| ตัวอย่าง | ปรากฏใน | ด/บ | จังหวัด | ผู้ให้ความหมาย |
|---|---|---|---|---|
| พระพรรษา มหาเถรศรีพงศ์ ชาช่างลุอุบาสกทั้งหลายชาทายก มหาพรหมกุมารชาทายก | จารึกพระธรรมกาย | 1/3 | พิษณุโลก | ฉ่ำ ทองคำวรรณ |
|
- - -ชา วฺระ - - - (- - - เป็นพระ - - -) |
จารึกพระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 | 1/7 | สระแก้ว | อุไรศรี วรศะริน |
|
ปฺรติทิน มาสฺ จนฺจฺยานฺ ... มฺวายฺ ทํนุกฺ ... ชา ภาร โผงฺงฺ (เป็นประจำ ทอง แหวน ... หนึ่งเอาไว้ ... เป็นภาระทั้งปวง) |
จารึกปราสาทหินพิมาย 6 | 1/12 | นครราชสีมา | อุไรศรี วรศะริน |
|
1030 ศก อษฺฏมี โรจฺ ปุษฺย อาทิตฺยวาร นุ วฺระ กํมฺรเตงฺ อญฺ ศฺรีวีเรนฺทฺราธิปติวฺรฺมฺม สฺรุกฺ โฉกฺวกุล สฺถาปนา กํมฺรเตงฺ ชคตฺ (เสนาปติไตฺรโล)กฺยวิชย ชา เสนาปติ กํมฺรเตงฺ ชคตฺ วิมาย (1030 ศก แรม 8 ค่ำ เดือนยี่ วันอาทิตย์ พระกมรเตงอัญศรีพิเรนทราธิบดีพรมเมืองโฉกวะกุล สถาปนากมรเตงชคตเสนาบดีไตรโลกยวิชัย ซึ่งเป็นเสนาบดีแห่งกมรเตงชคตพิมายฯ) |
จารึกปราสาทหินพิมาย 3 | 1/2 | นครราชสีมา | อุไรศรี วรศะริน |
|
วฺระ ขญุํ วฺระ ใตสุภากูตฺ นุ กฺวนฺ เจาวฺ ใตกนฺลางฺ นุ กฺวนฺ เจาวฺ ใตธรฺมฺม นุ กฺวนฺน ถมุรฺ กฺรปิ วฺวํ ชา ปิ สุตนฺตร ต โขฺลญฺ วิษย (พระ ข้า (ทาส) พระ คือ ไตศุภากูต และลูกหลาน ไตกันลาง และลูกหลาน ไตธรรมะ และลูก โค กระบือ ไม่ควรขึ้นแก่โขลญวิษัย (โขลญจังหวัด)) |
จารึกบ้านพังพวย | 1/17 | สระแก้ว | อุไรศรี วรศะริน |
|
จำ จำนามฺ ปรฺยฺยงฺ โสฺรงฺ มาสฺ เศฺวต ตนฺทุลเช 2 วฺวํ ชา (ของไทยทาน : น้ำมันสรง ทอง ข้าวขาว 2 เช ไม่เป็น...) |
จารึกวัดมะกอก | 1/12 | สระแก้ว | อุไรศรี วรศะริน |
|
มนฺ วฺระปาท ปรเมศฺวร ปฺรติษฺฐา กมฺรเตงฺ ชคตฺ ต ราช อฺเนา นครศฺรีมาเหนฺทฺรปรฺวฺวต o วฺระปาท ปรเมศฺวร กลฺปนา สนฺตาน อฺนกฺ สฺตุกฺ รนฺสิ . ภทฺรปตฺตน คิ ต ชา สฺมิงฺ นา กมฺรเตงฺ ชคตฺ ต ราช ปฺรทฺวนฺนฺ เทา o วฺระ วรศาป วฺวมฺ อาจฺ ติ มานฺ อฺนกฺกฺ ต ใท ติ ต สิงฺ นา กมฺรเตงฺ ชคตฺ ต ราช ปฺร . เลงฺ สนฺตาน อฺนกฺ โนะ คุสฺสฺ . (พระบาทปรเมศวร (พระเจ้าชัยวรมันที่ 2) ได้ประดิษฐานพระเทวราชไว้ในนครศรีมเหนทรบรรพต แล้วทรงสถาปนาสกุล สตุก รันสิ และภัทรปัตตนะ ไว้ในฐานะผู้ปฏิบัติพระเทวราช พระองค์ทรงมีพระบรมราชโองการว่า นอกจากสกุลนี้แล้ว สกุลอื่นจะอยู่ปฏิบัติพระเทวราชไม่ได้) |
จารึกสด๊กก๊อกธม 2 | 3/57 | สระแก้ว | อุไรศรี วรศะริน |
|
วฺวํ ชา ปิ ปฺรตฺยย ปรฺยฺยงฺ ทารฺ ปรฺยฺยง (ไม่ควรที่ปรัตยยะเปรียงริบเอาน้ำมัน) |
จารึกสด๊กก๊อกธม 1 | 1/15 | สระแก้ว | อำไพ คำโท |
|
ชฺวนฺ สรฺวฺวทฺรวฺย จํนำ ติ ชา ปฺรติทิน รฺมฺมำ จมฺรฺยางฺ (เสฺมว) ตูรฺยฺย รงฺโก ปรฺยฺยงฺ วฺระ วสน ทฺยานฺ ธูป กฺริยา สฺรงฺ จตุสฺเสฺนหวร นุ อรฺจน ฉฺมาปฺ วฺงฺย ทฺรวฺย คิ (ขาลฺมาสฺ) (ถวายทรัพย์สินทั้งปวง และถวายสิ่งของที่ต้องทำอยู่เป็นประจำคือ ระบำ จำเรียง ผู้เล่นดนตรี ข้าวสาร น้ำมัน เสื้อผ้า เทียน ธูป เครื่องกระยา น้ำสรง น้ำมันยาง 4 ชนิด เครื่องบูชา เครื่องลูบไล้ ดอกไม้ และทรัพย์ที่ถวายอีก มี หม้อทอง) |
จารึกปราสาทหินพระวิหาร 2 | 2/8 | ศรีสะเกษ | ศานติ ภักดีคำ |
|
ลฺวะ – ต ราชฺย วฺระ ปาท กมฺรเตงฺ อญฺ ศฺรีหรฺษวรฺมฺมเทว ภควตฺ ปาท กมฺรเตงฺ อญฺ ต คุรุ ศฺรีทิวากรปณฺฑิต คิ ต อญฺเชญฺ ต (ชา ปฺร)ธาน โหม นา จตฺวาริ (ครั้นถึงรัชกาลของพระบาทกัมรเตงอัญศรีหรรษวรมันเทวะ ภควัตบาทกัมรเตงอัญดคุรุศรีทิวากรบัณฑิต ได้รับอัญเชิญให้ทำหน้าที่เป็นประธานโหมชั้น 4) |
จารึกปราสาทหินพระวิหาร 2 | 1/12 | ศรีสะเกษ | อุไรศรี วรศะริน |
|
ราชปุตฺร ต ชา มนฺตฺรี เสนาปตี วฺระ ก(มฺรเตงฺ อ)ญฺ คุณโทษทรฺคิ ต ปฺวนฺ อฺนกฺ สญฺชก โขฺลญฺ คฺลางฺ ต ปฺวนฺ อฺนกฺ สญฺชกฺ โขฺลญฺ วฺระ ลํวางฺ รฺเลงฺ สฺยงฺ ต คาลฺ (ราชบุตรผู้เป็นมนตรี เสนาบดี พระกัมรเตงอัญคุณโทษทรรคี 4 คน นายสัญชกแห่งโขลญคลัง 4 คน นายสัญชกแห่งโขลญพระลำพาง (หนึ่งคน) ซึ่งกำลังรอรับเสด็จอยู่) |
จารึกปราสาทหินพระวิหาร 2 | 1/4 | ศรีสะเกษ | อุไรศรี วรศะริน |
|
959 ศก อมาวสฺยา มาฆ ต ชา ปุษฺยธนิษฺฐ นกฺษตฺร มธฺยาหฺน (มหาศักราช 959 ขึ้น 3 ค่ำ เดือนมาฆะ ขณะย่างเข้าเดือนบุษย์ธนิษฐนักษัตร ตอนเที่ยง) |
จารึกปราสาทหินพระวิหาร 1 | 1/1 | ศรีสะเกษ | อุไรศรี วรศะริน |
|
โขฺลญฺ วล ชฺรเลงฺ ชฺวนฺ ขฺญุํ 4 ต วฺระ ถฺมุรฺ ปิยฺ ทนฺยีมฺ สฺรุ นุ เสฺร จำมลกฺรานฺต นุ ชา ปี ทุกฺ นา องฺคุยฺ โขฺลญฺวล คิ นา อายตฺโผงฺ (โขลญพลแห่งชระเลง ถวายทาส 4 คน แด่เทวรูป วัว 6 ตัว ข้าวเปลือก และนาแด่สงกรานต์ และไว้ประจำแก่โขลญพล เพื่อให้ดูแลในสิ่งทั้งปวง) |
จารึกวัดพระธาตุเชิงชุม | 1/11 | สกลนคร | ศานติ ภักดีคำ |
|
คิ กํมฺรเตงฺ อญฺ วฺระ คุรุ ปนฺทฺวลฺ ต เสฺตงฺ อญฺ ต ปฺรตฺยฺย เสฺตงฺ อญฺ อายฺ สมฺฤทฺธิปุร คิ เปฺร โมกฺ ทุกฺ ปฺรสตฺต อายฺ กจฺ โตงฺ ต ปฺรสํคณ นุ วฺระ กํมฺรเตงฺ อญฺ ชคตฺ ลิงฺคปุร วฺวํ สุต นฺตฺร ต กวิษย วฺวํ อาจฺ ติ อายตฺว ต โขฺลญฺ ชา วิษย นุ ตฺรลาว นุ ปฺรภู โผงฺ (ตามที่ กัมรเตงอัญ คุรุ กราบทูลต่อเสตงอัญผู้เป็นใหญ่ที่สัมฤทธิปุระ เพื่อให้มาทำจารึกไว้ที่กัจโตงให้รวมพระกัมรเตงอัญชคัตลิงคปุระไว้ด้วย ไม่ต้องขึ้นต่อ กวิษยะ ไม่ต้องขึ้นต่อโขลญชาววิษยะ, ตระลาว และเจ้านายทั้งปวง) |
จารึกปราสาทเมืองแขก 1 | 1/19 | นครราชสีมา | อุไรศรี วรศะริน |
|
ชา ธรฺมฺม ไน โขฺลญฺ วลฺล สฺวํ เลงฺ ติ ปาเลรุว กลฺปนา อญฺญฺ o รุว วฺระ กํลุงฺ สฺรุ(กฺ) โลฺว ต มานฺ รฺมฺมำ จมฺรฺยงฺ (ข้าพเจ้ามอบไว้ในความดูแลของโขลญพล ขอให้ท่านรักษาไว้ตามกัลปนาของข้าพเจ้าดังนี้ คือ พระในเมืองละโว้ ซึ่งมีนางระบำกับนักร้องเพลง) |
จารึกศาลเจ้าเมืองลพบุรี | 1/8 | ลพบุรี | อุไรศรี วรศะริน |
|
เถฺลงฺ ต ชา วฺระ รุํ ต โวลฺ โนะ นุ อฺนกฺ ต วฺวํ เถฺว โตยฺ วฺระ กรุณา ต ปรมปวิตฺร ปิ นุ วิวิธทานฺฑ (บทแถลง เป็นประกาศที่ศักดิ์สิทธิ์ซึ่งประชาชนไม่ควรฝ่าฝืน (เพราะออก) โดยพระกรุณาบรมบพิตร พร้อมทั้งระบุโทษต่างๆ) |
จารึกปราสาทโตนตวล 1 | 1/5 | ศรีสะเกษ | ชะเอม คล้ายแก้ว |
|
มหาเสนาปติ ตลา ไน ต จำ สฺรุกฺ คฺรหิ อาราธนา ต มฺรเตง ศฺรีญาโน เถฺว ปฺรติมา เนะ ทํงนฺ มานฺ สํริตฺ ภาร มฺวยฺ ตุล พิรฺต ชา พฺยายฺ มาสฺ ตปฺ ตนฺลิงฺ (ให้มหาเสนาบดีตลาไน ผู้รักษาเมืองครหิอาราธนา มรเตง ศรีญาโน ให้ทำ (พระพุทธรูป) ปฏิมากรนี้ สำริด มีน้ำหนัก 1 ภาระ 2 ตุละ ทองคำ (ที่ปิด) มีราคา 10 ตำลึง) |
จารึกบนฐานพระพุทธรูปวัดหัวเวียง | 1/3 | พจนานุกรม เขมร - ไทย ฉบับทุนพระยาอนุมานราชธน | |
|
วฺระ ศาสน โอยฺ ชา จฺรโล วาปฺสรฺวฺวศิว นูวฺ สฺรุกฺ เสฺร ภูมิ สฺรโมเอํม มนฺ (พระราชโองการในการได้รับพระราชทานสิ่งที่เป็นเครื่องบำเหน็จความดีความชอบแก่วาบสรรพศิวะ ผู้อยู่สรุกเสร อันเป็นดินแดนแห่งสระโมเอม) |
จารึกวัดตาพระยา | 1/5 | สระแก้ว | พจนานุกรม เขมร - ไทย ฉบับทุนพระยาอนุมานราชธน |
|
วิงฺ วฺวํ ชา... (อย่าได้เป็น..) |
จารึกปราสาทหินพนมรุ้ง 5 | 1/1 | บุรีรัมย์ | บุญเลิศ เสนานนท์ |
|
นุ วมรฺยฺยาทฺ มนฺ โจฺวลฺ ณา วฺระ กมฺรเตงฺ อญฺ เทปฺ ศาจฺ โจฺวลฺ ณา วฺระ เวฺลงฺ อุกฺกฺ นุ ทฺวงฺ ปิ เล คี ต ชา โจฺวลฺ โอยฺ กฺรยา คุสฺ มนฺ (และเมื่อสร้างตะกรุดถวายพระกัมรเตงอัญเสร็จแล้ว จึงเอาตะกรุดนั้นซัดเข้าไปในพระเพลิงอีก โดยแยกตี เอาไปเก็บไว้ข้างบนเพื่อให้รวมอยู่กับเครื่องกระยา) |
จารึกปราสาทหินพนมวัน 1 | 1/6 | นครราชสีมา | อุไรศรี วรศะริน |
|
สมฺริตฺ วชฺร.. ยฺวงฺกํ 3 จรา ธูป .... เถฺว จํนำ กลฺป (นา) ต โระ เนะ ภูมิ ..... ศิลา ....... ชา จงฺวาตฺ เสนาปตี (วฺระ) สฺภา โขลญฺ วิษย ..... ต อฺจสฺ (สำริด เพชร ..... วงกม 3 จรา ธูป...... ทำการถวายประจำเหล่านี้ ที่ดิน ..... ศิลา ....เป็นจังวาด เสนาบดี พระสภาโขลญวิษัย......) |
จารึกสร้างเทวรูป | 3/8 | กรุงเทพมหานคร | พจนานุกรม เขมร - ไทย ฉบับทุนพระยาอนุมานราชธน |
|
1050 ศก สฺถาปนา วฺระ ศิวลิงฺค ภควตี มหิษาสุรมรฺทนี วฺระ วิษฺณุ เชงฺ ปฺรฺยลฺ ต กุติ(ภ)เวศฺวราศฺรม ชา อาสน กมฺร(เตงฺ) ชคตฺ กนฺโลงฺ กมฺร(เตงฺ) อญฺ นา สฺตจฺ สปฺปฺ สํวตฺสร (ในปีมหาศักราช 1050 ได้สร้างพระศิวลึงค์ พระภควดีมหิษาสุรมรรทนี พระวิษณุแห่งเชิงเปรียลที่กุฏิภเวศวราศรม เพื่อให้เป็นที่อยู่ของกัมรเตงชคต ผู้เป็นประธานซึ่งพระเจ้าแผ่นดินเสด็จพระดำเนินไปทุกๆ ปี) |
จารึกสร้างเทวรูป | 1/17 | กรุงเทพมหานคร | พจนานุกรม เขมร - ไทย ฉบับทุนพระยาอนุมานราชธน |
|
กมฺรเตงฺ อญฺ ศฺรี ชยวรฺมฺม เทว เปฺร จารฺ ต . สุวรฺณฺณ ปาตฺร คิ ปิ โอยฺ จฺวลฺ ชา ไน กมฺรเตงฺ ชคตฺ ต เลงฺ (กัมรเตงอัญศรีชัยวรมันเทวะ โปรดเกล้าฯ ให้จารึกสุพรรณบัตรเพื่อนำไปเก็บรักษาไว้ในกัมรเตงชคต) |
จารึกสำนักนางขาว | 1/13 | ขอนแก่น | ศานติ ภักดีคำ |
