ตัวอย่าง | ปรากฏใน | ด/บ | จังหวัด | ผู้ให้ความหมาย |
---|---|---|---|---|
สํเดจ บวิตฺร เปฺร ราชบณฺฑิต เทา อญฺเชญ มหาศามิ สงฺฆราช ด มาน ศิลรฺยฺยณ จบ พฺระปิฏกตฺรย ด สิงฺ เนา ลงฺกาทฺวิบ ด มาน ศิลจารฺยฺย รู กฺษิณาศฺรพ โผง เพฺรง อํวิ นคร พนฺน โมก ลฺวะ ด มารฺคฺคานฺตร เทบ เปฺร สิลปี สํดบ สง พฺระกุฏิวิหาร กํลูง ไพฺรสฺวาย ด มาน โดยทิษปศฺจิม สุโขทย เนะ ปราบ ราบ จก เกฺษจ สนฺเม เถฺว อุทย ปฺรไพ สบ ทิษ รู พฺระวิษฺณุกรฺมฺมคิดนิรฺมฺมาน
(สมเด็จบพิตร ทรงใช้ให้ราชบัณฑิตไปอาราธนาพระมหาสามีสังฆราช ผู้มีศีลเรียนจบพระไตรปิฏก ซึ่งสถิตอยู่ในลังกาทวีป ซึ่งมีศิลาจารคล้ายพระขีณาสพทั้งหลายในโบราณ จากนครพัน มาถึงระหว่างทางจึงใช้นายช่างให้ฟังคำสั่งปลูกสร้างกุฏิวิหารกลางป่ามะม่วง อันมีโดยทิศปัศจิมของเมืองสุโขทัยนี้ ปราบ (พื้นที่) ให้ราบ ถมทรายให้เสมอ ทำ(ให้)สวยงามทุกทิศ คล้ายพระวิษณุกรรมคิดเนรมิต) |
จารึกวัดป่ามะม่วง (ภาษาเขมร) | 2/12 | สุโขทัย | ศานติ ภักดีคำ |
นุ เสฺตงฺ อญฺ อาจารฺยฺย ปฺรธาน นา เอก นุ มฺรตาญฺโขฺลญฺ ศฺรีนฺฤเปนฺทฺรริมถ ปนฺทฺวลฺ วฺระ ศาสน ต เสฺตงฺ อญฺ อาจารฺยฺย ภควน ปฺรสาน ปิ เปฺร ชิะ เสฺนงฺ เปฺร เถฺว ปูชา วฺระกมฺรเตงฺ อญฺ ปฺรสาน โระหฺ กลฺปนา (เสตงอัญ ผู้เป็นอาจารย์ประธาน ชั้นเอก พร้อมด้วยมรตาญโขลญศรีนฤเบนทรริมถะ ให้แจ้งพระบรมราชโองการแก่เสตง อัญผู้เป็นอาจารย์ภควัน ประสานและใช้ให้ขึ้นขี่เสลี่ยงไปเพื่อทำหน้าที่บูชาพระกัมรเตงอัญประสาน ตามพระบรมราชโองการที่ให้นี้) |
จารึกอุบมุง | 3/32 | อุบลราชธานี | อำไพ คำโท |
ปงฺคมฺ ถฺปฺวงฺ นิเวทน ปิ ปนฺทฺวลฺ วฺระ (ศาสน ธูลี วฺระ) ปาท ธูลี เชงฺ วฺระ กมฺรเตงฺ อญฺ ต ... ภควน ... ยวมา ... เปฺร ... ปูชา วฺระ ... วฺระ ศาสน (กราบบังคมทูลตามพระราชโองการของธุลีพระบาทธุลีเชง พระกมรเตงอัญ ... ภควน ... ยวมา ... ใช้ ... บูชาพระ... พระราชโองการ) |
จารึกปราสาทหินพิมาย 6 | 1/5 | นครราชสีมา | ศานติ ภักดีคำ |
1031 ศก ปญฺจมี เกตฺ ปุษฺยวุธวาร คิ นุ จตฺ สฺรุกฺ ต ภูมิมฺ ต เน .เนาะ ...ศฺรีวีเรนฺทฺราศฺรม เลกฺ วลย นุ ภูมิ เนาะหฺ . ยต ขฺญุํ.. ปญฺชิย เนาะ โผงฺ o เปฺร ปมฺเร ปฺรติปกฺษ ต กํมฺรเตงฺ อญฺ เสนาปติ ไตฺรโลกฺยวิชย...ศฺรีวีเรนฺทฺราศฺรม เนาะ เถฺว จํนำ กลฺปนา ต เราะหฺ เนะ (1031 ศกขึ้น 5 ค่ำ เดือนยี่ วันพุธ ได้สร้างเมือง ณ ที่ดินอันว่างเปล่า...ศรีวีเรนทราศรม, และได้กั้นรั้วล้อมรอบที่ดินนั้น...ข้าพระบัญชีนี้ด้วยฯ แล้วได้มอบให้คนใช้ของกมรเตงอัญเสนาบดีไตรโลกยวิชัย แบ่งกันเป็นรายปักษ์...ศรีวีเรนทราศรมนั้นให้ดูแลมูลนิธินี้ฯ) |
จารึกปราสาทหินพิมาย 3 | 1/17 | นครราชสีมา | ศานติ ภักดีคำ |
มานฺ วฺระ ศาสน ต กํเสฺตงฺ อญฺ ราชกุล มหามนฺตฺรี เสฺตญฺ อญฺ จตุราจารฺยฺย ปนฺทฺวลฺ วฺระ ศาสน ต อาจารฺยฺย ปาลภาคว ต ปฺรตฺยฺย เปฺร โมกฺ สงฺ โคลฺ ปฺรศสฺต ก คิ สฺรุกฺ วนปุร นา วฺระ ปุนฺย (มีพระดำรัส ถึงกํเสตง อัญ ราชกุล มหามนตรี และเสตญ อัญ จตุราจารย์ ให้แจ้งพระดำรัสแก่อาจารย์ปาลภาควะ และปรัตยะ ให้ใช้ (คน) มาปักหลักให้ดี ที่เมืองวนปุระ ในที่พระบุณย์) |
จารึกบ้านพังพวย | 1/7 | สระแก้ว | อุไรศรี วรศะริน |
เปฺร โมกฺ สํ ปฺรศสฺต อายฺ สาธุปาลี นา วฺระ โคตฺร (ราชฺยมเหนฺ) ทฺร วฺระ เปฺร สํ สิทฺธาย นุ กํเสฺตงฺ ชคตฺ ลิงฺคปูรี (โปรดให้มาจารึกพระบรมราชโองการนี้ที่สาธุปาลิ หน้า พระโคตร…โปรดให้รวมสิทธาย กับ กํเสฺตงฺ ชคตฺ ลิงฺคปูรี) |
จารึกวัดมะกอก | 1/9 | สระแก้ว | อุไรศรี วรศะริน |
สฺเตงฺ อญฺ ศิวไกวลฺย โมกฺ นุ วฺระ กนฺทฺวาร โหม นา วฺระ ราชการฺยฺย . วฺระ เปฺร นามฺ กุเล ต สฺตฺรี ปุรุษ โมกฺ อุกฺกฺ ลฺวะหฺ อายฺ วิษย ปูรฺวฺวทิศ วฺระ เปฺร โอยฺ ปฺรสาท ภูมิ จตฺ สฺรุกฺ ชฺมะ กุติ ทุกฺ กุเล โนะ องฺคฺวยฺ ต คิ (ศิวไกวัลยะก็ตามเสด็จด้วยในฐานะพระกันทวารโหม ข้าราชการส่วนพระองค์ พระบาทปรเมศวรทรงรับสั่งให้เขานำญาติชายหญิงไปด้วย เมื่อพวกญาติมาถึงวิษยะปูรวทิศะ (หมู่บ้านทางทิศบูรพา) พระองค์ทรงพระราชทานที่ดินให้สร้างหมู่บ้านกุฏิแก่พวกเขา) |
จารึกสด๊กก๊อกธม 2 | 3/63 | สระแก้ว | อุไรศรี วรศะริน |
มานฺ วฺระ ศาสน ธูลิ วฺระ ปาท ธูลิ เชงฺ วฺระ กํมฺรเตญฺ อญฺ ต กํเสฺตญฺ อญฺ ศฺริ วีเรนฺทรวรฺมฺม เปฺร ปฺรตฺยย โมกฺ สํ ปฺรศสฺต ต คิ สฺรุกฺ เนะ (มีพระราชดำรัสธุลีพระบาทธุลีเชงพระกัมรเตงอัญ ถึงกำเสตญอัญศรีวีเรนทรวรมัน ใช้ปรัตยยะมาปักหลักศิลาจารึกไว้ในเมืองนี้) |
จารึกสด๊กก๊อกธม 1 | 1/13 | สระแก้ว | ศานติ ภักดีคำ |
1041 ศก คิ นุ วฺระ ปาท กมฺรเตงฺ อญฺ ศฺรีสูรฺยฺยวรฺมฺมเทว ปนฺทฺวลฺ เปฺร ศิลฺปิ ราชการฺยฺย เอก โท ตฺริ ลฺวะ จตฺวาริ นุ อฺนกฺ วิษย สทฺยา เทา เถฺว สฺรุกฺ วฺนุรฺ ทฺนงฺ น เทวสฺถาน โนะ ปิ เลงฺ ต สนฺตาน ติ โกฺรยฺ (มหาศักราช 1041 พระบาทกัมรเตงอัญ ศรีสุริยวรมันเทวะ โปรดเกล้าฯ ให้นายช่างที่เป็นข้าราชการ ชั้นเอก โท ตรี จัตวา รวมทั้งประชาชนชาววิษัยสัทยา ไปทำการบูรณะเมืองพะนุรทะนงและเทวสถานนั้น เพื่อให้ขึ้นอยู่กับสายตระกูลรุ่นหลัง) |
จารึกปราสาทหินพระวิหาร 2 | 2/20 | ศรีสะเกษ | อุไรศรี วรศะริน |
...ศาสน โอยฺ... วฺระ กมฺรเตงฺ อญฺ ต คุรุ มานฺ วฺระ ศาสน ปนฺทฺวลฺ เปฺร สฺถาปนา ปฺรศสฺต เนะ ภควตฺ ปาท กมฺรเตงฺ อญฺ ต คุรุ ศฺรีทิวากรปณฺฑิต สฺรุกฺ วฺนุรฺ ทฺนงฺ วิษย สทฺยา ต (กรฺมฺมา) นฺตรตฺรีณิ อุทิ โตทิตว (มีพระบรมราชโองการรับสั่งให้จัดทำคำประกาศทางราชการบนศิลาจารึกนี้ ภควัตบาทกัมรเตงอัญดคุรุศรีทิวากรบัณฑิตแห่งเมืองพะนุรทะนง (เนินประดู่) วิษัยสัทยา ผู้มีตำแหน่งชั้นตรี และเป็นผู้เชี่ยวชาญทางระเบียบประเพณี) |
จารึกปราสาทหินพระวิหาร 2 | 1/7 | ศรีสะเกษ | อุไรศรี วรศะริน |
ปนฺทฺวลฺ เปฺร จารฺ ต วฺระ ศิลาสฺตมฺภ นากมฺรเตงฺ ชคตฺ ศฺรีศิขรีศฺวร เปฺร จารฺ ต ศิลาปฺรศสฺ ต ปิ ทุกฺ ต สฺรุกฺ วิเภท มนฺ วฺระ ปาท กมฺรเตงฺ กํตฺวนฺ อญฺ ศฺรีสูรฺยฺยวรฺมฺมเทว โอยฺ วฺระ กรุณา ปฺรสาท ต ศฺรีสุกรฺมา กํเสฺตงิ (และทรงมีพระราชดำรัสสั่งให้จารศิลาจารึกไว้ที่กัมรเตงชคตศรีศิขรีศวร และจารไว้ที่เมืองวิเภทะ ซึ่งเป็นเมืองที่พระบาท กัมรเตงกันดวนอัญศรีสุริยวรมันเทวะ ได้ทรงพระราชทานแก่ศรีสุกรรมากำเสตงงิ) |
จารึกปราสาทหินพระวิหาร 1 | 1/14 | ศรีสะเกษ | อุไรศรี วรศะริน |
วาปฺ เรา โยกฺ อฺนกฺ มฺวายฺ เปฺร เทา ปํเร ปนฺลาสฺ ใต กนฺหฺยงฺ (วาบเราได้ยกบุคคลหนึ่งให้ไปรับใช้แทนไตกันเหียง) |
จารึกทวลระลมทิม | 1/10 | สระแก้ว | อุไรศรี วรศะริน |
893 ศก นุ มานฺ วฺระ ศาสน ธูลี วฺระ ปาท ธูลี เชงฺ วฺระ กํมฺรเตงฺ อญฺ ต ปรม ปวิตฺร ต กํมฺรเตงฺ อญฺ วฺระ ศกล ต จตุราจารฺยฺย นา โท ติ เปฺร สฺถาปนา วฺระ กํมฺรเตงฺ อญฺ ศฺรีอสฺมานฺธฺฤตจนฺทฺร มเหศฺวร นุ วฺระ กํมฺรเตงฺ อญฺ ศฺรีอสมานฺธฺฤตจนฺทฺรสฺถาม นุ กนฺโลงฺ กํมฺรเตงฺ อญฺ ศฺรีอสมานฺธฺฤตจนฺทฺรเทวี (มหาศักราช 893 มีพระกระแสรับสั่ง ธุลี พระบาทธุลีเชิง พระกัมรเตงอัญ พระบรมบพิตร แก่กัมรเตงอัญ พระสกล จตุราจารย์ ให้ไปสถาปนา พระกัมรเตงอัญศรีอสมานธฤตจันทรมเหศวร, พระกัมรเตงอัญศรีอสมานธฤตจันทรสถามะ และพระแม่เจ้ากัมรเตง อัญศรีอสมานธฤตจันทรเทวี) |
จารึกปราสาทเมืองแขก 1 | 1/4 | นครราชสีมา | อุไรศรี วรศะริน |
... ลิกฺ ต ตมฺรฺวจฺ วิษย เทปฺ ...ลิกฺ ต (ตมฺรฺวจฺ) วิษย มนฺ มานฺ ...จฺวลฺ ... ตฺ ฉฺลงฺ โขฺลญฺ ...ยฺ . ต ... รฺ ถ วาปฺ ...ญ ...ย เปฺร (.... แด่ตำรวจวิษัย แล้วจึง ...แด่ตำรวจวิษัยผู้มี ... ส่งให้.... แด่ฉลังโขลญ ...วาบ ...) |
จารึกศาลสูงภาษาเขมร (หลักที่ 2) | (ชิ้นที่ 1) 2/5 | ลพบุรี | อุไรศรี วรศะริน |
สงฺ สฺวตฺ วฺระ ธรฺมฺมศาสฺตฺร ปนฺทฺวลฺ วฺระ อาลกฺษณ ต ผํ โขฺลญฺ สฺวายฺ ต วฺระ สภา นุ ปฺรติหร เปฺร เทา สงฺโคลฺ ต ภูมิ โนะ จุญฺ กํเสฺตง ศฺรีราเชนฺทฺราทิตฺย ต มานฺ ปฺรมานฺ . . ((ให้) ตั้งสาธยายพระธรรมศาสตร์ประกาศพระอาลักษณ์แก่โขลญสวายทั้งปวงที่พระสภาและพระปรติหระ ให้ไปปักเขตที่ดินครั้งนี้ (ให้) เอาใจใส่งาน กัมเสตง ศรีราเชนทราทิตยซึ่งได้รับที่ดิน) |
จารึกปราสาทตาเมือนธม 5 | 1/9 | สุรินทร์ | อุไรศรี วรศะริน |
มฺรตาญฺ โขฺลญฺ ศฺรีนรปตีวีรวรฺมฺม ชฺวนฺ ติ ตฺวสฺ ปงฺคํ ถฺปฺวงฺ นิเวทน ปิ เปฺร วาปฺ สรฺวฺวศิว มูล กนฺมฺยงฺ วฺระ กฺรลา ลฺอฺวงฺ (มรเตญโขลญศรีนรบดีวีรวรมันได้ส่งข่าวมาชี้แจงเพื่อให้วาบสรรพศิวะ ผู้เป็นหัวหน้าแห่งกันเมียงพระกระลาละออง) |
จารึกวัดตาพระยา | 1/3 | สระแก้ว | อุไรศรี วรศะริน |
วฺระ ศาสน เปฺร โอยฺ ภูมิ เนะ...โนะหฺ o วฺวํ อาจฺ ติ สุตนฺตฺร ต โขฺลญฺ วิษฆ (พระราชโองการเกี่ยวกับการถวายที่ดินแห่งนี้...ไม่ให้อยู่ในความคุ้มครองของโขลญวิษ...) |
จารึกปราสาทหินพนมรุ้ง 2 | 1/12 | บุรีรัมย์ | อุไรศรี วรศะริน |
เนา รุวฺ อฺนกฺ ต จฺวลฺ สำ ปิ ตมะ ตโปวนาวาส โนะ ปิ เถฺว กงฺวลฺ ปิ วฺวํ อํปานฺ ปิ ตปสฺวิ โยคิ. โผงฺ สฺวตฺ มนฺตฺร ปิ นุ ถฺวายฺ ตปะ ต วฺระ ปาท กํมฺรเตงฺ กํตฺวนฺ อญฺ ศฺรี สูรฺยฺยวรฺมฺมเทว ติ เปฺร จาปฺ ปิ นำ จุญฺ ต สภา สฺตปฺ วฺยวหาร นิรฺณฺณย โตยฺ อุตฺตมสาห (ถ้าผู้ใดเข้ามาทำทุราจารใน “ตโบวนาวาส” ต่างๆ และมารบกวนดาบสซึ่งถือโยคธรรม ไม่ให้เขาสวดมนต์ถวายตปะแด่พระบาทกัมรเตงกำตวนอัญศรีสุริยวรรมเทวะ โปรดเกล้าฯ ให้จับผู้นั้นมานำขึ้น ศาลสภา เพื่อจะได้ฟังคดีที่ควรจะถูกตัดสินอย่างเคร่งที่สุด) |
จารึกศาลสูงภาษาเขมร (หลักที่ 1) | 1/14 | ลพบุรี | อุไรศรี วรศะริน |
วฺระ กํมฺรเตงฺ อญฺ ลกฺษมีนฺทฺร(ว)รฺมฺม ต ผฺอฺวนฺ เอกทา นุ วฺระ กํมฺรเตงฺ อญฺ ภูเปนฺทฺรวรฺมฺม ติ วฺระ ปาท กํมรเตงฺ อญฺ ศรีชยวรฺมฺมเทว ปนฺทฺวลฺ ปิ เปฺร ปริปาลน เทวาศฺรม สมยุค นุ วฺระ กํมฺรเตงฺ อญฺ ราเชนฺทรวรฺมฺม (พระกมรเตงอัญลักษมีนทรวรมัน ผู้น้องพร้อมด้วยพระกมรเตงอัญภูเบนทร วรมัน ได้รับพระบรมราชโองการจากพระบาทกมรเตงอัญ ศรีชยวรมันเทพ รับสั่งให้รักษาเทวาศรม ร่วมกับพระกมรเตงอัญราเชนทรวรมัน) |
จารึกปราสาทหินพนมวัน 3 | 1/6 | นครราชสีมา | อุไรศรี วรศะริน |
977 ศก มฺวายฺ โรจฺ กรฺตฺติก นุ วฺระ กํ...อาญฺ ส...คิ ปนฺทฺวลฺ ราชการฺยฺย ต มูล วล ติ เปฺร จารฺ ปฺรศสฺต (977 ศก ขึ้น 1 ค่ำ กฤติกา ฤกษ์ พระ.... ดำรัสผ่าน... ให้จารึก....ไว้) |
จารึกปราสาทหินพนมวัน 2 | 1/2 | นครราชสีมา | อุไรศรี วรศะริน |
เปฺร โจฺลงฺ กฺรลา วฺระ เวฺลงฺ นุ วฺระ ศาล เนา อฺนกฺ ต เตฺว โตยฺ วฺระ อาชฺญา ธูลี เชงฺ วฺระ กมฺรเตงฺ อญฺ ศฺรีนฺทฺรวรฺมฺมเทว (จัดการฉลองปะรำพระเพลิงและพระตำหนัก ขอให้ปฏิบัติตามพระราชโองการของพระกัมรเตงอัญอินทรวรมัน) |
จารึกปราสาทหินพนมวัน 1 | 1/2 | นครราชสีมา | อุไรศรี วรศะริน |
978 ศก ทฺวาทศี เกตฺ มาฆ องฺคารวาร คิ นิ มานฺ ปนฺทฺวลฺ กํมฺรเตงฺ อญฺ ต เปา ไจฺรกฺ เทฺลงฺ นุ กํเสฺตงฺ อญฺ วฺระ ลํวางฺ เปฺร กํเสฺตงฺ มอางฺ ปาณฺฑิห (มหาศักราช 978 ขึ้น 12 ค่ำ เดือน 3 วันอังคาร มีพระกระแสรับสั่งของกัมรเตงอัญ แก่ขุนนางผู้ใหญ่ไจรก ผู้ประกอบพิธีกรรมและกัมรเตงอัญผู้ปกครองมณฑล ให้กัมเสตงมะอางผู้เป็นบัณฑิต) |
จารึกปราสาทเขาดุม | 1/3 | บุรีรัมย์ | อุไรศรี วรศะริน |
1026 ศก นุ มานฺ วฺระ ศาสน (ป)นฺทฺวลฺ เปฺร โมกฺ จตฺ วน อรฺจฺจณ กมรเตงฺ ชคตฺ ศรีภเทฺรศฺวร (ในปีมหาศักราช 1026 มีพระบรมราชโองการรับสั่งให้มาจัดสร้างสถานที่ทำพิธีกรรมในกัมรเตงชคตศรีภัทเรศวร) |
จารึกสร้างเทวรูป | 1/15 | กรุงเทพมหานคร | อุไรศรี วรศะริน |
กมฺรเตงฺ อญฺ ศฺรี ชยวรฺมฺม เทว เปฺร จารฺ ต . สุวรฺณฺณ ปาตฺร คิ ปิ โอยฺ จฺวลฺ ชา ไน กมฺรเตงฺ ชคตฺ ต เลงฺ (กัมรเตงอัญศรีชัยวรมันเทวะ โปรดเกล้าฯ ให้จารึกสุพรรณบัตรเพื่อนำไปเก็บรักษาไว้ในกัมรเตงชคต) |
จารึกสำนักนางขาว | 1/10 | ขอนแก่น | อุไรศรี วรศะริน |