ค้นหางานศิลปกรรม

ฐานข้อมูลศิลปกรรมในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

 
 
 
 
 
 
 

เจดีย์ประธาน

คำสำคัญ : เจดีย์ทรงระฆัง, ศิลปะพม่า, วัดบุพพาราม

ชื่อหลักวัดบุพพาราม
ประเภทงานศิลปะสถาปัตยกรรม
ตำบลช้างคลาน
อำเภอเมือง
จังหวัดเชียงใหม่
ภาคภาคเหนือ
ประเทศไทย
พิกัดภูมิศาสตร์
ค่าองศาทศนิยม
Lat : 18.787957
Long : 98.998197
พิกัดภูมิศาสตร์
พิกัดกริด
Zone : 47 Q
Hemisphere : N
E : 499810.02
N : 2077365.65
ตำแหน่งงานศิลปะเจดีย์ประธานทางทิศใต้ของวิหารหลวง

ประวัติการสร้าง

วัดแห่งนี้สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2039 ชาวบ้านเรียกว่า วัดอุปา พระเจ้าติโลกราชเป็นผู้สร้างขึ้น แต่จากรูปแบบเจดีย์น่าจะได้รับการบูรณะโดยช่างชาวพม่าในพุทธศตวรรษที่ 25

กระบวนการสร้าง/ผลิต

ก่ออิญถือปูน

ประวัติการอนุรักษ์

ประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 96 ตอนที่ 145 วันที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2522

ลักษณะทางศิลปกรรม

เจดีย์องค์นี้เป็นเจดีย์ทรงระฆัง มีฐานในผังสี่เหลี่ยมเพิ่มมุมเล็กไม้ 36 ด้านล่างสุดติดกับพื้นปรากฏขอบด้านบนของพนักระเบียง ถัดขึ้นไปเป็นฐานหลักในผังสี่เหลี่ยมเพิ่มมุม 3 ชั้น ฐานบัวชั้น 2 และ 3 มีลูกแก้วคาดชิดด้านบนท้องไม้ ฐานบัวแรกทำให้ลาดเอียงเป็นพิเศษโดยการไม่ใส่บัวหงาย มีการประดับมุมด้วยสถูปิกะที่ชั้นแรกและชั้น 2 และประดับด้วยปูรณฆฏะที่ชั้น 3 ถัดขึ้นเป็นฐานปรับมุมในผังแปดเหลี่ยม ที่ใช้บัวคว่ำ 2 ฐานโดยตัดบัวหงายออก ต่อด้วยฐานเขียงกลม 3 ฐาน บัวปากระฆังทำเป็นทรงคล้ายบัวคลุ่ม องค์ระฆังประดับบัวคอเสื้อบริเวณไหล่องค์ระฆังแต่ไม่ประดับบนรัดอก ต่อด้วยปล้องไฉนทรงกรวยเตี้ยที่ประกอบด้วยบัวคว่าสลับกับลูกแก้วและปลียืดยาวมาก

ข้อมูลที่สำคัญทางวิชาการ

1. ตัวอย่างเจดีย์ศิลปะพม่าในจังหวัดเชียงใหม่

2. ตัวอย่างเจดีย์ศิลปะพม่าที่ผสมผสานกับเจดีย์ในศิลปะมอญ

ข้อสังเกตอื่นๆ

1. จากลักษณะเจดีย์วัดบุพพารามแม้จะเป็นเจดีย์ในศิลปะม่าแต่ก็มีลักษณะหลายประการที่คล้ายกับเจดีย์ในศิลปะมอญ เช่น การมีฐานเขียงในผังกลม การไม่นิยมใช้บัวหงายที่ฐานบัว การประดับเฉพาะบัวคอเสื้อ ปล้องไฉนที่ใช้บัวคว่ำสลับกับลูกแก้ว อาจรวมถึงการเน้นย้ำสถูปิกะที่มุมฐานด้วยก็ได้ การปรากฏอิทธิพลมอญนั้นอาจเนื่องมาจากว่าวัดนี้เป็นวัดในนิกายมอญก็เป็นได้

2. นอกจากรูปแบบจะผสมผสานระหว่างเจดีย์ศิลปะพม่าและศิลปะมอญแล้ว เจดีย์องค์นี้ยังแสดงลักษณะของสกุลช่างเชียงใหม่ด้วย คือ การที่ปล้องไฉนทรงกรวยเตี้ยขัดแข้งกับปลียืดสูง

3. การที่ปรากฏด้านบนของพนักระเบียงขึ้นจากพื้นดินอาจเป็นไปได้ว่าจะเคยมีลานประทักษิณอยู่โดยรอบเจดีย์ แต่โดนถมไปในสมัยปัจจุบัน

ยุคประวัติศาสตร์
สมัย/รูปแบบศิลปะพม่า
อายุพุทธศตวรรษที่ 25
ศาสนาพุทธ
ลัทธิ/นิกายเถรวาท
งานศิลปะที่เกี่ยวข้อง

1. เจดีย์วัดแสนฝาง จังหวัดเชียงใหม่ ตัวอย่างเจดีย์ศิลปะพม่าสกุลช่างเชียงใหม่ที่มีรูปแบบคล้ายกับเจดีย์วัดบุพพารามแต่ไม่ปรากฏอิทธิพลเจดีย์มอญ

2. เจดีย์ชเวดากอง เมืองย่างกุ้ง ประเทศเมียนมาร์ เจดีย์สำคัญของชาวมอญและมีรูปแบบที่ให้แรงบันดาลใจบางประการกับเจดีย์วัดบุพพาราม

รูปแบบลิขสิทธิ์Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)
เจ้าของสิทธิ์ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)
วันที่จัดทำข้อมูล2016-05-19
ผู้จัดทำข้อมูลรุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง
บรรณานุกรม

ศิลปากร, กรม. การขึ้นทะเบียนโบราณสถานภาคเหนือในเขตรับผิดชอบของหน่วยศิลปากรที่ 4 ตามโครงการสำรวจและขึ้นทะเบียนโบราณสถานของกองโบราณคดี. กรุงเทพฯ: กรม, 2525.

เชษฐ์ ติงสัญชลี. รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ประเด็นใหม่เกี่ยวกับเจดีย์แบบมอญและพม่าในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: ภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2554.

สมหมาย เปรมจิตต์ และ อรุณรัตน์ วิเชียรเขียว. รายชื่อวัดและนิกายสงฆ์โบราณในเชียงใหม่. เชียงใหม่: ภาควิชาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2518.

กองพุทธสถาน. ประวัติวัดทั่วราชอาณาจักร เล่ม 9 กรุงเทพฯ: กอง, 2533.