เอกสารโบราณในประเทศไทย

NPH001-012ตำรายาทั้งมวล

ตำรายาทั้งมวล กล่าวถึงตำรายาหลายอย่าง อาทิ ยาแก้ไข้, ตีนเย็น อีกทั้งยังระบุว่าผู้สร้างเอกสารโบราณคือ ท่านบุปผา ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/12 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา

NPH001-031ตำรายาท่านสองหลาบบ้านกงเก่า

ตำรายาฉบับนี้กล่าวถึงโรคและตำรับยาสำหรับรักษาโรค อาทิ ยางูตอด ยาซะดวง ยาคันทะมาลา ยามะเร็งกระดูก ยาคางเข้ากับ ยาแก้ปานดำปานแดง ยาเทรียดไฟ ยาลวงแก้ว ยาลมนอก ยาแก้พิษ ยาเหือดจม ยาฝน ยาทา ยาตุม ยาลงคาง ยาเป่า ยาเส้นเอ็นทั้งมวล ยาแก้ลมทั้งมวล ยาลงท้อง ยาฝีหัวอ่อน ยาฝนทาฝี ยาไข้ตีนกำมือกำ เป็นต้น ตำรับยารักษาโรคที่ปรกฏในหนังสือ ตัวอย่างเช่น ยาลวงแก้ว เอารากบัวหลวง รากพร้าว รากตาล รากหญ้าคา รากหญ้าปากควาย หญ้าแห้วหมู เอาข้าวเจ้า อ้อยดำ ถั่วซะแดด มาตำดอมกันแช่ปั้นเอาสะแพงน้ำนมแฟง ๑ ประสมกับน้ำยาผงคาน้ำใส่เดินตัดกินดีแล หน้าสุดท้ายมีข้อความเขียนว่า “ไผยืมไปอย่าอำเอาเทินบีดีแล” ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/31 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา หมายเหตุ ใบลาน 2 อักษร และขนาดใบลานต่างกัน คาดว่ามาจากคนละผูก

NPT004-049ตำรายาเทพอักษร

อักษรเขียนไม่เต็มทั้งสองหน้า มีสูตรยาหลายชนิด เช่น ยาครอบจักรวาล ยาหม้อจำเริญอาหาร ยาตัดลมทั้งปวง เป็นต้น

NPT007-006ตำรายาธาตุทั้ง 4

RBR003-006ตำรายาโบราณ

หนังสือสมุดไทยบันทึกตำราเวชศาสตร์ หรือตำรายา เขียนด้วยอักษรไทย อักษรขอมไทย ภาษาไทย และภาษาบาลี มีหลายลายมือ บันทึกตำรับยาเป็นตำรับ ๆ ไป คล้ายกับตำรายาเกร็ด

RBR003-005ตำรายาโบราณ

ตำราดูช้างดิน, ตำรายา, ตำราดูผีหัวหลวง, ตำราดูวันดีวันเสีย, ตำราทำนา, ตำราแม่โพสพ, คาถาถวายธง, คำเวนน้ำสรงพระพุทธรูป, คำขอขมาแก้วทั้ง ๓, คาถาพระเจ้า ๕ พระองค์, คาถาวัวธนู, ยาหุง, ยา ๑๐๘ ฯลฯ ฉบับนี้มีการใช้สระออ ที่มีรูปเป็นไม้เก๋าห่อนึ่ง

NPH001-029ตำรายาป่วงหมากไม้

ตำรายาฉบับนี้กล่าวถึง ยาป่วง หมากไม้ ยาแก้เจ็บท้อง ยาทะมะลา เป็นต้นโรคป่วง คือ โรคระบาดมีอาการให้ท้องร่วงและอาเจียน ส่วนโรคไข้หมากไม้ อาการของโรคจะหายใจออกมามีลมร้อน นอนซม เหม็นข้าว กินข้าวไม่ได้รส เป็นต้น “สาเหตุของการเกิดโรคไข้หมากไม้ เกิดจากการรับพิษในทุ่งนาที่มีการหมักหมมของใบไม้ ต้นไม้ พืชต่างๆ ตามโคลนตม” ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/ นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา อ้างอิง สมชาย ชินวานิชย์เจริญ. (2555, 19 ธันวาคม). ลือ “ไข้หมากไม้” รักษาด้วยน้ำเกลือใน รพ.ทำตาย ต้องใช้หมอพื้นบ้านเท่านั้น. [ฉบับอิเล็กทรอนิกส์]. MGR Online. ค้นจาก https://mgronline.com/qol/detail/9550000153416

RBR007-019ตำรายาแผนไข้

ตำราแผนไข้ เป็นตำราสำหรับแพทย์ใช้ศึกษาโรคและวางยาในการรักษาโรค เช่น กาฬไฟฟ้า กาฬพระจักร กาฬพุทธยัก ยาแก้ราก กาฬกระโดง เป็นต้น

PBI001-046ตำรายาฝี

NPT010-021ตำรายามพุกาม

PBI001-029ตำรายารักษาโรคฝี

SKN001-010ตำรายาริดสีดวง

สันนิษฐานว่าสมุดไทยเล่มนี้เป็นเรื่องเดียวกับ SKN001-006 และ SKN001-013

NPT004-075ตำรายาริดสีดวง

กล่าวถึงตำรายาโรคริดสีดวง และคาถาหัวใจพระเจ้าต่างๆ เขียนเป็นภาษาบาลีสำเนียงมอญ

NPT004-067ตำรายารุเลือด

ตำรับยาสมุนไพรหลายขนาน ยาขับหนองใน ยาแก้อุปทม ยารุเลือด ยาขับเลือด ยาแก้กาฬสิงคลี ยาแก้เลือดตีขึ้น ยาดองแก้โทษานุโทษ ยาบำรุงเลือด ยารุเลือดมิถึงระดู

NPT004-081ตำรายาเรื้อนกวาง

NPT001-008ตำรายาโรคลม

ตำรายาเกี่ยวกับโรคลม ในคัมภีร์ชวดาร เกี่ยวกับลมต่างในร่างกายที่ไหลหมุนเวียนอยู่ หากเกิดความผิดปกติกับลมดังกล่าวก็จะทำให้เกิดโรคภัยไข้เจ็บต่างๆ ได้ ซึ่งมีสูตรยาสมุนไพรที่ใช้รักษาโรคต่างๆ เหล่านั้นด้วย ท้ายเรื่องเป็นภาพยันต์ชนิดต่างๆ

NPT003-007ตำรายาโรคลม และการคลอดบุตร

สมุดไทยฉบับนี้ ประกอบด้วย 2 เรื่องหลักๆ คือ เรื่องเกี่ยวกับตำรายาโรคลม ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งในคัมภีร์ชวดาร และอีกเรื่องคือ ตำรายาที่ใช้ในการคลอดบุตร และกรณีต่างๆ ที่อาจจะเกิดขึ้น ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของคัมภีร์ปฐมจินดา

NPH001-017ตำรายาเลือดทั้งปวง

ตำรายาเลือดทั้งปวง อาทิ ยาเลือด ยาลม ยาแห่บ่ตก สันนิบาต เป็นต้น ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/17 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา

RBR003-046ตำรายาและการเจริญกรรมฐาน

ตำรับตำรายาการแพทย์แผนไทย และวิธีการเจริญอสุภะกรรมฐาน

NPT004-043ตำรายาและครรภ์ทรักษา

กล่าวถึง โรค อาการเจ็บป่วย และสูตรยาสำหรับรักษาโรคนั้นๆ อาทิ ยารักษาฝี ยาแก้ตะคริว ยาแก้ขัดเบา ยาแก้กาฬ ยาอาจารย์อัมวัดตะหลุก ยาทิพย์ไสยาสน์ ยาดองแก้เลือดหญิงอยู่ไฟไม่ได้ ยาบำรุงโลหิต ยาไฟประลัยกัลป์ ยาประจุไข้เหนือ ยาพินทุกาฬ ยามหานิลแท่งทอง ยาเนาวโกฐ และยาครรภ์ทรักษา ฯลฯ

NPT008-014ตำรายาและคาถา

RBR003-084ตำรายาและคาถาอาคม

สมุดไทยบันทึกตำรายาและตำราไสยศาสตร์ประเภท คาถาอาคมต่าง ๆ หน้าปกเขียนเป็น “ตำรายา” มีข้อความด้านในว่า “เขาแช่งไว้ไม่ให้ใครเอาเรียน” มีบันทึกวันเดือนปีเกิด “เอื้อยเธด เกิดปีระกา อายุ ๓๕ ปี เอื้อยเธด ตายเดือน ๑๒ ขึ้น ๑๐ ค่ำ วันอาทิตย์ ปีมะแม ศักราชล่วงไปได้ ๒๔๖๒ วันล่วงได้ ๒๓” มีบันทึกทั้วไป “ซื้อของหมด ๑๐๖ สิบบาท”, “บาเปื่อง เกิดปีมะเส็ง เดือน ๑๑ ขึ้นค่ำ ๑ วันจันทร์”, “บาโห้ เกิดปีฉลู เดือนสี่ แรม ๑๓ ค่ำ”

RBR003-085ตำรายาและคาถาอาคม

สมุดไทยบันทึก ตำรายา และคาถาอาคมต่าง ๆ เช่น เวนข้าวสังฆ์, คำให้พร(แบบภาคเหนือ), ยาพันละดึกขี้ไม่ออก, ยาอยู่เดือน, ยาลูกอ่อนลงท้อง, ยาเขียวสรรพคุด, ยาแก้ลม, ยาเบื่อแก้ขี้ราก, ยากวาดเด็กทราง, ยาเขียวพระอินทร์หื้อ, ยาห้ามราก, ยากินแก้สะอึก, ยาแก้ลมตีนตายมือตาย, ยามะเร็ง, ยาอายุวัฒนะ, ยาขี้กลาก, ยาริดสีดวง, ยาเบา, ยาเมา, คาถาหัวใจกรณี, คาถาเสกสีผึ้ง, คาถาเสกน้ำล้างหน้า, โอมสิทธิสาวหูม ฯลฯ มีวันเดือนปีเกิดของบุคคลด้วย เช่น “ไอ่อยู่ ปีชวด เดือน ๘ แรม ๑๑ ค่ำ วันเสาร์ ชายอยู่”, “ปีเถาะ เดือน ๖ แรม ๑๕ ค่ำ วันจันทร์ หญิงบูน”, “ปีวอก เดือน ๗ แรม ๕ ค่ำ วันผะหัส ชายยัน”, “ปีฉลู เดือน ๕ แรม ๕ ค่ำ วันผะหัส ชายหมาย”, “นามสกุล รวมแสง”

RBR003-050ตำรายาและคาถาอาคม

สมุดไทยบันทึกตำรับตำรายาแผนไทยตำรับต่าง ๆ และเรื่องไสยศาสตร์ที่เป็นคาถาอาคม

RBR003-044ตำรายาและคาถาอาคม

สมุดไทยดำบันทึกตำรายาแผนไทย และคาถาอาคม ไสยศาสตร์

RBR003-032ตำรายาและคาถาอาคม

สมุดไทยบันทึกตำรายาและคาถาอาคม ตำราไสยศาสตร์ มีภาพยันต์ต่าง ๆ ด้วย

RBR003-038ตำรายาและคาถาอาคม

สมุดไทยบันทึกตำรับยาแพทย์แผนไทย เช่น ยาตา ยาฝีดาษ ยาไข้ทั้งปวง เป็นต้น และมีเรื่องคาถาอาคมแทรกในเล่ม

RBR003-043ตำรายาและค่าวสุวัตร

สมุดไทยบันทึกตำรายา และวรรณกรรมเรื่อง ค่าวสุวัตรนางบัวคำ คาดว่าน่าจะเป็นเล่มเดียวกับ RBR003-036

RBR007-017ตำรายาและตำราดูทิศ

เอกสารโบราณกล่าวถึง ตำราดูดวงชายหญิง ตำราดูทิศ ดูฤกษ์ยามในการทำการมงคลล ตำราดูเสาและตำราปลูกเรือน จากนั้นกล่าวถึงตำรายารักษาโรคต่างๆ เช่น ยาเลือดระดูเสีย ยานิ่ว ยาแก้ขัดหนัก ยาแปรไข้ ยานัตถุ์ ยาจับไข้หัวลม ยาแก้ระดูไม่สะดวก ยาแก้ระดูธาตุ ยาดอง ยาแก้ลม เป็นต้น เอกสารโบราณชำรุด ไม่ครบฉบับ

SAC002-001ตำรายาและตำราไสยศาสตร์

หน้าต้นเป็นตำรายา กล่าวถึงโรคและสมุนไพรสำหรับรักษาโรค เช่น ยารักษาริดสีดวงงอก ประกอบด้วย ลูกกล้วย 1 อุตพิด 1 กดาดแดง 1 ก้านชา 1 พฤกษ์ 1 บดเข้าด้วยกันผสมน้ำผึ้งรวงปั้นเป็นลูกกลมขนาดเท่าลูกพุทรา กินหายแล เป็นต้น หน้าปลายเป็นเรื่องไสยศาสตร์ เช่น คาถาเรียกผู้หญิงเข้าหา คาถาสะกดศัตรู เป็นต้น

RBR002-0843ตำรายาและตำราหมอดู

เลขทะเบียน 65 ตำรายาแผนโบราณ

SAC003-001ตำรายาและตำราห่วง

ต้นฉบับเป็นสมุดไทยขาว เขียนด้วยอักรไทยและขอมไทย เนื้อหาส่วนใหญ๋เป็นตำรายากล่าวถึงแผนเส้น รูปผู้ชาย ส่วนหน้าปลายมีภาพแผนเส้น และตำราห่วง