พระศรีรัตนเจดีย์

สร้างขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีการประดับเพิ่มเติมด้วยโมเสกทองที่สั่งจากประเทศอิตาลีในสมัยรัชกาลที่ 5

พระศรีรัตนเจดีย์เป็นเจดีย์ทรงระฆังในผังกลม มีมุขหรือช่องคูหายื่นออกมาทั้ง 4 ทิศ ที่สันหลังคาประดับเจดีย์ทรงระฆังจำลองขนาดเล็ก ส่วนองค์เจดีย์รองรับด้วยฐานบัวคว่ำ-บัวหงาย ชุดมาลัยเถา บัวปากระฆัง องค์ระฆัง บัลลังก์ในผังสี่เหลี่ยม ส่วนยอดประกอบด้วยแกนปล้องไฉนที่มีเสาหารล้อมรอบ ปล้องไฉน ปลียอดและเม็ดน้ำค้าง องค์เจดีย์ประดับกระเบื้องโมเสกสีทอง ช่องคูหาทั้ง 4 ทิศมีบานประตูเปิดปิดเพื่อเข้าไปภายในองค์เจดีย์ได้ ภายในองค์เจดีย์มีลักษณะเป็นโถงผนังโค้ง ภายในประดิษฐานพระเจดีย์กะไหล่ทองซึ่งบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ

พระศรีรัตนเจดีย์ตั้งอยู่บนฐานไพทีด้านทิศตะวันตก ใกล้กับพระมณฑป ภายในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเพื่อประดิษฐานพระบรมสารีริกธาติที่ทรงได้มาจากลังกา รูปแบบของพระศรีรัตนเจดีย์เป็นเจดีย์ทรงระฆัง ซึ่งรัชกาลที่ 4 โปรดเกล้าฯ ให้ไปถ่ายแบบจากพระเจดีย์ประธานที่วัดพระศรีสรรเพชญ์ จังหวัดพระนครศรีอยุธยาซึ่งสันนิษฐานว่าน่าจะมีมูลเหตุจากการที่วัดพระศรีสรรเพชญ์เป็นวัดประจำพระราชวังหลวง เช่นเดียวกับวัดพระศรีรัตนศาสดารามที่เป็นวัดประจำพระบรมมหาราชวัง

มีความเกี่ยวข้องกับเจดีย์ทรงระฆังซึ่งเป็นรูปแบบเจดีย์ประธานวัดพระศรีสรรเพชญ์ ศิลปะอยุธยาตอนกลาง

ศิลปากร, กรม. จดหมายเหตุการบูรณะปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดารามและพระบรมมหาราชวังในการฉลองพระนครครบ 200 ปี พุทธศักราช 2525. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2525.

แน่งน้อย ศักดิ์ศรี, ม.ร.ว. พระบรมมหาราชวังและวัดพระศรีรัตนศาสดาราม. กรุงเทพฯ: ริเวอร์บุ๊คส์, 2543.