วัดหินหมากเป้ง

ภูมิประเทศ

สภาพทั่วไป

วัดหินหมากเป้ง ปัจจุบันเป็นวัดราษฎร์ สังกัดธรรมยุติกนิกาย ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำโขงด้านทิศตะวันตก บนพื้นที่ภูเขาหินทรายในหมวดหินภูพาน กลุ่มหินโคราช (ต่อเนื่องกับหมวดหินโคกกรวด กลุ่มหินโคราช ทางทิศตะวันออก)

ความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง

ทางน้ำ

แม่น้ำโขง

สภาพธรณีวิทยา

สภาพธรณีวิทยาเป็นภูเขาหินทรายในหมวดหินภูพาน กลุ่มหินโคราช ต่อเนื่องกับหมวดหินโคกกรวด กลุ่มหินโคราช ทางทิศตะวันออก

ยุคทางโบราณคดี

สมัย/วัฒนธรรม

อายุทางโบราณคดี

ประวัติการศึกษา

ประเภทของแหล่งโบราณคดี

สาระสำคัญทางโบราณคดี

วัดหินหมากเป้ง เป็นวัดราษฎร์ สังกัดธรรมยุติกนิกาย ก่อตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ.2482 โดยพระอาจารย์หล้า ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อ พ.ศ.2513 บริเวณหน้าหอสมุด วัดหินหมากเป้ง เป็นสถานที่เก็บรวบรวมหลักหินและเสมาหิน โดยเฉพาะเสมาหินสมัยทวารวดี ที่นำมาจากบริเวณวัดอรัญญา (ดงนาคำ) อ.โพธิ์ตาก จ.หนองคาย ตามประวัติกล่าวว่ามีจำนวน 52 ชิ้น

บริเวณวัดอรัญญา (ดงนาคำ) นี้ อาจเป็นชุมชนที่มีการอยู่อาศัยอย่างต่อเนื่องมาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลาย เนื่องจากหลักหินที่พบจำนวนหนึ่งมีรูปทรงคล้ายแท่งหินหรือหลักศิลาที่ใช้ปักแสดงเขตประกอบพิธีกรรมทางศาสนาหรือพิธีกรรมตามความเชื่อของกลุ่มวัฒนธรรมหินตั้ง (Megalith) ในยุคสมัยดังกล่าว ก่อนที่ในสมัยต่อมาคือสมัยทวารวดี ประชาชนจะรับเอาความเชื่อในศาสนาพุทธ เถรวาท เข้ามายึดเหนี่ยวจิตใจ ดังปรากฏหลักฐานเป็นเสมาหินทราย โดยเฉพาะที่มีการสลักเป็นรูปสถูปและเรื่องราวชาดก ชุมชนแห่งนี้ นักวิชาการบางท่านสันนิษฐานว่าพื้นที่วัอรัญญา (ดงนาคำ) อาจเป็น เวียงนกยูง ที่ปรากฏชื่อในตำนานอุรังคธาตุ

คำว่า “หินหมากเป้ง” เป็นชื่อหิน 3 ก้อน ที่ตั้งเรียงรายกันอยู่ริมฝั่งโขง ด้านทิศเหนือของวัด ซึ่งมีลักษณะคล้ายลูกตุ้มเครื่องชั่งทองคำสมัยโบราณ คนพื้นถิ่นเรียกว่า เต็งหรือเป้งยอย (หมากเป้งเป็นผลของต้นไม้ตระกูลปาล์มหรือหมากชนิดหนึ่ง) ผู้เฒ่าผู้แก่เล่าว่าหินก้อนที่ 1 เป็นของหลวงพระบาง หินก้อนที่ 2 เป็นของบางกอก ส่วนหินก้อนที่ 3 เป็นของเวียงจันทร์ (หินทั้ง 3 ก้อน จะมองเห็นได้เฉพาะในมุมมองจากแม่น้ำโขง หรือมุมมองจากฝั่งลาว)

วัดหินหมากเป้ง ปัจจุบันเป็นหนึ่งในวัดสำคัญของพระสายวิปัสสนากรรมฐาน ได้รับการพัฒนาขึ้นอย่างมากในสมัยหลวงปู่เทสก์ เทสรังสี (พระราชนิโรธรังสีคัมภีรปัญญาวิศิษฏ์) ลูกศิษย์รูปหนึ่งของหลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต ที่ได้เข้ามาจำพรรษาอยู่ที่วัดแห่งนี้เมื่อ พ.ศ.2508 และได้ริเริ่มจัดตั้งให้เป็นสถานที่ปฏิบัติธรรมของภิกษุสงฆ์ แม่ชี และผู้แสวงบุญทั้งหลาย

จากการสำรวจในเดือนกันยายน 2557 พบหลักฐานทางโบราณคดีภายในวัดหินหมากเป้งคือ หลักหินและเสมาหินมากกว่า 20 หลัก ปักอยู่ในพื้นดินด้านหน้าอาคารหอสมุดของวัด มีทั้งที่ค่อนข้างสมบูรณ์และเป็นชิ้นส่วนแตกหักขนาดเล็ก ในจำนวนนี้มีเสมา 6 หลักที่ปรากฏภาพสลักสถูป

จากการสัมภาษณ์พระลูกวัดหินหมากเป้งทำให้ได้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า หลักหินและเสมาเหล่านี้ได้รับการเคลื่อนย้ายมาจากที่อื่นเมื่อสมัยหลวงปู่เทสก์ เทสรังสี เป็นเจ้าอาวาส และได้รับการเอาใจใส่ต่อเนื่องมาในสมัยพระอธิการพิชิต ชิตมาโร เป็นเจ้าอาวาส ในขณะที่ปัจจุบันอาจไม่ได้รับความสนใจเท่าที่ควร เนื่องจากปัจจุบันทางวัดเน้นการวิปัสสนาเป็นสรณะ

ผู้เรียบเรียงข้อมูล-ผู้ดูแลฐานข้อมูล

บรรณานุกรม

ข่าวที่เกี่ยวข้อง