Total : 57 pages , Total amount : 1,815 Records , Total amount : 2 Resources.
Advance Search
สมุดไทยขาวฉบับนี้บันทึกด้วยอักษรไทย ภาษาไทย และอักษรขอมไทย ภาษาบาลี สภาพเอกสารไม่ครบฉบับ แต่เนื้อหายังอ่านได้ ซึ่งกล่าวถึงตำรายาเกร็ด คือ ตำรายาที่ชาวบ้านเชื่อถือกัน บางที่อาจเรียกว่า ยากลางบ้าน เช่น ยามหานิล ยาเขียวหอม ยาแก้ลม ยาแก้ริดสีดวง ยาแก้ไข้สารีบาท ยาแก้กษัยกล่อน เป็นต้น
สมุดไทยขาว บันทึกด้วยดินสอไว้เพียงหน้าต้นเท่านั้น หน้าปลายว่างเปล่า เนื้อหาเกี่ยวกับตำรายาเกร็ดหรือยารักษาโรคทั่วไป เช่น ยาถ่ายพยาธิ ยาแก้ตกเลือดระดู ยาหอมสว่างอารมณ์ ยาแก้ไข้ทั้งปวง เป็นต้น
ตำรายาเกล็ด หรือ ยาเกร็ด ในพจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ให้ความหมายว่า ยาที่ไม่ใช่ยาตำราหลวง หรือเรียกอีกชื่อว่า ยากลางบ้าน เป็นยาที่ชาวบ้านเชื่อถือและใช้สืบทอดกันต่อๆ มา ในตำรายาเกล็ดฉบับนี้ กล่าวถึง อาการของโรคและตำรับยาในการรักษาโรคต่างๆ ดังนี้ ยาแก้แสียงแห้ง ยาแก้เลือดผอมท้องโต ยาปลุกเลือด ยารุเลือด ยาพรหมพิทักษ์ ยาถ่ายเลือดรุได้สารพัด ยามหาไว ยาถ่ายสารพัดคุณไสย ยาดองเลือดผอมแห้งท้องโต ยากวนกินแก้เลือดผอมท้องโต ยากินตัดราก ยาแก้อภินยา แก้ไข้จับใหญ่ ไข้เหนือ ยาแก้ร้อนในกระหายน้ำ ยามหาเมฆ ยามหานิล ยาต้มแก้ร้อนใน ยาสว่างอารมณ์ ยาแก้ไข้สำหรับไข้เชื่อมมัวจับหัวใจ ยาต้มแก้ไข้จับวันเว้นวัน ยาต้มครอบสารีบาททั้งปวง ยาแก้ลม ยาเหลืองบุพนิมิตร ยาแก้โรคทุลาวะสา ยาแก้โรคสำหรับบุรุษ ยาขาว ยาลมแก้จุกเสียด ยาดองแก้เลือดร้าง ยาดับลมร้าย ยาต้มถ่ายเสลด ยากัดเลือดกรัง ยาต้มแก้เลือดร้าง ยาเหลืองแก้ลมจุกเสียด ยาอายุวัฒนะ ยาเสียงแห้ง เป็นต้น และแทรกเรื่องไสยศาสตร์ ซึ่งเป็นคาถาสั้นๆ เช่น คาถาเสกน้ำมันดิบเหยียบเหล็ก คาถาสะเดาะลูกในท้อง คาถาตัดปาง เป็นต้น
สมุดไทยขาวบันทึดก้วยอักษรไทย ภาษาไทย สภาพเอกสารสมบูรณ์ดี แม้จะมีรอยขาดเล็กน้อย แต่ไม่มีผลต่อการศึกษาเนื้อหาเอกสาร เนื้อหากล่าวถึงตำรายาเกร็ด ซึ่งยาเกร็ดที่ตำรายาที่ชาวบ้านนิยมใช้รักษาโรค บางทีก็เรียกยากลางบ้าน เช่น ยาแก้ไข้ ยาหอมไข้ ยาต้มสันนิบาตเหนือ ยาต้มสันนิบาตแก้อ้าปากมิออก ยาแก้กาฬ ยาหอมสันนิบาต ยาสว่างอารมณ์ ยาหอมใหญ่ ยาสมานปาก ยาต้มแก้ไข้บิด ยาประทุมไสยาสน์ ยาผงสันนิบาต ยาต้มแก้ไข้คลั่ง ยาแปลไข้ เป็นต้น
ตำรายาแก้ไข้เด็ก อาทิ ยาแก้ไข้ตัวร้อนเด็ก, ยาชุมบาย, แก้แงน, แก้ซางขาว เป็นต้น หน้ารองสุดท้ายเขียนด้วยหมึกน้ำเงิน ภาษาไทย ว่า “ของ พ่อคำพันธ์ หมวดดารักษ์ 80/1 หมู่ 8 บ้านสะวาสี ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/18 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา
สมุดไทยขาวบันทึกด้วยอักษรไทย ภาษาไทย เนื้อหากล่าวถึงตำรับสมุนไพรในการรักษาโรคที่เกี่ยวกับฝี เช่น “อันนี้ชื่อสังวาลย์พระอินทร์ ขึ้นแต่บ่าแลอกแล 11 วันตาย ฤาแปรหัวหัวฝีนั้นเอาอุลม 1 อังกาบดอกแดง 1 อังกาบดอกข้าว 1 บัวบก 1 ตำเอาน้ำเท่ากันชโลมหัวฝีนั้นแล ฯ”
ตำรายาแก้ไข้หมากไม้ กล่าวถึง บอกหมากไม้ (ใช้หมากไม้) ยาชุม บอกพยาธิ ฯลฯ “ไข้หมากไม้” โดยเชื่อว่าเกิดจากการหมักหมมของใบไม้ ต้นไม้ และพืชต่างๆที่อยู่ในโคลนตม คนที่ไม่แข็งแรงเมื่อได้รับพิษเข้าไปก็จะเกิดอาการไข้ มักเกิดในช่วงเปลี่ยนฤดูกาลหรือช่วงที่ผลไม้ออกมากๆ (ข้อมูลจาก https://www.facebook.com/1964799477117598/posts/2438974776366730/?locale=zh_TW&paipv=0&eav=AfaimwJY4D4wYRfdsriegZdK4tcTW87i2QVZJEyFpCLoMZrlHGwxYCm_hTK-7jnS-ew&_rdr.) ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/22 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา
ตำรายาแก้ไข้ อาทิ แก้ร้อนท้อง จับไข้ ตีนเย็นมือเย็น ไข้ปวดตา ฯลฯ ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/20 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา
ตำรายาแก้ไข้ อาทิ ยาแก้ออกดำออกแดง, แก้คัน, แก้ไข้, ยาเลือด ฯลฯ ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/19 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา
ตำรายาแก้ไข้ อาทิ ยาแก้ไข้ปวดหัว, ไข้ออกตุ่ม, ไข้ป่วง ฯลฯ ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/16 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา
ตำรายา กล่าวถึง ยาแก้ไข้ แก้ปวดท้อง แก้ลม ผิดสำแดง แก้ลิ้นกระด้าง แก้คลั่ง แก้สันนิบาต ฯลฯ ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/11 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา
สมุดไทยขาวเรื่อง ตำรายา รักษาอาการต่าง ๆ เช่น ยาแก้ท้องขึ้น ยาแก้ขี้มิออก ยาแก้ปวดท้อง ยาแก้ตานซาง ยาขี้เหม็นเน่า ยาแก้ไส้เดือร ยาแก้ทอ้งขึ้น ยาปางเด็ก ยาแดง ยาเสมอหนักทอง ยาแก้เชื่อม ยาอมรฤกทารา ยาแก้พิษฝีดาด ยาประซาง เป็นต้น
ตำรายาแก้พิษต่างๆ เช่น แก้เลือด แก้พิษงู แมลงต่าง ๆ ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/30 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา
กล่าวถึงยาแก้โรคเลือดต่างๆ เช่น ยาแก้โลหิตตกทวารทั้ง 9 ยาประจุโลหิต ยาแก้ระดูขัด ยาต้มบำรุงโลหิต เป็นต้น
ตำราฉบับนี้กล่าวยาแก้ไอ นอกจากนี้ยังมีตำรับยาอื่นๆ เช่น ยาขี้ฮาก ยาก้างลงท้อง เป็นต้น ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/14 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา
ตำรายาของพี่อ้ายเซียงลี กล่าวถึงตำรับยา อาทิ ยาออกปานแดง ดำ ด่าง ยาชุม ฯลฯ ต่าง ๆ โดยมีการระบุเจ้าของเอกสารโบราณว่าเป็นของ นายเซียงลี บ้านแสนตอ อ.สว่างแดนดิน จ.สกลนคร ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/32 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา หมายเหตุ มีใบลาน 2 ขนาด คาดว่ามาจากคนละผูก
ตำรายาแขน ยาชุม และมีการเขียนด้วยหมึกสีน้ำเงินว่า พ่อแพทย์ ช่วงบุปผา คาดว่าจะเป็นเจ้าของเอกสารโบราณ ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/13 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา
เอกสารโบราณฉบับนี้ ตอนต้นกล่าวถึงตำรายา เช่น ยาแก้ไข้ ซึ่งมีเพียงไม่กี่หน้า จากนั้นกล่าวถึงการดูลักษณะของคน วันมงคล เป็นต้น เอกสารโบราณฉบับนี้มีหลายลายมือ ทั้งลายมือแบบบรรจง ลายมือหวัด ตัวอักษรทั้งเล็กและใหญ่ ส่วนลายเส้น ทั้งเส้นหมึกดำ หมึกน้ำเงิน และดินสอ
ตำรายาทั้งมวล กล่าวถึงตำรายาหลายอย่าง อาทิ ยาแก้ไข้, ตีนเย็น อีกทั้งยังระบุว่าผู้สร้างเอกสารโบราณคือ ท่านบุปผา ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/12 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา
ตำรายาฉบับนี้กล่าวถึงโรคและตำรับยาสำหรับรักษาโรค อาทิ ยางูตอด ยาซะดวง ยาคันทะมาลา ยามะเร็งกระดูก ยาคางเข้ากับ ยาแก้ปานดำปานแดง ยาเทรียดไฟ ยาลวงแก้ว ยาลมนอก ยาแก้พิษ ยาเหือดจม ยาฝน ยาทา ยาตุม ยาลงคาง ยาเป่า ยาเส้นเอ็นทั้งมวล ยาแก้ลมทั้งมวล ยาลงท้อง ยาฝีหัวอ่อน ยาฝนทาฝี ยาไข้ตีนกำมือกำ เป็นต้น ตำรับยารักษาโรคที่ปรกฏในหนังสือ ตัวอย่างเช่น ยาลวงแก้ว เอารากบัวหลวง รากพร้าว รากตาล รากหญ้าคา รากหญ้าปากควาย หญ้าแห้วหมู เอาข้าวเจ้า อ้อยดำ ถั่วซะแดด มาตำดอมกันแช่ปั้นเอาสะแพงน้ำนมแฟง ๑ ประสมกับน้ำยาผงคาน้ำใส่เดินตัดกินดีแล หน้าสุดท้ายมีข้อความเขียนว่า “ไผยืมไปอย่าอำเอาเทินบีดีแล” ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/31 นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา หมายเหตุ ใบลาน 2 อักษร และขนาดใบลานต่างกัน คาดว่ามาจากคนละผูก
อักษรเขียนไม่เต็มทั้งสองหน้า มีสูตรยาหลายชนิด เช่น ยาครอบจักรวาล ยาหม้อจำเริญอาหาร ยาตัดลมทั้งปวง เป็นต้น
ตำราดูช้างดิน, ตำรายา, ตำราดูผีหัวหลวง, ตำราดูวันดีวันเสีย, ตำราทำนา, ตำราแม่โพสพ, คาถาถวายธง, คำเวนน้ำสรงพระพุทธรูป, คำขอขมาแก้วทั้ง ๓, คาถาพระเจ้า ๕ พระองค์, คาถาวัวธนู, ยาหุง, ยา ๑๐๘ ฯลฯ ฉบับนี้มีการใช้สระออ ที่มีรูปเป็นไม้เก๋าห่อนึ่ง
หนังสือสมุดไทยบันทึกตำราเวชศาสตร์ หรือตำรายา เขียนด้วยอักษรไทย อักษรขอมไทย ภาษาไทย และภาษาบาลี มีหลายลายมือ บันทึกตำรับยาเป็นตำรับ ๆ ไป คล้ายกับตำรายาเกร็ด
ตำรายาฉบับนี้กล่าวถึง ยาป่วง หมากไม้ ยาแก้เจ็บท้อง ยาทะมะลา เป็นต้นโรคป่วง คือ โรคระบาดมีอาการให้ท้องร่วงและอาเจียน ส่วนโรคไข้หมากไม้ อาการของโรคจะหายใจออกมามีลมร้อน นอนซม เหม็นข้าว กินข้าวไม่ได้รส เป็นต้น “สาเหตุของการเกิดโรคไข้หมากไม้ เกิดจากการรับพิษในทุ่งนาที่มีการหมักหมมของใบไม้ ต้นไม้ พืชต่างๆ ตามโคลนตม” ทะเบียนของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ คือ (23) สบ. 23.1.4/ นายทองอ่อน สิทธิไกรพงษ์ได้มอบให้หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติเก็บรักษา อ้างอิง สมชาย ชินวานิชย์เจริญ. (2555, 19 ธันวาคม). ลือ “ไข้หมากไม้” รักษาด้วยน้ำเกลือใน รพ.ทำตาย ต้องใช้หมอพื้นบ้านเท่านั้น. [ฉบับอิเล็กทรอนิกส์]. MGR Online. ค้นจาก https://mgronline.com/qol/detail/9550000153416
ตำราแผนไข้ เป็นตำราสำหรับแพทย์ใช้ศึกษาโรคและวางยาในการรักษาโรค เช่น กาฬไฟฟ้า กาฬพระจักร กาฬพุทธยัก ยาแก้ราก กาฬกระโดง เป็นต้น
สันนิษฐานว่าสมุดไทยเล่มนี้เป็นเรื่องเดียวกับ SKN001-006 และ SKN001-013
