วัดกระโจมทอง

ภูมิประเทศ

ที่ราบ

สภาพทั่วไป

วัดกระโจมทองเป็นวัดที่ยังคงมีการใช้งานอยู่ในปัจจุบัน ตั้งอยู่ริมคลองบางน้อย ฝั่งด้านทิศเหนือ ด้านทิศตะวันออกและตะวันตกของวัดมีคลองสายเล็กๆ ไหลผ่าน

วัดกระโจมทองตั้งอยู่ห่างจากวัดสะพานมาทางทิศตะวันออกประมาณ 300 เมตร ห่างจากคลองชักพระมาทางทิศตะวันตกประมาณ 2 กิโลเมตร

สภาพพื้นที่เป็นที่ราบลุ่ม น้ำท่วมถึง โดยรอบมีสภาพเป็นเมือง มีบ้านเรือนราษฎรตั้งอยู่สลับกับพื้นที่สวน โดยเฉพาะด้านทิศเหนือของวัดเป็นพื้นที่สวนขนาดใหญ่

ทางน้ำ

คลองบางน้อย, คลองบางเชือกหนัง, คลองชักพระ, แม่น้ำเจ้าพระยา

สภาพธรณีวิทยา

ตั้งอยู่บนที่ราบลุ่มบางกอกหรือที่ราบลุ่มกรุงเทพ เกิดจากการทับถมของตะกอนน้ำพาในยุคควอเทอร์นารี (Quaternary Period)

ยุคทางโบราณคดี

ยุคประวัติศาสตร์

สมัย/วัฒนธรรม

สมัยรัตนโกสินทร์

ประวัติการศึกษา

ชื่อผู้ศึกษา : ประยูร อุลุชาฏะ (น. ณ ปากน้ำ)

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2513

วิธีศึกษา : สำรวจ, ประวัติศาสตร์ศิลปะ

ผลการศึกษา :

ประยูร อุลุชาฏะ (2514 : 100) สำรวจวัดกระโจมทอง และบันทึกไว้ว่า “วัดนี้เป็นวัดใหญ่ มีพระภิกษุคับคั่ง กุฎีสงฆ์แน่นหนา เจดีย์สะพรั่ง ส่วนใหญ่เป็นเจดีย์ทรงกลมขนาดย่อม พระอุโบสถเป็นของเก่า แต่ถูกปฏิสังขรณ์เสียแล้ว ทางเข้าวัดกระโจมทองต้องเข้าตรงคลองบางน้อย”

---

ชื่อผู้ศึกษา : ศรัณย์ ทองปาน

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2549?

วิธีศึกษา : สำรวจ, ประวัติศาสตร์

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

ผลการศึกษา :

ศรัณย์ ทองปาน (2549?) รวบรวมข้อมูลทางประวัติศาสตร์รวมถึงข้อมูลต่างๆ ของวัด และสำรวจเพื่อสร้างฐานข้อมูลของวัดในเขตตลิ่งชัน เสนอต่อศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

---

ชื่อผู้ศึกษา : วลัยลักษณ์ ทรงศิริ

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2552

วิธีศึกษา : สำรวจ, ประวัติศาสตร์

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

ผลการศึกษา :

รวบรวมและศึกษาข้อมูลด้านต่างๆ ทางสังคมวัฒนธรรมในพื้นที่เขตตลิ่งชัน เสนอเป็นรายงานวิจัย “ศึกษาประวัติศาสตร์และการเปลี่ยนแปลงทางสังคมวัฒนธรรมชุมชนในพื้นที่ตลิ่งชัน” ต่อศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

---

ชื่อผู้ศึกษา : วิชญดา ทองแดง, ศรัณย์ ทองปาน

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2555

วิธีศึกษา : สำรวจ, ประวัติศาสตร์

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : เมืองโบราณ

ผลการศึกษา :

วิชญดา ทองแดง และศรัณย์ ทองปาน (2555) รวบรวมข้อมูลทางประวัติศาสตร์รวมถึงข้อมูลต่างๆ ของวัด และสำรวจบันทึกสภาพปัจจุบัน

---

ประเภทของแหล่งโบราณคดี

ศาสนสถาน

สาระสำคัญทางโบราณคดี

วัดกระโจม เป็นวัดราษฎร์ สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย ตั้งอยู่ริมคลองบางน้อย ฝั่งด้านทิศเหนือ ประวัติวัดฉบับกรมการศาสนา (2526 : 15-16) ระบุว่าวัดกระโจมทองสร้างประมาณ พ.ศ.2403 ไม่ปรากฏหลักฐานว่าผู้ใดสร้าง ส่วนในประวัติวัดฉบับสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ (2549) เพิ่มตำนานให้อีกว่าชื่อวัดมาจากการที่เคยเป็นที่หยุดพักขบวนช้างม้า แล้วมีการสร้างกระโจมที่พัก ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อ พ.ศ.2549

ลำดับเจ้าอาวาส (ศรัณย์ ทองปาน 2549? : 138) ได้แก่ เจ้าอาวาส 4 รูปแรกไม่ทราบนาม, พระอธิการกิม, พระอธิการปุ้ย, พระอธิการสุวรรณ ดำรงตำแหน่งถึง พ.ศ.2524, พระครูสมุห์วิชัย พ.ศ.2524-2526, พระครูโสภาสสุวรรณวัฒน์ (น้อม อตฺตมโน) เจ้าคณะแขวงบางเชือกหนัง เขต 2 พ.ศ.2526-ปัจจุบัน

สถานที่สำคัญภายในวัด (ศรัณย์ ทองปาน 2549? : 138)  ได้แก่

อุโบสถหลังเดิม ตั้งอยู่ใกล้กับคลองบางน้อย หันหน้าไปทางทิศตะวันออก สร้างเมื่อ พ.ศ.2458 ทรงเดิมเป็นเก๋งจีนแบบวัดราชโอรส หน้าบันประดับเครื่องถ้วยจีน มาซ่อมเปลี่ยนใหม่ใน พ.ศ.2515 หน้าบันปัจจุบันเป็นปูนปั้นลายหน้าขบ (เกีรยรติมุข) ด้านบนเป็นลายเทพนม ภายในประดิษฐานพระประธานเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย

เจดีย์ มีอยู่ 5 องค์ บริเวณรอบอุโบสถหลังเดิม

อุโบสถ เริ่มสร้างตั้งแต่ พ.ศ.2544 เป็นอาคารทรงสุโขทัย ซุ้มประตูหน้าต่างปั้นลาย 12 นักษัตร หน้าบันปั้นปูนเป็นลายพัดยศสมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ พื้นและผนังบุหินอ่อนทั้งหมด ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อ พ.ศ.2549

วิหารหลวงพ่อโสธร เป็นอาคารคอนกรีตชั้นเดียว ประดิษฐานหลวงพ่อโสธร (จำลอง) มีจารึกที่ใต้ฐานพระว่า “๑๐ ก.พ. ๒๕๑๐” นอกจากนี้ยังมีพระพุทธรูปจำลองของพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์อีกหลายองค์

โรงเรียนพระปริยัติธรรม โรงเรียนหลังเดิมสร้างเมื่อ พ.ศ.2498 แต่ก่อนพระภิกษุจากวัดทองบางเชือกหนัง วัดกำแพง วัดมะพร้าวเตี้ย วัดสะพาน วัดเกาะ วัดเทพพล วัดปากน้ำฝั่งเหนือ ต้องมาเรียนรวมกันที่นี่ ปัจจุบันเหลือเพียง 3 วัด คือ วัดสะพาน วัดเกาะ และวัดกระโจมทอง

มีโรงเรียนในที่ดินวัด ได้แก่ โรงเรียนวัดกระโจมทอง (กทม.)

ผู้เรียบเรียงข้อมูล-ผู้ดูแลฐานข้อมูล

ทนงศักดิ์ เลิศพิพัฒน์วรกุล, นิสา เชยกลิ่น

บรรณานุกรม

กรมการศาสนา. ประวัติวัดทั่วราชอาณาจักร เล่ม 2. กรุงเทพฯ. กรมการศาสนา 2526.

ประยูร อุลุชาฏะ (น. ณ ปากน้ำ). ศิลปกรรมในบางกอก. พระนคร ; เกษมบรรณกิจ, 2514.

วลัยลักษณ์ ทรงศิริ. การศึกษาภูมิหลังและการเปลี่ยนแปลงทางสังคมวัฒนธรรมชุมชนในพื้นที่ตลิ่งชัน. กรุงเทพฯ : ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), 2552.

วิชญดา ทองแดง และศรัณย์ ทองปาน. ชุมทางตลิ่งชัน : ย่านเก่า[ก่อน]กรุงเทพฯ. กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ, 2555.

ศรัณย์ ทองปาน. โครงการสำรวจเพื่อสร้างฐานข้อมูลของวัดในเขตตลิ่งชัน. กรุงเทพฯ : ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), 2549?.

ศรัณย์ ทองปาน และวิชญดา ทองแดง. “ชุมทางตลิ่งชัน.” เมืองโบราณ 32, 4 (ต.ค.-ธ.ค. 2549) : 43-57.

สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ. ประวัติวัดทั่วราชอาณาจักร เล่ม 1. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ, 2549.

ข่าวที่เกี่ยวข้อง