิกเคอรี

          ภาพถ่ายจากการทำงานของ ดร. วิกเคอรี เป็นภาพที่ถูกถ่ายขึ้นภายใต้ความสนใจส่วนตัว และเพื่อการศึกษาและงานวิจัย เช่น กัมพูชาศึกษา ประกอบไปด้วยภาพถ่ายที่เกี่ยวกับพิธีกรรม ชีวิตประจำวัน เทศกาล การแสดงวัฒนธรรม โบราณสถาน วัด สถาปัตยกรรม พิพิธภัณฑ์ และกลุ่มชาติพันธุ์  ฯลฯ

          ฐานข้อมูลจดหมายเหตุมานุษยวิทยาและคุณมิมี่ได้วางแผนระยะเวลาการทำงานไว้ 3 ปี (2560-2562) ขณะนี้อยู่ในขั้นตอนการจัดการฟิล์มเนกาทีฟจำนวน 4,000 ภาพ จาก 6 ประเทศ โดยได้สแกนฟิล์มทั้งหมดเป็นรูปแบบดิจิทัล ให้คำอธิบายกลุ่มภาพ และภาพรายชิ้น ทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ

ฟิล์มเนกาทีฟ ภาพถ่าย และสไลด์

ขอบคุณภาพจาก คุณอะมีมะ แซ่จู

          ตลอดการทำงานในแต่ละขั้นตอน คุณมิมี่มักถามผู้เขียนถึงวิธีการจัดการข้อมูลตามระบบ ISAD(G) เล่าให้ฟังถึงอุปสรรคในการทำงานไม่ว่าจะเป็นการพยายามจัดลำดับชั้นของกลุ่มภาพถ่ายที่อยู่ปะปนกัน การให้คำอธิบายภาพแต่ละภาพที่จำเป็นต้องหาข้อมูลประกอบจากแหล่งข้อมูลต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นจากคำบอกเล่าของ ดร.วิกเคอรี เองที่เป็นผู้ถ่าย จากงานเขียน และจากเอกสารแวดล้อมอื่นๆ เพื่อให้การจัดการภาพถ่ายเป็นไปอย่างสมบูรณ์และได้ข้อมูลครบถ้วนที่สุด ยังไม่รวมอุปสรรคด้านดินฟ้าอากาศ ซึ่งเมื่อใดก็ตามที่ฝนถล่มเมืองเชียงใหม่ น้ำจะไหลเจิ่งนองทั่วบริเวณชั้นล่างของบ้าน ที่เป็นพื้นที่ของห้องสมุดและส่วนที่เก็บเอกสารสำคัญ คุณมิมี่จะให้ข้อมูลความคืบหน้าการทำงานเป็นระยะๆ จนผู้เขียนอดตื่นเต้นไปด้วยไม่ได้ และเฝ้ารอที่จะเห็นภาพถ่ายทั้งหมดนี้เมื่อจัดการเสร็จสิ้นแล้ว

 สำรวจและจำแนกเพื่อจัดกลุ่มภาพ ข้อมูลที่ระบุบนสไลด์ เช่น ปี สถานที่ คือข้อมูลบริบทที่ใช้จำแนกกลุ่มภาพในเบื้องต้น

ขอบคุณภาพจาก คุณอะมีมะ แซ่จู

          ราวกลางเดือนมิถุนายน คุณมิมี่แจ้งให้ทราบว่า ดร.วิกเคอรี ป่วยหนักอยู่ที่ประเทศกัมพูชา จำเป็นต้องเดินทางไปเยี่ยม การไปเยี่ยมครั้งนี้คุณมิมี่ไม่ลืมที่จะนำฟิล์มเนกาทีฟส่วนหนึ่งและภาพดิจิทัลที่สแกนแล้วติดตัวไปด้วย เพื่อให้ ดร.วิกเคอรี ช่วยเล่าและให้ข้อมูลเบื้องหลังของภาพถ่ายภาคสนามแต่ละภาพ แม้ร่างกายจะอ่อนแรง และไม่สามารถพูดคุยได้นานๆ แต่ท่านก็ช่วยเหลืออย่างเต็มที่ในการรื้อฟื้นความทรงจำเมื่อเกือบ 60 ปีที่แล้ว จนสามารถจำแนกและจัดกลุ่มภาพถ่าย พร้อมข้อมูลอรรถาธิบายเบื้องต้น

ดร.วิกเคอรี กำลังดูฟิล์มและเล่าถึงบริบทของการทำงานและการถ่ายภาพ

ขอบคุณภาพจาก คุณอะมีมะ แซ่จู

          อย่างไรก็ตาม เป็นที่น่าเสียใจ 29 มิถุนายน 2560 ดร.วิกเคอรี จากไปอย่างสงบด้วยวัย 86 ปี ที่จังหวัดพระตะบอง ประเทศกัมพูชา แม้ ดร.วิกเคอรี จะจากไป แต่คุณมิมี่ยังคงพยายามดำเนินการจัดการข้อมูลให้แล้วเสร็จตามแผนงานที่วางไว้ เพื่อสานต่อความตั้งใจของ ดร.วิกเคอรี ที่ต้องการให้ผลงานวิชาการ บันทึกสนาม และภาพถ่าย ตลอดชีวิตการทำงานของท่าน ได้เผยแพร่และเป็นประโยชน์ต่อคนรุ่นหลัง ซึ่งเมื่อบันทึกสนามของ ดร.วิกเคอรี ได้รับการจัดการทั้งหมดแล้ว จะเผยแพร่ผ่านฐานข้อมูลจดหมายเหตุมานุษยวิทยาต่อไป

สามารถติดตามอ่านผลงานและรายชื่อผลงานตีพิมพ์ ของ ดร. ไมเคิล วิกเคอรี ได้ที่ http://michaelvickery.org/

ด้วยความระลึกถึง Dr.Michael Vickery

May You Rest in Peace