ถมปัด


(niello made on a copper base)

(1) ภาชนะทองแดงที่เคลือบน้ำยาประสมด้วยลูกปัดป่นให้เป็นผงให้เป็นสีและลวดลายต่างๆ

(2) เป็นวิธีการประดับลวดลายลงบนภาชนะวิธีหนึ่งคล้ายกับการลงยา ซึ่งน่าจะได้แบบอย่างมาจากจีน ตัวภาชนะทำด้วยทองแดง นำน้ำยาลงมาเคลือบลงบนพื้นวัสดุให้หนาตามต้องการเสียก่อน. สีที่ลงเป็นสีพื้นมีหลายสีคือ เหลือง น้ำเงิน แดง และดำ หลังจากนั้นจึงเคลือบน้ำยาอีกชั้นหนึ่งให้เป็นสีสันและลวดลายตามต้องการ เช่น ลายเทพนมก้านขด ลายเครือเถา. น้ำยาเคลือบสีที่ใช้ทำเครื่องถมปัด เป็นน้ำยาที่ผสมด้วยลูกปัดที่ป่นให้เป็นผงเพื่อให้มีสีต่าง ๆ. ภาชนะที่ทำด้วยวิธีการอย่างนี้ เรียกว่า เครื่องถมปัด นิยมทำเป็นเครื่องยศตามสมณศักดิ์ของพระราชาคณะนับตั้งแต่ชั้นรองสมเด็จพระราชาคณะชั้นหิรัญบัฏ  สีที่ใช้กันมาก คือ สีเหลือง อาจจะเป็นด้วยเห็นว่าสีเหลืองเป็นสีที่เหมาะสำหรับสงฆ์ หรือมิฉะนั้นก็เป็นเพราะได้รับอิทธิพลจีนว่า สีเหลืองเป็นสีของจักรพรรดิหรือกษัตริย์ และเครื่องยศเหล่านี้พระมหากษัตริย์เป็นผู้พระราชทานแก่พระราชาคณะ

ที่มา :

(1) ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556.

(2) ราชบัณฑิตยสถาน. “ถมปัด.” [ออนไลน์]. บทวิทยุรายการ "รู้ รัก ภาษาไทย" ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ 6 มิถุนายน พ.ศ.2555 เวลา 7.00-7.30 น. เข้าถึงเมื่อ 11 มีนาคม 2558. แหล่งที่มา http://www.royin.go.th/th/knowledge/detail.php?ID=4901

(ภาพ) Smithsonian Institution. “กาน้ำถมปัด.” [ออนไลน์]. มปป. เข้าถึงเมื่อ 11 มีนาคม 2558. แหล่งที่มา http://www.mnh.si.edu/treasures/thaiversion/018c.htm