เจดีย์

Pagoda, Chedi, Stupa, Buddhist stupa

(1) สิ่งอันควรแก่การเคารพบูชา เจดีย์ในพุทธศาสนา แบ่งออกได้เป็น 4 ประเภท ได้แก่ ธาตุเจดีย์ บริโภคเจดีย์ ธรรมเจดีย์ และอุเทสิกเจดีย์ ความหมายที่เข้าใจกันในปัจจุบันหมายถึง สิ่งก่อสร้างสูง ยอดแหลม ซึ่งภายในบรรจุสิ่งที่เคารพบูชา

(2) สิ่งก่อสร้างอันควรแก่การเคารพบูชาในพุทธศาสนา คติโบราณหมายถึงสัญลักษณ์แทนพระพุทธองค์ เช่น จุฬามณีเดจีย์ ซึ่งประดิษฐานพระบรมอัฐิของพระพุทธองค์ รูปทรงต่างๆกันของเจดีย์ที่ร่วมเกณฑ์ทางช่าง คือส่วนล่างที่เรียกว่าฐานแผ่กว้าง สอบที่ส่วนกลาง ขึ้นไปส่วนบนที่มักเรียกว่ายอด ลักษณะที่แตกต่างกันของรูปทรงเป็นที่มาของชื่อเรียกบ่งลักษณะต่อท้ายคำว่าเจดีย์ เช่น เจดีย์ทรงระฆัง เจดีย์ทรงยอดดอกบัวตูม อนึ่ง มีคำที่ความหมายพ้องกับเจดีย์ คือ สถูป จึงมีที่เรียกควบรวมว่า สถูปเจดีย์

(3) “เจดีย์” มาจากคำว่า “เจติย” (Cetiya) ในภาษาบาลี หรือ “ไจติย” (Caitiya) ในภาษาสันสกฤต หมายถึง “สิ่งที่เป็นเครื่องระลึกถึง” โดยอาจเป็นสถานที่หรือสิ่งของก็ได้

 

ที่มา :

(1) สำนักโบราณคดี กรมศิลปากร. ศัพทานุกรมโบราณคดี. กรุงเทพฯ : สำนักโบราณคดี กรมศิลปากร, 2550 : 136.

(2) สันติ เล็กสุขุม. งานช่าง คำช่างโบราณ. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2553 : 52.

(3) ประภัสสร์ ชูวิเชียร. 5 มหาเจดีย์สยาม. กรุงเทพฯ : มิวเซียมเพรส, 2554 : 7.