ตัวอย่าง | ปรากฏใน | ด/บ | จังหวัด | ผู้ให้ความหมาย |
---|---|---|---|---|
สํเดจ บวิตฺร เปฺร ราชบณฺฑิต เทา อญฺเชญ มหาศามิ สงฺฆราช ด มาน ศิลรฺยฺยณ จบ พฺระปิฏกตฺรย ด สิงฺ เนา ลงฺกาทฺวิบ ด มาน ศิลจารฺยฺย รู กฺษิณาศฺรพ โผง เพฺรง อํวิ นคร พนฺน โมก ลฺวะ ด มารฺคฺคานฺตร เทบ เปฺร สิลปี สํดบ สง พฺระกุฏิวิหาร กํลูง ไพฺรสฺวาย ด มาน โดยทิษปศฺจิม สุโขทย เนะ ปราบ ราบ จก เกฺษจ สนฺเม เถฺว อุทย ปฺรไพ สบ ทิษ รู พฺระวิษฺณุกรฺมฺมคิดนิรฺมฺมาน
(สมเด็จบพิตร ทรงใช้ให้ราชบัณฑิตไปอาราธนาพระมหาสามีสังฆราช ผู้มีศีลเรียนจบพระไตรปิฏก ซึ่งสถิตอยู่ในลังกาทวีป ซึ่งมีศิลาจารคล้ายพระขีณาสพทั้งหลายในโบราณ จากนครพัน มาถึงระหว่างทางจึงใช้นายช่างให้ฟังคำสั่งปลูกสร้างกุฏิวิหารกลางป่ามะม่วง อันมีโดยทิศปัศจิมของเมืองสุโขทัยนี้ ปราบ (พื้นที่) ให้ราบ ถมทรายให้เสมอ ทำ(ให้)สวยงามทุกทิศ คล้ายพระวิษณุกรรมคิดเนรมิต) |
จารึกวัดป่ามะม่วง (ภาษาเขมร) | 2/12 | สุโขทัย | ศานติ ภักดีคำ |
สฺตุโกกฺ เนะ สฺยงฺ ทกฺษิณา ถฺปลฺ รญฺโค ศาล มฺวายฺ รี ใต ถฺอฺยกฺ ถฺนฺวรฺ ไตกนฺอสฺ โนะ คิ ต โอยฺ ปายฺ ต คิ อาศฺรม ปฺรทฺวนฺนฺ เทา (สดุกโกกนี้เป็นทักษิณาทานแห่งถะบลรญโคศาลมวาย ส่วนไตถะเอียกที่ได้แลกเปลี่ยนกับไตกันอส ให้ทำหน้าที่ถวายข้าวภายในอาศรม ตั้งแต่บัดนี้เป็นต้นไป) |
จารึกอุบมุง | 2/23 | อุบลราชธานี | อำไพ คำโท |
กลฺปนา วฺระ ปุเร รงฺโก เช มฺวายฺ ลิะ ปฺรำ ปฺรติทิน (สํ)ขฺยา (ภูมิ) อมฺวิ โคลฺ ศิลา มุํ อีศาน เทา ทกฺษิณ โฉฺลงฺ ฉฺทิงฺ ขฺวฺยวฺ ลฺวะ ตลฺ โคลฺ ศิลา อาเคฺนย (จำนวนข้าวสารซึ่งเป็นมูลนิธิประจำวันๆ ละ 1 กระบุง 5 ลิ จำนวนที่ดิน ตั้งแต่หลักศิลามุมทิศอีศาน ไปทางทิศทักษิณข้ามคลองขฺวยว ไปจดหลักศิลา ทิศอาคเณย์) |
จารึกปราสาทหินพิมาย 3 | 1/5 | นครราชสีมา | พจนานุกรม เขมร - ไทย ฉบับทุนพระยาอนุมานราชธน |
เสฺรวฺระ อํวิ ต คิ ตฺรวางฺ เทา ปูรฺวฺว ลฺวะ ต โคลฺ ปฺรสปฺ รุทฺราลย (นาพระ ตั้งแต่หนอง ไปทางทิศตะวันออกถึงหลักบรรจบป่าช้า) |
จารึกบ้านพังพวย | 1/10 | สระแก้ว | ศานติ ภักดีคำ |
ริ วฺระ วุทฺธโลเกศฺวร ต ปฺรํปฺวานฺน ติ กํเสฺตงฺ ศฺรีสตฺยวรฺม ต มานฺ สิทฺธิ สฺถาปนำ เวฺรงฺ เล อภยคิริ เตํ กํ ปิ ชวา อากฺรานฺต สฺรุกฺ เขฺมรฺ วฺระ โนะ สฺยงฺ ตนุ ตฺวลฺล เทา โทงฺ (ส่วนพระพุทธโลเกศวรองค์ประเสริฐ ที่กัมรเตง ศรีสัตยวรมัน ผู้มีความปรารถนาดี ได้สถาปนาไว้บนอภัยคีรีเป็นครั้งแรก เพื่อมิให้ชวามารุกรานสรุกเขมร และยกเอาพระนั้นไป) |
จารึกบ้านซับบาก | 1/32 | บุรีรัมย์ | ชะเอม คล้ายแก้ว และบุญเลิศ เสนานนท์ |
มนฺ วฺระปาท ปรเมศฺวร ปฺรติษฺฐา กมฺรเตงฺ ชคตฺ ต ราช อฺเนา นครศฺรีมาเหนฺทฺรปรฺวฺวต o วฺระปาท ปรเมศฺวร กลฺปนา สนฺตาน อฺนกฺ สฺตุกฺ รนฺสิ . ภทฺรปตฺตน คิ ต ชา สฺมิงฺ นา กมฺรเตงฺ ชคตฺ ต ราช ปฺรทฺวนฺนฺ เทา o วฺระ วรศาป วฺวมฺ อาจฺ ติ มานฺ อฺนกฺกฺ ต ใท ติ ต สิงฺ นา กมฺรเตงฺ ชคตฺ ต ราช ปฺร . เลงฺ สนฺตาน อฺนกฺ โนะ คุสฺสฺ . (พระบาทปรเมศวร (พระเจ้าชัยวรมันที่ 2) ได้ประดิษฐานพระเทวราชไว้ในนครศรีมเหนทรบรรพต แล้วทรงสถาปนาสกุล สตุก รันสิ และภัทรปัตตนะ ไว้ในฐานะผู้ปฏิบัติพระเทวราช พระองค์ทรงมีพระบรมราชโองการว่า นอกจากสกุลนี้แล้ว สกุลอื่นจะอยู่ปฏิบัติพระเทวราชไม่ได้) |
จารึกสด๊กก๊อกธม 2 | 3/58 | สระแก้ว | ศานติ ภักดีคำ |
...วฺนุรฺ ทฺนงฺ ... ...งฺ ปริปาลนจํ... ...(ปฺร) ติษฺฐา ... อฺนกฺ ...สฺวรฺคฺ คาปฺ วรฺคฺคฺค o ริตจิห... ...(สฺต) มฺภ เนะ อฺนกฺ โนะ เทา... ...ต นรก ตราปฺ วฺระจนฺทฺรา ทิตฺย มานฺ เลยฺ (...พะนุรทะนง... ...รักษาไว้... ...ประดิษฐานไว้... ...ได้ขึ้นสวรรค์ และหลุดพ้น ...(ผู้ใดทำลาย) หลักศิลานี้ ผู้นั้นจงไป ...ตกนรก ตราปเท่าที่พระจันทร์ พระอาทิตย์ยังมีอยู่) |
จารึกปราสาทหินพระวิหาร 2 | 3/5 | ศรีสะเกษ | ศานติ ภักดีคำ |
ตาสฺ วฺระ ปฺราสาท วฺระ ปฺรางฺคน โผงฺ วฺระ ถฺนลฺ เทา ลฺวะ กฺรลา ตุตฺ สฺรู นุ(ทกฺษิ)ณา (ท่านได้คลุมพระปราสาท พระปรางค์ทั้งหมด และคลุมพระถนน ไปสู่ลานเผาข้าวเปลือก และถวายทักษิณา) |
จารึกปราสาทหินพระวิหาร 2 | 2/5 | ศรีสะเกษ | ศานติ ภักดีคำ |
1041 ศก ปญฺจมี เกตฺ ศฺราวณ จนฺทฺรวาร นุ วฺระ ปาท กมฺรเตงฺ อญฺ ศฺรีสูรฺยฺยวรฺมฺมเทว สฺตจฺ เทา ต วฺระ (กฺร)ลา (มหาศักราช 1041 ขึ้น 5 ค่ำ เดือนสาวนะ วันจันทร์ ด้วยพระบาทกัมรเตงอัญศรีสุริยวรมันเทวะ เสด็จพระราชดำเนินไปหอประชุม) |
จารึกปราสาทหินพระวิหาร 2 | 1/3 | ศรีสะเกษ | อุไรศรี วรศะริน |
วฺระ ปาท กมฺรเตงฺ กํตฺวนฺ อญฺ ศฺรีสูรฺยฺยวรฺมฺม เทว ต ราชกุล วฺระ ปาท กมฺรเตงฺ อญฺ ศฺรีนฺทฺรวรฺมฺม เทว ต สฺตจฺ เทา อีศฺวรโลก (พระบาทกัมรเตงกันดวนอัญศรีสุริยวรมันเทวะ ซึ่งทรงสืบเชื้อสายมาจากราชกุลของพระบาทกัมรเตงอัญศรีอินทรวรมันเทวะซึ่งเสด็จไปอีศวรโลก) |
จารึกปราสาทหินพระวิหาร 1 | 1/8 | ศรีสะเกษ | อำไพ คำโท |
เนะ ทฺรวฺย นุ เชา ภูมิ โนะ ปิ เถฺว กลฺปณา เนะ ต เทา ต กํมฺรเตงฺ ชคาตฺ (ทรัพย์ที่ใช้แลกเปลี่ยนในการซื้อที่ดินถวายแด่กัมรเตงชคต (ศรีพฤทเธศวร)) |
จารึกวัดสระกำแพงใหญ่ | 1/12 | ศรีสะเกษ | อำไพ คำโท |
มนฺ กาล ต คิ วฺระ ราชฺย ธูลี วฺระ ปาท ธูลี เชงฺ วฺระ กมฺรเตงฺ อญฺ ต สฺตาจฺ เทา วฺรหฺมโลก (ต่อจากนั้นมา ในรัชกาลของธุลีพระบาทธุลีเชิงพระกัมรเตงอัญ ซึ่งเสด็จไปพรหมโลก) |
จารึกทวลระลมทิม | 1/7 | สระแก้ว | อุไรศรี วรศะริน |
กลฺปนา กํมฺรเตงฺ อญฺ วฺระ คุรุ ต จตุราจารฺยฺย โนะ เทา ต กํมฺรเตงฺ ชคตฺ ลิงฺคปุร (ควรกัลปนา กัมรเตงอัญ พระคุรุ ผู้เป็นจตุ ราจารย์เหล่านี้ ที่ไปสู่ กัมรเตงชคัตลิงคปุระ) |
จารึกปราสาทเมืองแขก 1 | 1/21 | นครราชสีมา | ศานติ ภักดีคำ |
ยา 1 ปฺรทฺทาน กลศ ศงฺข โทฺร ... ลงฺคา 1 จรา ธูป . กงฺศ . อารฺนฺน 1 ตํโปงฺง ทํริงฺ โมยฺ สฺลา เตํ 20 เสฺร เพรฺ สนฺเรยฺ เทา ต คิ ตฺนลฺล ลฺโวะ ชสฺส อํราตฺ ติ เชงฺ วิหาร - 100 ตฺมุรฺ ตปฺ ทเนํ สฺนางฺ ยารฺ ... (วรรธมานะ ขวด สังข์ - - - หล่อด้วยทองแดง จราสำหรับใส่กำยาน - - - คธา สวนปลูกต้นหมาก 20 ต้น นา 2 สันเรย ตั้งแต่ - - - ถนนจนกระทั่งถึง - - - เชิงวิหาร 100 - - - โค 10 คู่ - - - ) |
จารึกหินขอน 1 | 3/3 | นครราชสีมา | ศานติ ภักดีคำ |
สํวะ โขฺลญฺ วล กมฺร(เตงฺ) - - - นุ โขฺลญฺ นิ ต คิ เนะ วิษย - - - ปฺรทฺวนฺ เทา นุ โฉฺลญฺ ตมฺรฺวจฺ วิษ(ย) (คำนับ โขฺลญพล กัมฺรเตงฺ - - - แล โขฺลญ (ที่จะประจำ) วิษัย (คือจังหวัด) นี้ต่อไป แล โฉฺลญตำรวจวิษัย) |
จารึกศาลเจ้าเมืองลพบุรี | 1/4 | ลพบุรี | อุไรศรี วรศะริน |
สฺวาสฺติ 942 ศก ปญฺจมี โรจฺ ศฺราวณ วุธวาร วฺระ กรุณา ปรมวิตฺร ติ กํเสฺตงฺ ศฺรีชยสิงฺสวรฺมฺม ต ปนฺทฺวลฺ วฺระ อาลกฺษณ ต วฺระ กํมฺรเตงฺ อญฺ กํเสฺตงฺ สภาปติ นา ตฺรีณิ ปเมฺร วฺระ สภา นุ วฺระ หรปาล เทา ลงฺโคลฺ ภูมิ สิทฺธิปุรปิ (ขอความสวัสดีจงมี ศักราช 942 แรม 5 ค่ำ เดือน 9 วันพุธ พระกรุณาบรมบพิตร คือ กัมเสตง ศรีชยสิงสวรมัน ประกาศพระอาลักษณ์แก่พระกัมรเตงอัญ กัมเสตง สภาบดี ชั้นตรี ให้ติดตามรับใช้พระสภา กับพระหรปาลไปปักหลักเขตที่ดินสิทธิปุระ) |
จารึกปราสาทตาเมือนธม 5 | 1/4 | สุรินทร์ | อุไรศรี วรศะริน |
ภูมิ สฺรุกฺจฺวารฺ มฺโม นยฺ วฺระ กมฺรเตงฺ อญฺ ศิวลิงฺค โตยฺ ปุรฺวฺว เทา วปฺ ต โคลฺ อาคฺเนย (ดินแดนแห่งจวารโม ถวายแด่พระกมรเตงอัญศิวลึงค์ ตั้งแต่ทิศตะวันออกไปถึงหลักเขตทิศตะวันออกเฉียงใต้) |
จารึกปราสาททัพเสียม 1 | 1/18 | สระแก้ว | ศานติ ภักดีคำ |
สนฺเมนิ โยกฺ กฺรปิ วฺยรฺ โอยฺ นา วฺระราชการฺยฺย เทปฺ โอยฺ ภูมิ ใวฺรสฺรโมเอํ ต คิ วฺระราชธูลิ วฺระปาทธูลิเชงฺ วฺระกมฺรเตงฺ อญฺ ต สฺดาจฺ เทา รุทฺรโลก (พร้อมทั้งมอบกระบือ 2 ตัวให้ทางราชการ และได้มอบที่ดินแห่งป่าสระโมเอมให้เป็นส่วนพระราชกุศลแด่ธุลีพระบาทธุลีเชิงพระกัมรเตงอัญซึ่งเสด็จไปสู่รุทรโลก) |
จารึกวัดตาพระยา | 1/11 | สระแก้ว | อุไรศรี วรศะริน |
เวลากํมฺรเตงฺ ชคตฺ สฺตจฺ เทา รตนภูมิ รงฺโก ถฺลฺวงฺ วฺยรฺ ชฺรฺวกฺ มฺวยฺ เถฺว วลิ อายฺ รตนปุระ (เมื่อพระผู้เป็นเจ้าไปยังรัตนภูมิ ข้าวสาร 2 ถลวง หมู 1 ตัว สำหรับพลีที่รัตนปุระ) |
จารึกปราสาทหินพนมวัน 3 | 1/32 | นครราชสีมา | พจนานุกรม เขมร - ไทย ฉบับทุนพระยาอนุมานราชธน |
นุ กํมรเสฺตงฺ อญฺ จํนำ ต องฺคาสฺ โผงฺ ต เทา โฉฺลญฺ ตวล ตรฺวจฺ วิใษ . . . . . นุ เตงฺ ตฺวนฺ . . . . . . . . ต ปริปาล ชา ใน กมฺรเตงฺ (กัมเสตงอัญ จึงได้มอบวัตถุสิ่งของ (องฺคาสฺ) ที่รวบรวมได้ทั้งปวงไปให้โขลญพลผู้ตรวจราชการอยู่ในเมือง . . . . และเตงตวน . . . ผู้รักษาการณ์ในกัมรเตง) |
จารึกปราสาทเขาดุม | 1/10 | ปราจีนบุรี | ศานติ ภักดีคำ |